جای خالی رگ‌تک‌ها

به عقیده بسیاری از افراد، جذاب‌ترین زمان جام‌های جهانی، موقعی است که هنوز ۳۲تیم در آن حاضر هستند، هنوز تیمی حذف نشده و در مرحله گروهی، افراد مختلف از ۳۲ کشور با شور و حرارت و بیم و امید، جام را دنبال می‌کنند. در چنین فضایی بازار پیش‌بینی‌ها هم داغ‌تر از قبل می‌شود و مخاطبان بسیاری از برنامه‌های پیش‌بینی تلویزیونی و موبایلی، مشارکت میلیونی در پیش‌بینی‌های جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه دارند. چیزی که شاید به چشم بعضی‌ها نیاید، سایت‌های موسوم به قمارخانه‌های آنلاین است. در ماه‌های اخیر افراد زیادی درباره «قمار آنلاین» صحبت کرده‌اند؛ قمارهایی که گرچه غیرقانونی هستند، اما خیلی از آنها تا همین چند وقت پیش با درگاه شاپرک کار می‌کردند. مردم داخل ایران خیلی راحت به این سایت‌ها دسترسی داشتند و مشغول شرط‌بندی در آنها بودند. با گسترش این سایت‌ها و امکان‌پذیری پرداخت پول از طریق درگاه‌های پرداخت شاپرکی، انتقادهای زیادی مطرح شد؛ انتقادهایی که نوک پیکانش به سمت شاپرک و شرکت‌های ارائه‌دهنده راهکارهای پرداخت یا همان PSPها بود.

بعد از اوج‌گیری انتقادها، شرکت‌های پرداخت الکترونیکی در اردیبهشت‌ماه۹۷ یکی پس از دیگری از مسدودسازی درگاه‌های غیرمجاز خبر دادند. شرکت کارت اعتباری ایران کیش از مسدودسازی ۱۸۵ درگاه پرداخت غیرمجاز اینترنتی خبر داد و به‌پرداخت ملت بیش از ۳۰۰ درگاه پرداخت را بست. همچنین پرداخت الکترونیک سامان با بستن ۱۲۰ درگاه غیرمجاز اینترنتی و مبنا‌کارت آریا با مسدودسازی ۱۳۵ درگاه غیرمجاز، از داغی قمارهای آنلاین کاستند. دیگر شرکت‌ها هم به‌نوبه خودشان حرکت‌هایی زدند ولی این موج از بسته‌شدن درگاه‌های پرداخت غیرمجاز باعث متوقف‌شدن قمار و شرط‌بندی در کشور نشد. سایت‌های فارسی‌زبان پرتعدادی در دسترس قرار دارند و افراد زیادی درگیر مسئله شرط‌بندی شده‌اند. مسابقات پیش‌بینی تلویزیون دولتی ایران که در روزهای جام جهانی با استقبال چندمیلیونی مواجه است، نشان از حجم علاقه زیاد ایرانی‌ها به بحث پیش‌بینی دارد. مرز بین پیش‌بینی و شرط‌بندی برای بعضی از افراد، خیلی واضح نیست و برای بعضی دیگر به‌وضوح مشخص است. قانونی یا غیرقانونی‌بودن و شرعی یا غیرشرعی‌بودن این مسئله باعث به وجود آمدن این همه حاشیه پیرامون این اتفاق پرهیجان شده است.

محسن قادری، مدیرعامل شرکت شاپرک در این خصوص گفت: «تمام همکاران من در شرکت شاپرک و شرکت‌های PSP با جدیت و درایت تلاش خود را برای ایفای مسئولیت‌های خود در قبال تخلفات محتمل در شبکه پرداخت مانند هر فضای دیگری امکان وقوع دارند، انجام داده و می‌دهند. حتی همکاران من در شاپرک و شرکت‌های PSP در مواردی در مسیر انجام این وظایف از سوی افراد سودجویی که از مسیرهای خلاف به دنبال کسب درآمدهای کلان هستند، تهدید شده‌اند. شاپرک با وجود همه این مسائل و بی‌مهری‌های فراوانی که بعضا به علت ناآگاهی از رویه‌های قانونی در شناسایی، معرفی و برخورد با درگاه‌های پرداخت نسبت به کارکنان این شرکت و شرکت‌های PSP روا شده و می‌شود، همچنان وظیفه خود می‌داند در چارچوب رویه‌های فعلی به وظایف نظارتی خود عمل کند.»
مجید افرا، مدیرعامل شرکت مبناکارت آریا در این‌باره عنوان کرد: «اگر درگاهی برای اموری مثل شرط‌بندی به کار گرفته شود، بلافاصله بسته می‌شود؛ نکته این است که درگاهی به یک کسب‌وکار اختصاص می‌یابد اما صاحب کسب‌وکار این زیرساخت را با شخص دیگری شریک می‌شود و آن شخص تعهدی نسبت به شبکه پرداخت نداده ‌و ممکن است مرتکب خلاف شود و فردی که در قبال شبکه متعهد است درگاه خود را از دست می‌دهد. از میان۱۴۰ درگاه مسدود شده، نیمی از آن موارد از این دست است. در این مورد ضعف قانونی داریم و نمی‌دانیم با شخصی که خود مرتکب تخلف نشده اما شخص دیگری با زیرساختی که در اختیار او بوده مرتکب خلاف شده، چه باید کرد. طی ۲ ماه گذشته درگاه جدیدی وجود نداشته که نیاز به مسدود‌کردن آن وجود داشته باشد.»
علیرضا غفوری، معاون عملیات شرکت پرداخت الکترونیک سامان نیز گفته است: «در اسفند۹۶ بیش از ۱۲۰ فروشگاه اینترنتی متخلف که پذیرندگان آن، بر‌خلاف تعهدات و قرارداد فی‌مابین اقدام به استفاده از درگاه برای استفاده در کسب‌وکارهای غیرمجاز شامل بنگاه‌های شرط‌بندی، قمار، فروش اکانت‌های غیرمجاز و غیره کرده بودند، مسدود شدند. مسدودسازی درگاه‌های متخلف از طریق تحلیل میزان و الگوی زمانی تراکنش این پذیرندگان با کسب‌وکار اعلامی اولیه، بررسی کارشناسان امنیت شرکت سپ، دریافت گزارش‌ها و شکایات مردمی، گزارش‌های شاپرک و گزارش نهادهای نظارتی و امنیتی صورت گرفته است.»
شرکت ایران‌کیش هم همان روزها در سایت خود اعلام کرده بود: «ایران کیش در راستای نظارت مستمر بر درگاه‌های پرداخت اینترنتی طی ‌ماه‌های اسفند ۹۶ و فروردین۹۷ بالغ بر ۱۸۵ درگاه غیرمجاز را مسدود کرده که ۱۵۱درگاه در میان آنها سرویس‌های غیرمجاز ارائه می‌کردند. در میان این درگاه‌ها ۲۸ مورد با معرفی پلیس فتا، ۶ مورد با رصد واحد بازرسی شرکت مسدود شده است. ایران‌کیش در راستای عمل به مسئولیت‌های قانونی، نظارت مستمر بر تمام پذیرندگان به‌خصوص درگاه‌های پرداخت اینترنتی را در دستور داشته ‌و بر همین مبنا هم طی سال‌های اخیر بدون در نظر گرفتن تعداد تراکنش‌ها و درآمد احتمالی برای شرکت، همواره نسبت به شناسایی و مسدودسازی درگاه‌های غیرمجاز اقدام کرده است.»
همچنین شرکت به‌پرداخت ملت اعلام کرد که با تأکید بر بخشنامه ابلاغی اواخر سال گذشته شاپرک و طبق اعلام سازمان‌های نظارتی همچون قوه قضاییه و پلیس فتا، این شرکت با رصد درگاه‌های پرداخت اینترنتی خود، بیش از ۳۰۰ سایت متخلف را که به فعالیت تجاری، بازرگانی غیرمجاز و مغایر با کسب‌وکار اولیه مشغول بودند، شناسایی و اقدام به مسدود‌کردن آنها کرده است. شرکت به‌پرداخت ملت به‌منظور اجرای مسئولیت‌های قانونی خود و نظارت مستمر بر تمام پذیرندگان به‌خصوص درگاه‌های پرداخت اینترنتی، همچنان به شناسایی و مسدودسازی درگاه‌های غیرمجاز ادامه خواهد داد و این آمار به‌طور روزانه در حال افزایش است.
هرچند فضای پرداخت الکترونیک در ایران کار را برای قماربازها به‌مراتب سخت کرده است، اما آنها این روزها با نهایت هیجان و حرارت جام جهانی را دنبال می‌کنند. با هر گلی که زده می‌شود، به غیر از دو ملتی که یکی ناراحت و دیگری خوشحال می‌شوند، ضربان قلب قماربازها هم تند و تندتر از قبل می‌زند. شاید نسخه خفیف این هیجان را این روزها میلیون‌ها ایرانی با مشارکت در مسابقه‌های پیش‌بینی تجربه می‌کنند. آنچه روشن است این است که جای استارت‌آپ‌های فین‌تک مخصوصا در حوزه رگ‌تک که بتوانند به قانونگذار و شرکت‌ها در رصد پذیرندگان کمک کنند، به‌شدت خالی است.