سرمقاله اکبر هاشمی شماره 105: زلزله اقتصادی در استارت‌آپ‌ها‌!

تا می‌ایستادی دوره‌ات می‌کردند و کمک می‌خواستند. بیشترشان کانکس، غذا، پتو، وسایل حمام، غذای گرم و...‌ شب تا صبح را زیر باران توی چادرها سرمی‌کردند، زلزله رهایشان نمی‌کرد. مثل بیکاری و نداشتن پول که به جانشان افتاده بود. مردهای صورت سرخ کرده، خواسته‌شان کسب‌و‌کاری بود برای درآمدزایی و امرار معاش.
سال قبل با جمعی از فعالان اکوسیستم استارت‌آپی ایران به منطقه زلزله‌زده سرپل ذهاب رفتیم. در خرابی‌های شهر در میان تل آوار یک چیز بیشتر از همه خودنمایی می‌کرد. در میان در و دیوار فرو نریخته یک صفحه برگه A4 سفید چسبانده و روی آن نوشته شده بود «کابینت و لوازم خانگی زیرآوار مانده شما را خریدارم» و بعد هم شماره تماسش را گذاشته بود. شگفت‌انگیز بود، در میان تل آوار و درد که همه دنبال یک سر‌پناه و لقمه‌ای نان بودند، یکی به ذهنش رسیده بود که می‌تواند از دل این بحران یک بیزینس و جریان درآمدی برای خود‌ و خانواده‌اش ایجاد کند.
باید باور کنیم که زلزله اقتصادی در کشور روی داده و یا در شرف روی‌دادن است. ما برای اینکه بتوانیم کسب‌وکارهای نوپا و نحیف‌مان را در این شرایط اقتصادی سرپا نگه داریم، نیاز به معجزه داریم. معجزه زمانی اتفاق می‌افتد که واقعیت را باورکنیم‌ و این دیگر شعر نیست «معجزه‌کننده در گور خفته». باید قبول کنیم و برای معجزه منتظر کسی یا کسانی نمانیم. دو راه پیش روی ماست؛ یا باید همینجا متوقف شویم و کسب‌وکارمان را ببوسیم و زمین بگذاریم؛ تصمیمی تلخ و دردناک. اما دردناک‌تر از آن ادامه‌دادن کسب‌وکاری است که صدرصد می‌دانیم و ایمان داریم که جواب نخواهد داد. اما اگر یک درصد امید به موفقیت و عبور از این بحران دارید، هرگز تسلیم نشوید. اگر شرایط فقط برایتان سخت‌تر شده است و رنج می‌کشید اما می‌توانید سرپا بمانید، هرگز استارت‌آپتان را رها نکنید و بمانید در «وطن خویش غریب» و به چاره‌اندیشی و مقاومت بیشتر پناه ببرید.
چون تصمیم ما در این شرایط سخت ماندن است، از ماندن، ساختن و چاره‌اندیشی برای عبور از این گذرگاه سخت اقتصادی می‌نویسم.
از میان ریاضت اقتصادی یا توسعه‌، به نظر نگارنده در شرایط فعلی توسعه هدفمند بهترین گزینه برای برون‌رفت از وضعیت موجود و پیش‌روست.
چرا توسعه؛ در شرایط فعلی تاثیر تحولات بین‌المللی و اقتصادی و نوسانات ارزی باعث کاهش جریان‌های درآمدی و نقدینگی شده و یا در آینده نزدیک استارت‌آپ‌ها دچار این عارضه خواهند شد.
شناسایی جریان‌های درآمدی جدید، تقویت جریان‌های درآمدی فعلی که کاهش پیدا کرده‌اند و تقویت تیم مارکتینگ و بازاریابی یکی از نخستین گام‌هاست.
گسترش شبکه‌سازی و استفاده بیشتر از این شبکه برای تقویت و افزایش درآمد و تقویت و توسعه تیم از دیگر اقدامات جدی در این دوره است که بایستی روی آن تمرکز ویژه شود.
حضور جدی‌تر در ایونت‌ها، نمایشگاه‌ها و هر اقدامی که منجر به برندینگ بیشتر استارت‌آپ شما شود، همچنین حضور در رسانه‌های اختصاصی و شبکه‌های اجتماعی با رویکرد پی‌آری ‌می‌تواند تاثیر‌گذاری بسیاری در برندینگ و جذب سرمایه داشته باشد.
شاید به این فکر کنید که مشکلات و چالش‌ها و اوضاع بد استارت‌آپ‌تان را از نیروهایتان مخفی کنید؛ اگرچه این کار می‌تواند شرایط مطلوبی را برای فعالیت آنان فراهم کند، اما واقعیت این است که برای خروج از وضعیت نامطلوب، نیاز به ایده و کار تیمی و مشارکت همه است.
در بعد کلان‌تر، مسئولان و توسعه‌دهندگان باید بیش از قبل به توسعه اکوسیستم استارت‌آپی ایران شتاب بخشند. اگر نگوییم تنها راه، یکی از راه‌های موثر و اصلی نجات استارت‌آپ‌ها و راه برون‌رفت از این شرایط سخت، توسعه پرشتاب اکوسیستم استارت‌آپی ایران است. تحقق این امر مهم پیش‌نیاز حیاتی به نام امید و انگیزه دارد. با ناامیدی و بی‌انگیزگی هیچ کار مثبتی نمی‌توان رقم زد. ما نیاز به ایجاد یک جریان امید‌بخش در کشور و در زیست‌بوم استارت‌آپی ایران داریم.
آن برگه A4 در میان تل آوار زلزله تنها نشانه یک هوش اقتصادی نبود؛ نشان از آن داشت که حتی در زیر آوار هم امید، باعث نجات است.