تحلیل فیلم Lion ساخته‌ی Garth Davis ، من گم شده ام و نشانی ام را باد برده است

Lion فیلمی شریف با دغدغه های انسانی ست که بر پایه ی فیلمنامه ای موقعیت محور و پرتنش، داستانی واقعی را بر اساس رمانی اتوبیوگرافیک به تصویر می کشد. سارو کودک ۵ ساله ی هندی که در دهکده ای دورافتاده در خانواده ای فرودست و پر عشق زندگی می کند، طی حادثه ای شبانه گم می شود و در قطاری به مقصد کلکته زندانی می شود و تقدیر، سرنوشت دیگری برایش رقم می زند تا در گذر از روزهایی تلخ و اندوهناک، با رنج ها و پلیدی های این جهانِ همیشه دست و پنجه نرم کند و در کودکی پیر شود. ساروی کاریزماتیک (سانی پاوار) مثل سنگ ریزه ای سرگردان به ازدحام دنیای تاریکی پرتاب می شود که در آن هراس و تنهایی شدیدی رخنه کرده و وحشت اگزیستانسیالیستی مشابهی را به فیلم Lion تزریق می کند. انسان اگزیستانسیالی که از خود اختیاری ندارد و سرگردان و بی پناه به جهانی بی معنا که از ماهیت آن بی خبر است، پرتاب شده و سرنوشتش دستخوش تقدیر است. در ادامه با تحلیل فیلم Lion با نت نوشت همراه باشید.

اما چه می توانستم کرد؟ همه ی کارها به دست خدایان بود. (ایلیاد، هومر)

بیشتر بخوانید: تحلیل فیلم کوه Monte ساخته‌ی امیر نادری ، کندن کوه و دلهره ی هستی

شیر ساخته ی گارث دیویس

تحلیل فیلم Lion ؛ من گم شده ام و نشانی ام را باد برده است

در تحلیل فیلم Lion ، تجربه ی زندگی خیابانی و هول و هراس هایش، رویارویی و مبارزه با قاچاقچیان اعضای بدن و سرقت کودکانی بی پناه که در سکانس های نفس گیر بخش اول فیلم در پرداختی موجز و مبتنی بر تصاویری پرقدرت که با فیلمبرداری گرِگ فریزر همراه می شود، کارگردانی گارث دیویس را در خود پنهان و همزمان تثبیت می کند. بخش بعدی فیلم که برخلاف قسمت ابتدائی در سکانس هائی درخشان و پرنور می گذرد، زندگی امیدوارانه ی سارو را با خانواده ی استرالیائیش در تاسمانی به تصویر می کشد که دچار ضعف ها و حفره های فیلمنامه ایست که با پرداخت جریان سیال ذهن ساروی جوان که حوادث و خاطرات بیست و اندی سال قبل را به یاد می آورد و منجر به ترومای بحران هویتی دیر ظاهر شده و در آستانه ی تبدیل به جنون است، همراه می شود که با سانتی مانتالیسم همراه است. در فیلم موفق Life of pie (آنگ لی) نیز تا حدی با پیرنگ یک خطی مشابهی مواجهیم. کودکی هندی که از خانواده اش جدا می شود و مجبور می شود به تنهائی در جهان پیش رویش گلیمش را از آب بیرون بکشد. فیلم به مبارزات و زندگی حیرت انگیز پای در کلکی روی آب که به همراه ببرش (ریچارد پارکر) به هم زیستی دشواری مشغول است، می پردازد تا عاقبت در کرانه ی ساحلی نجات پیدا می کند و دیدگاهی فلسفی را از مفهوم خدا به نمایش می گذارد. به نظر می رسد کشمکش های داستانی فیلم Lion نیز در بخش اول، دستاوردهای ساختارشکنانه ای به همراه داشته است که فیلمی نئورئالیستی را در وحدت موضوع، میزانسن ها و بازی های واقع گرایانه و تداوم فضائی رخدادها و لوکیشن هایی که بعضاً مقهور قاب بندی های تصویری و موسیقی متن است، تثبیت می کند و ادامه دادن آن را در بخش بعدی با تردید مواجه می کند.

بیشتر بخوانید: تحلیل فیلم Stranger than Fiction ، اگر زندگی‌مان یک داستان باشد…

شیر ساخته ی گارث دیویس

در تحلیل فیلم Lion ، دو پاره بودن فیلم در ساختاری نامنسجم از نکاتی است که در بحث فضاسازی شخصیت پردازانه در فیلم بارز می شود: در شخصیت پردازی ساروی جوان که چیزی جز دیدن ذهنی گاه و بیگاه مادر و برادرش گودو در فواصلی با کات هائی کوتاه و منقطع پرداخت نشده است که بعضاً به مرز سانتی مانتالیسم کشیده می شود، به جای اینکه روی پیامدهای فاجعه ای که باعث از هم پاشیدن خانواده ای و تشکیل خانواده ای تازه شده است متمرکز شود. مثل صحنه ی کوتاهی که گودو در نمائی از پشت سر با غیبت سارو در ایستگاه قطار روبه رو می شود و دوربین در پن هائی سرگردان، گودوی پریشان را دور می زند در حالیکه از احساسات و پیامدهای فاجعه بر او و خانواده اش بی خبریم. این در حالی است که در خانواده ی استرالیائی سارو هم کنشی مبنی بر پیامد حادثه، دیدگاه چندانی ندارد؛ گوئی با یک پیرنگ یک خطی مواجهیم که قرار است فاجعه را در جای جای بخش دوم فیلم فریاد بزند، بدون هیچ سکانس عمیقی که آن را توضیح دهد و به تصویر بکشد. در تحلیل فیلم Lion ، از سویی دیگر هیچ کدام از ظرائف و جزئیات شخصیت پردازی های دقیق ساروی کودک، مثل مهربانی در مقابل مادر و حفاظت از خواهر کوچکترش، پیدا کردن قاشقی چوبی و تقلید غذا خوردن مشتری رستوران برای رساندن معنای گرسنگیش به شکلی غیر مستقیم و کارتنی مقوائی که تبدیل به نمادی می شود از خانه، نمادی از گریز از تنهائی و بی پناهی و شخصیتی محکم که سعی دارد با همه ی کوچکی و ریز نقشی اش قواعد زندگی جدیدش را یاد بگیرد و ادامه دهد، در هیچ کدام از شخصیت های نیمه ی دوم فیلم حتا ساروی جوان هم که حالا کاملاً برعکس دوران کودکی خود، قدرتمند نیست، دیده نمی شود. در واقع خط زمانی-روایتی فیلم جای کافی برای پرداختن به موضوعات مهم فیلم در نیمه ی دوم را باقی نمی گذارد.

بیشتر بخوانید: تحلیل فیلم Big Fish ساخته تیم برتون ، در ستایش خیال پردازی و جدال بین حقیقت و خیال.

تحلیل فیلم Lion ساخته‌ی گارث دیویس

ایده های هویت یابی ساروی جوان با بازی درونی و ملتهب (دیو پاتل) با استفاده از تلاشی شانسی در Google Earth و استحاله ای درونی که به جای آنکه در نوجوانی (برحه ای سرنوشت ساز که اغلب بحران های هویتی را در پی دارد) شکل بگیرد، پس از بیست و اندی سال سر باز می کند؛ در تحلیل فیلم Lion ، همه ی این موضوعات در سطح باقی مانده اند و به وقایع و مفاهیمی برآمده از کنشِ دراماتیکِ فیلمنامه تبدیل نمی شود. از سوئی دیگر وجود شخصیت هائی خنثی مثل لوسی (رونی مارا) که بعنوان شخصیتی مکمل و کلیدی در کنار شخصیت اصلی (ساروی جوان) قرار گرفته است با شخصیت پردازی ضعیفی همراه است که کمکی به تغییر درونی و بیرونی سارو در جریان استحاله ای که گریبانگیرش است نمی کند و تنها کلیشه ای از این پرسوناژ را به نمایش می گذارد با این تفاوت که کارگردان از آن بعنوان تنها دستاویزی استفاده می کند تا بتواند پریشان حالی سارو را پررنگ تر کند؛ در حالیکه با ایجاد موقعیت و گره هائی در رابطه ی عمیق و منحصربفرد سارو و سو، آشکار کردن بحران درونی سارو می توانست ملموس تر و حقیقی تر جلوه کند. در کنار این شخصیت ها، پرسوناژ جذابی که پتانسیل پرداخت بیشتری دارد، پرسوناژ منتاش برادر ناتنی سارو است که نسبت به باقی پرسوناژها راستگوتر است. کودکی که در بطن اضطراب و رنج های دوران کودکیش به شخصیتی روان رنجور و ضد اجتماعی بدل شده و نقطه ی مقابل سارو است و عامل فروپاشی خانواده است. هیچ کدام از شخصیت های فیلم در تحلیل فیلم Lion ، در تغییر و تحول جریان درونی و بیرونی زندگی یکدیگر تأثیر چندانی ندارند و بعضاً منفعلد؛ غیر از سو (نیکول کیدمن) که به مثابه ی مادر خانواده ای که فرزندانی را به سرپرستی قبول کرده، قطعه ی اتصال دهنده ی جهان های جدا افتاده ی آدم های فیلم است.

بیشتر بخوانید: تحلیل فیلم Nocturnal Animals حیوانات شبگرد اثر تام فورد

تحلیل فیلم Lion ساخته‌ی گارث دیویس

در تحلیل فیلم Lion می توان اشاره کرد، ارائه ی دیالوگ های کلیدی و متفکرانه که دنیای درونی کاراکترها را در بستری ماورائی شکل می دهد، حتا با بازی درخشان نیکول کیدمن در سکانسی که خسته و آزرده از تحمل بار زندگی انسان دوستانه و روشنفکرانه و بی توجهی فرزندش است، نیز در سطح باقی می ماند و در بحث فرم، به قطعه ای منسجم از کالبد درامی که برآمده از دل فاجعه است تبدیل نمی شود:

– وقتی دوازده سالم بود، بهم یه الهام شد. بابام یه الکلی بود و مرد خوبی نبود… توی حیاط پشتی ایستاده بودم و به اون طرف مزرعه نگاه می کردم و فقط می خواستم زمین دهن باز کنه و منو قورت بده و من یه جریان الکتریکی شبیه یه شوک رو حس کردم. مثل یه لرزه در سراسر بدنم و بعد یه بچه با پوست قهوه ای رو اون طرف مزرعه دیدم و لحظه ای بعد کنارم ایستاده بود. درست همون جا بود و می تونستم حضورش رو حس کنم و برای اولین بار در عمرم، حس خوبی بهم دست داد…

بیشتر بخوانید: تحلیل فیلم Before Sunrise کاری از ریچارد استوارت لینکلیتر، روایت عقلانی یک ماجرای عاشقانه

اتفاقی که با الهام همراه می شود، زندگی (سو) را دارای معنا می کند و او را در مقابل دیدگاه اگزیستانسیالیسم قرار می دهد. این دیالوگ های عمیق که با بازی صمیمی و شفاف نیکول کیدمن همراه است اگر با کنشی متضاد همراه می شد، بستر مناسب تری در ارائه ی فرمی باورپذیر ارائه می کرد. دیالوگ هائی که پلان ابتدائی فیلم را مثل پلان هائی مخفی در ذهنمان روشن می کند: صحنه ای که سارو در محاصره ی پروانه های زرد سیالی ایستاده و شاد است. در فیلم Surviving Desire (هال هارتلی)، جودی شخصیت اصلی فیلم در انتها، دیالوگِ دانائی کافی نیست و کمکی نمی کند را در حالی می گوید که سرش را کنار دریچه ی فاضلاب قرار داده و به صدای جریان آب گوش می دهد.

تحلیل فیلم Lion ساخته‌ی گارث دیویس

نمونه ی روشن این ترفند در یکی از سکانس های فیلم متبادر می شود که ساروی کودک در روزی بارانی با اتمسفری تکان دهنده، حاکی از بی پناهی محض پس از ترک خانه ی نور، در گوشه ای از مخروبه ای تاریک دراز کشیده و مدام سنگ ریزه هائی را از روی زمین جمع می کند و آن ها را در کاسه ای می ریزد و مکرراً به این رفتار ادامه می دهد و از مادرش به خاطرش اشتباهش عذرخواهی می کند. یک واکنش روانی درخشان که از درون فاجعه ای که بر کودکی پنج ساله گذشته بیرون می آید و حالا قصد دارد، رنج دورافتادگی از مادر را با یادآوری خاطرات مادرش به طریقی بدون آه و ناله و شیون و افتادن در دام سانتی مانتالیسم تعدیل کند که منجر به تخلیه ی درونیش می شود.

بیشتر بخوانید: تحلیل فیلم Call Me by Your Name مرا با نامت صدا کن ساخته لوکا گوادانینو ۲۰۱۷

یا در دیالوگ دیگری از سو:

– بچه‌دار شدن قرار نیست تضمین کنه چیزی بهتر میشه، ولی بزرگ کردن بچه‌ای که داره رنج میکشه، مثل شما دو تا و دادن فرصتی به شما این کارو می کنه…

تحلیل فیلم Lion ساخته‌ی گارث دیویس

دیالوگ هائی که در حالی بیان می شوند که ارتباط روحی- روانی میان سو و سارو قطع شده و سو در تلاش برای یافتن دلایل آن است که با پرداختی تخت و خالی همراه است. قرینه ی سکانس حاضر که به عدم ارتباط درونی سو و سارو می پرداخت، در سکانس زیبا و تاثیرگذار حمام کردن ساروی کوچک در وان اتفاق می افتد. سکانسی که در آن (سو) آینده ای روشن را برای سارو تصویر می کند و ارتباطی حسی-انسانی فارق از مرزهای ملیتی و زبانی شکل می گیرد: