کوستاس دوزیناس از منظری پست‌ مدرن به نقد حقوق بشر رایج می‌پردازد

به گزارش خبرنگار مهر، کوستاس دوزیناس، نویسنده این اثر متولد ۱۹۵۱ استاد یونانی الاصل حقوق و رئیس مؤسسه علوم انسانی دانشگاه بِرک بِک لندن است. در سال ۱۹۷۴ یونان را ترک کرد و تحصیلات خود را تا دریافت مدرک دکتری در دانشگاه ال. اس. ای لندن ادامه داد. او مؤسس دپارتمان حقوق دانشگاه برک بک و دانشگاه قبرس است و در بسیاری از دانشگاه های اروپا استاد مدعو بوده است. شهرت دوزیناس به دلیل فعالیتش در حوزه های حقوق بشر، زیبایی شناسی، فلسفه حقوق انتقادی، نظریه حقوقی پست مدرن و فلسفه سیاسی است. او همچنین عضو مؤسس و سردبیر حقوق و نقد؛ نشریه بین المللی تفکر حقوقی انتقادی است.

مسأله جنگ، خشونت، منازعات قومی و مذهبی و شکنجه مسایل اصلی اوایل قرن بیست و یکم به حساب می‌آیند که صاحبنظران و اندیشمندان نمی‌توانند فارغ از آنها باشند. آیا تئوری و فلسفه می‌تواند به فهم روح حاکم بر جهان و شناخت سیاست بین‌الملل کمک کند؟ مطالعات زیست‌محیطی در حالی که برخی قدرتها از امضای موافقتنامه‌های زیست محیطی از جمله کیوتو پرهیز می‌کنند چه سودمندی‌ای دارد؟ اینها سوالاتی هستند که نظام آکادمیک و دانشگاهی و محققان را درگیر خود کرده و می‌کند.

نویسنده پیشنهاد می‌کند که این مسائل و موضوعات باید با تشریک مساعی صاحبنظران و اندیشمندان حوزه‌های مختلف علوم مورد بررسی قرار گیرد تا بر این اساس بتوان راهکارهای عملی ارائه داد. به نظر نویسنده مسائل تروریسم، بحران زیست محیطی و حقوق بشر به گونه‌ای هستند که نیازمند به کار گرفتن تمام ظرفیتهای علمی و آکادمیک و انجام مطالعات میان رشته‌ای را طلب می‌کند.

دوزیناس معتقد است امروز شکوه حقوق بشر را ناشی از جهانی سازی قانونی آن می دانند. این قانون جهانی همه دولت‌ها و هر انسان بما هو انسان را مخاطب قرار می دهد و استحقاقات او را جزء میراث بشری اعلام می کند، عبارتی که به جای طبیعت بشری منبع تبلیغی حق‌ها شده است. هر دولت و قدرتی ردای حقوق بشر بین المللی به دوش می اندازد و هر حکومتی نهایتا با تبدیل قانون شاهان به قانون جهان شمول کرامت انسان متمدن می شود، اما این یک جهان شمولی اقتضایی است و مبتنی بر اتحاد رقابتی دولت های حاکم، ملاحظات عمل گرایانه و محاسبات سیاست بین المللی می تواند خود را حقوق بشری بنامد و این حق ها را ترفندی برای مشروعیت خود قرار دهند. قبلا تصور می شد حقوق بشر ابزاری علیه بیداد قدرت و سرمستی ثروت است، اما اینک هم نوایی حقوق بشر با حکومت ها حاکی از زوال بخش اعظم قوه انتقادی حق ها و معکوس شدن نقش اولیه شان است.

این محقق در این کتاب با توجه به مداخلات بشر دوستانه معاصر که خود منجر به نقض حقوق بشر شده است از منظری پست‌ مدرن به نقد حقوق بشر رایج می‌ پردازد. او معتقد است بین حقوق بشر و آتش جنگ‌ هایی که با نام حقوق بشر افروخته شده است ارتباط وثیقی وجود دارد. او حقوق بشر را مشتی تناقضات می‌ داند که نه‌ تنها ابزار دفاعی مؤثری علیه سلطه و بیداد فراهم نمی‌ کند بلکه خود نقابی ایدئولوژیک برای امپراتوری در حال ظهور است.

او با بررسی مبانی نظری و همچنین توجه به رویه‌ ها و ساختار نهادهای حقوق بشری استدلال می‌ کند که حقوق بشر معاصر بدل به ابزاری سرکوبگر در راستای اهداف سیاسی و اقتصادی شده است. علیرغم زبان فنی و گاهی دشوار دوزیناس در این کتاب، عمق و غنای مباحث آن باعث می‌ شود کتاب برای طیف وسیعی از پژوهشگران جذاب باشد، از جمله علاقه‌ مندان به حقوق، فلسفه حقوق، علوم سیاسی و فلسفه سیاسی.

کتاب به طور کلی به دو بخش اصلی و ۱۲ فصل تقسیم می‌شود. کتاب علاوه بر مقدمه و نمایه دارای کتابشناسی است: پارادوکسهای حقوق بشر، آیا حقوق بشر پایان یافته است؟، هویت، آرزو و حق، چهره‌های گوناگون و متعدد بشردوستی، سیاست حقوق بشر از موضوعاتی هستند که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.

امپراتوری یا جهان وطن‌گرایی، جهان وطن‌گرایی کهن، مدرن و پست مدرن، حقوق بشر: ارزشها در جهان فاقد ارزش؟ دوران شکوه مختصر و کشمکش طولانی حقوق بشر، جنگ، خشونت و قانون، حاکمیت جهان وطنانه و الهیاتی موضوعات دیگری هستند که در کتاب به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

فهرست تفصیلی کتاب عبارت است از:

مقدمه

بخش اول: تناقضات حقوق بشر

[۱] پایان حقوق بشر؟

حقوق بشر چیستند؟

تاریخ مختصر یک آموزه

پیچ و تاب‌های تبارشناختی

[۲] هویت، میل، حق‌ها

حق‌ها و هویت

حق‌ها و میل

[۳] چهره‌های متعدد بشردوستی

انسان‌گرایی و حقوق بشر

بشردوستی نظامی

بازارهای بشردوستی

سیاست بشردوستی

دیگری در بشردوستی

[۴] سیاست حقوق بشر

حق‌ها و متافیزیک

حق ها و بیرون گذاری

حقوق بشر و سیاست

[۵] آزادی در نظم مبتنی بر زیست ـ سیاست

از جامعه انضباط تا جامعه کنترل

قانون و حق در عصر زیست ـ قدرت

آزادی در جهان مبتنی بر زیست ـ سیاست

بخش دوم: منابع هنجاری نظم نوین جهانی

[۶] امپراتوری یا جهان وطن‌گرایی؟

[۷] جهان وطن‌گرایی: باستانی، مدرن، پسامدرن

جهان وطن‌گرایی باستان

جهان وطن‌گرایی مدرن

جهان وطن‌گرایی پسامدرن

[۸] حقوق بشر، ارزش‌هایی در جهان عاری از ارزش

[۹] حقوق بین‌الملل، از شکوه کوتاه مدت تا بحران درازمدت

کوزوو و اخلاقیت قانون

عراق و جهان بی قانون

عمل‌گرایی به مثابه ایدئولوژی امپراتوری

قانون اساسی امپراتوری

نکته اضافی: معضل وجودی حقوق دادن بین المللی

[۱۰] جنگ، خشونت، قانون

تاریخ مختصر جنگ عادلانه

فوت هنجاری خشونت

جنگ و / به مثابه عملیات پلیسی

راهبر شوک و بهت یا امپراتوری تخیلی

هفت گزاره درباره ارتباط خشونت و هنجاریت

[۱۱] حاکمیت عریان، الهی، جهان وطنی

حاکمیت عریان

متافیزیک قانونگزاری

حاکمیت الهیاتی

حاکمیت و عدالت

حاکمیت جهان وطنی

[۱۲] سخن پایانی: جهان وطن گرایی آمدنی

پی نوشت‌ها

منابع

واژه نامه

نمایه

کتاب حقوق بشر و امپراتوری؛ فلسفه سیاسی جهان وطن گرایی اثر کوستاس دوزیناس، ترجمه علی صابری تولایی در سال ۱۳۹۶ توسط انتشارات ترجمان علوم انسانی به بهای ۴۱۰۰۰ تومان منتشر شده است.