صفر تا صد بسته ارزی جدید بانک مرکزی

بعد از آن‌که نیمه دوم سال گذشته بازار ارز روزهای پرالتهابی را پشت سرگذاشت و مجموعه دولت و بانک مرکزی نتوانست کنترل مناسبی بر بازار داشته باشد و قیمت دلار در شش ماه از حدود ۳۷۰۰ تا ۵۰۰۰ تومان پیش رفت، امسال هم اتفاق خوبی در این بازار نیفتاد. سال که شروع شد وضع ملتهب بازار به روند خود ادامه داد و در ۲۰ روز ابتدایی سال، قیمت دلار از ۶۰۰۰ تومان نیز عبور کرد. دولت نیز که ظاهرا برنامه‌ای برای کنترل بازار و هرج و مرج آن نداشت، تصمیمی گرفت که کارشناسان حتی در همان ساعات اولیه تماما آن را عجولانه و اشتباه تلقی کرده و خواستار بازنگری آن شدند.

دولت در سیاست جدید ارزی به یکباره قیمت های تند بازار ارز را غیر رسمی اعلام و برای دلار نرخ ۴۲۰۰ تومان را در نظر گرفت و تمام واردات را بدون هیچ اولویت بندی مشمول ارز ارزان قیمت کرد که خود در سامانه ارزی نیما آن را تحت نظر داشت و بین واردکننده و صادر کننده در جریان بود؛ روالی که به زودی با توجه به فعالیت بازار ارز به ایجاد رانت و فسادی در تخصیص و تامین ارز و واردات انجامید که شخص رئیس جمهور نیز نسبت به آن معترض و خواستار شفاف سازی شد.

به هر حال روال غیرشفاف بازار ارز در شرایطی که این روزها اقتصاد ایران در آستانه اجرایی شدن تحریم های اعلامی رئیس جمهور آمریکا در حوزه تجاری و طلا و ارز قرار دارد، مجموعه ای از عواملی را رقم زد که اوضاع بازار ارز را بیش از گذشته تکان داد و به سمت ارقام تاریخی تا ۱۲ هزار تومان برای دلار و بیش از چهار میلیون برای سکه پیش برد.

اما از حدود یک هفته قبل که رئیس جمهور تغییراتی در ریاست بانک مرکزی ایجاد کرد، از معاون اول روحانی گرفته تا همتی -رئیس کل بانک مرکزی- و سایر مسئولان دولتی و البته برخی نمایندگان مجلس، از تدوین بسته ارزی جامعی خبر داده‌اند که قرار است اوضاع موجود را سامان دهد. حالا این بسته و برنامه های جدید ارزی دولت رونمایی شده است و منتظریم تا اثر مثبت آن را روی بازار مشاهده کنیم.

تصمیمات مهم هیات دولت برای ساماندهی بازار ارز

در جلسه عصر یکشنبه هیأت وزیران که به ریاست حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس جمهوری برگزار شد، اعضای دولت به بررسی پیشنهادهای بانک مرکزی به منظور ساماندهی بازار ارز و مسائل مربوط پرداخته و تصمیماتی را در این زمینه اتخاذ کردند.

به موجب این تصمیمات، ارز کلیه کالاهای اساسی و دارو به نرخ رسمی تأمین می شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف شد فهرست کالاهای مذکور را بازنگری و به روز رسانی نموده و نظارت لازم را به منظور حصول اطمینان از توزیع کالاهای اساسی و دارو بر مبنای نرخ رسمی از زمان ورود کالا تا عرضه آن در شبکه خرده فروشی (از تأمین، پخش، توزیع و رسیدن به دست مصرف کننده) به عمل آورند.

همچنین کلیه صرافی‌های مجاز می‌توانند در چارچوب انجام معاملات خرد نسبت به خرید ارز به صورت اسکناس با رعایت مقررات ارزی، به ویژه مقررات مبارزه با پولشویی اقدام نمایند. فروش ارز توسط صرافی‌های مجاز صرفاً بابت مصارف خدماتی و مسافرتی مطابق مقررات ارزی بانک مرکزی با ثبت مدارک و مستندات لازم امکان پذیر خواهد بود.

ورود ارز به صورت اسکناس و طلا به داخل کشور بدون محدودیت مطابق با ضوابط و مقررات بانک مرکزی توسط اشخاص حقیقی و حقوقی مجاز است و واردات طلا به صورت خام طبق ضوابط بانک مرکزی از کلیه حقوق، عوارض قانونی و مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌گردد.

تأمین ارز برای واردات بقیه کالاها در بازار دوم ارز از محل ارز حاصل از صادرات کلیه کالاهای غیرنفتی (به ویژه فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی، پتروشیمی، محصولات فولادی و فلزات رنگی) و خدمات تأمین می شود. معاملات در این بازار بین صادرکنندگان و وارد کنندگان از طریق بانک‌ها و صرافی‌های مجاز صورت می‌گیرد و نرخ ارز در این بازار براساس عرضه و تقاضا به دست می‌آید. این نرخ، به نحو مناسب، به عنوان نرخ آزاد ارز اطلاع‌رسانی می‌شود. صادرکنندگان باید تعهد لازم را برای برگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور بسپارند.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران همچنین مجاز است نسبت به دریافت سپرده ارزی (به صورت اسکناس) از اشخاص حقیقی و حقوقی به واسطه بانک‌های عامل اقدام نمایند. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ضمن جذب سپرده‌های فوق‌الذکر، مجاز خواهد بود حسب تشخیص خود نسبت به تعیین نرخ سود ارزی و پرداخت سود متعلقه به سپرده‌های مزبور و همچنین کارمزد به بانک‌های عامل عمل نماید.

رئیس بانک مرکزی در گفتگوی ویژه خبری

جزئیات بسته ارزی جدید بانک مرکزی موضوع گفت‌وگوی ویژه خبری 14 مردادماه بود که با حضور عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی برگزار شد.

رئیس کل بانک مرکزی در ابتدای برنامه اظهار کرد: نظام تکلیف کرد که من مسئولیت بانک مرکزی را برعهده بگیریم و خوشحالم در جایی قرار گرفتم که بتوانم به ملت خدمت کنم؛ امیدوارم بتوانم به اعتماد رئیس جمهور جواب دهم.

وی با اشاره به اینکه همه کالاها بر اساس نرخ ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی که اکنون به ۴۴۰۰ تومان رسیده ،وارد کشور شده است افزود: البته حاشیه سود بازار ثانویه اندک است . با توجه به اینکه خرید و فروش ارز ممنوع بود، در حاشیه این بازار نرخی شکل گرفته بود که بر کل اقتصاد ایران سایه افکنده بود به طوری که رانت هایی با ارز ۴۲۰۰ تومانی شکل گرفته بود، البته اقدامات حقوقی در رابطه با تخلفات صورت گرفته و در این بخش در حال انجام است. امروز کلیه کالاها با نرخ 4200 وارد می شود. شرایط اقتصادی خوب است و مشکلی برای اقتصاد کشور پیش نیامده؛ در این شرایط اشکالی ندارد بازار آزاد شود و فعالان اقتصادی بتوانند حضور داشته باشند. قطعا با اجرایی شدن و شکل گیری بازارهای پیش بینی شده، شاهد ثبات بازار خواهیم بود.

همتی ادامه داد: از رئیس‌جمهور و روسای سه قوه قدردانی می‌کنم که ساعت ها بر روی گزارش کارشناسی بانک مرکزی وقت گذاشتند و در نهایت این بسته ارزی را تائید کردند و از سوی دیگر، در جلسات شورای هماهنگی اقتصادی سران سه قوه نیز این موضوعات مطرح ، بحث و بررسی و تحلیل شد و ارزیابی های لازم صورت گرفت، به طوری که جواب مثبت به بانک مرکزی داده شده تا این طرح را در جامعه اجرا کند.

رئیس کل بانک مرکزی اظهار کرد: دغدغه مقام معظم رهبری، رئیس جمهور و سایر مسئولان نظام این است که کالاهای اساسی، ضروری، دارو و تجهیزات پزشکی به قیمت ثابت و بدون افزایش نرخ، به دست مردم برسد به طوری که دغدغه مهم رئیس جمهور هم نیز این مسئله بوده است.

دستور رئیس جمهور این است که قیمت کالاهای ضروری و دارو تا پایان فروردین 98 تغییر نکند

همتی تصریح کرد: مسئولان مرتبط مکلف شدند لیست کالاهای ضروری و کالا و تجهیزات پزشکی و قوت روزانه مردم که جزو گروه اول است تهیه کنند تا با ارز 4200 تومانی تامین شود. دستور رئیس جمهور این است که قیمت این کالاها تا پایان فروردین 98 تغییر نکند و خود آقای روحانی روزانه پیگیر خواهند بود در این زمینه مشکلی پیش نیاید.

رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: وقتی حجم کالایی که با ارز 4200 تومانی تامین می شد زیاد بود، امکان کنترل دقیق کم شد. با محدود شدن لیست کالاها، امکان رانت صفر می شود. با اجرای بسته جدید ارزی، بازار دوم عمق زیادی خواهد داشت. در مرحله قبلی بازار ثانویه تنها 300 تا 400 میلیون دلار معامله شد، اما در این روش عمق بازار بیشتر می شود. شکل گیری قیمت ارز بر اساس عرضه و تقاضا است؛ به هیج وجه در نرخ دخالت نمی کنیم، تنها در مواقع ضروری ورود پیدا می کنیم.

همتی با اشاره به بازار ثانویه گفت: مطمئن باشید نرخی که در این بازار شکل می گیرد حتما خرید و فروش های خرد را هم تحت تاثیر قرار می دهد و ما امیدواریم نیاز به دخالت ما در تعیین نرخ در این بازار نباشد. آنهایی که در وزارت صمت ثبت سفارش دارند می توانند از این بازار تامین ارز کنند. در روش قبل نرخ 4200 تومانی ارز اصلا به دست تولیدکننده نمی رسید در این روش شفافیت وجود دارد.

وی ادامه داد: در کنار بحث، برنامه هایی هم برای کنترل تورم داریم. در بسته جدید ارزی خرید و فروش ارز در صرافی ها مجاز است و قاچاق محسوب نمی شود. در 4 ماه اول امسال 15 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشتیم و با ادامه همین روند، این درآمد به 40 میلیارد دلار تا پایان سال می رسد.

از روزی که آمریکا تحریم را شروع کند، بازارها را باز کرده و نشان خواهیم داد هیچ مشکلی نداریم

رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به شرایط امروز کشور اطهار کرد: امروز در شرایط جنگ اقتصادی هستیم. ما در همان روزی که تحریم ها اعمال شود با بازار را آزاد می کنیم و سیگنال مثبتی در بازار ایجاد شده است. با محدودیت های ارزی فشار روی بازار سکه رفته بود و با برداشتن این فشار قطعا قیمت سکه روند کاهشی می گیرد. آثار تورمی نرخ ارز تاثیر منفی بر بازار گذاشته است و با سیستم جدید، بر بازار ارز سوار خواهیم شد.