اراده‌ای برای ارزان‌سازی قیمت بلیت هواپیما وجود دارد؟

سازمان هواپیمایی چند روز بعد بخشنامه تسعیر ارزی را ابلاغ کرد و از ایرلاین‌های خارجی خواست قیمت‌ها را به ارز رایج در ایران بفروشند، در عین حال که آن‌ها را به نمایش همه بلیت‌های صادره و به فروش رسیده بر اساس واحد پول رسمی کشور ملزم کرد اما به گزارش آژانس‌های مسافرتی این رویه فقط در تعدادی از شرکت‌های هواپیمایی تغییر کرد. هنوز ایرلاین‌هایی هستند که فروش ارزی دارند و عرضه ریالی بلیت‌های خود را روی سیستم‌ها مسدود کرده‌اند.

با ادامه این گرانی که به مسیرهای هوایی داخلی نیز سرایت کرد، سازمان هواپیمایی اعلام کرد: ارز موردنیاز ایرلاین‌ها از طریق سامانه «سنا» تخصیص پیدا می‌کند. دستوری که در ظاهر قیمت‌ها را کنترل می‌کرد، اما در واقع تفاوت ناچیز ارز سنا و آزاد چنین سرنوشتی را رقم نزد و روند صعودی نرخ سفرهای هوایی همچنان ادامه پیدا کرد تا آن‌جا که علی‌اصغر مونسان ـ رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ ۲۲ مرداد در نامه‌ای خطاب به اسحاق جهانگیری ـ معاون اول رییس‌جمهور ـ با تشریح وضعیتی که در انتظار صنعت حمل‌ونقل هوایی، گردشگری و همچنین سفرهای داخلی، خارجی و ورودی است، درخواست کرد: «با قید فوریت کمیته‌ای مشترک با عضویت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، وزارت راه و شهرسازی (سازمان هواپیمایی کشوری) و بانک مرکزی تشکیل شود تا ابعاد مختلف موضوع گرانی بلیت هواپیما و سفر، بررسی و کارشناسی شده و راهکارهای عملیاتی برون‌رفت از چالش‌های پیش‌رو به صورت واقع‌گرایانه احصاء و اجرایی شود. » نامه‌ای که تاکنون پاسخ و واکنش عمومی نداشته است.

در این میان که هر روز اسناد و تصاویری از بلیت‌های گران‌شده و فیلم‌هایی از پروازهای خالی از مسافر منتشر می‌شود، وزیر راه و شهرسازی در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی در واکنش گفت، که «در شرایط فعلی حفظ صنعت هوانوردی از قیمت پروازها برای کشور بسیار مهمتر است و باید بتوانیم این صنعت را از گزند تحریم‌ها حفظ و در حرکت نگه داریم. »

راه‌کار وزیر برای برون‌رفت از وضعیتی که به اعتقاد آژانس‌های مسافرتی و هوایی به بیکاری صنعت حمل‌ونقل و گردشگری و حذف سفرهای هوایی از سبد خانوار ایرانی به‌ویژه در قشر کم‌درآمد و متوسط منجر خواهد شد، آن بوده که «شرکت‌های هواپیمایی قیمت بلیت‌ها را روی پایگاه‌های اینترنتی خود منتشر کنند و سهم پروازهای چارتر نیز از سبد پروازها به شدت محدود شود.»

آخوندی معتقد است که «افزایش قیمت‌ها در پروازهای چارتر خیلی بیشتر از قیمت رسمی شرکت‌های هواپیمایی است». برای همین به مردم توصیه کرد: «بلیت هواپیمای خود را از شرکت‌های هواپیمایی تهیه کنند؛ چراکه این قیمت‌ها متعادل‌تر است و مشمول تخلفات پروازهای چارتری نیست. »

اما سیدهادی بهادری ـ عضو کمیسیون عمران مجلس ـ‌ به این اظهارات وزیر راه واکنش نشان داده و تاکید کرده که «صنعت هوانوردی وابسته به مسافر است» و گفته که «با فدا شدن مسافر، این صنعت از بین خواهد رفت. بنابراین باید حمایت‌های لازم از مسافران انجام شود تا این صنعت بتواند روی پای خود بایستد. هزینه‌های زیادی برای توسعه فرودگاه‌ها شده است که با حمایت نکردن از مسافران و از بین رفتن این صنعت، شاهد هدررفت آن سرمایه‌ها خواهیم بود. »

او افزایش قیمت بلیت‌ها به‌ویژه در مسیرهای داخلی را ناشی از نبود برنامه‌ریزی صحیح دانسته و گفته، «دولت باید در این زمینه تدبیری بیندیشد، آنچه امروز دیده می‌شود یک بی‌تدبیری مدیریتی است.»

با آن‌که وزارت راه و شهرسازی، سازمان هواپیمایی کشوری و تشکل‌های صنفی شرکت‌های هواپیمایی بر این باورند که: افزایش قیمت بلیت‌ها تحت تاثیر قطع پرداخت ارز دولتی و عملکرد چارترها بوده، اما آژانس‌های گردشگری معتقدند آنچه سفرهای هوایی را به چنین سرنوشتی دچار کرده؛ علاوه‌بر تعیین نرخ تبدیل ارز (ROE) در بازار ثانویه و البته رفتار چارترها، زیاده‌خواهی ایرلاین‌ها نیز بوده است.

برای همین و به انگیزه احصاء راهکارهایی برای برون‌رفت از شرایطی که خلاف سیاست‌گذاری‌ها برای رونق سفرهای داخلی و جایگزینی آن با سفرهای خارجی است، ستاد هماهنگی خدمات سفر دست‌ به کار شد و همان مسیری را رفت که از معاون اول رییس‌جمهور نیز درخواست کرده بود در دولت شرایطش را فراهم کند.

در این جلسه که خروجی آن توافق برای تشکیل کارگروهی ویژه برای بررسی موضوع قیمت بلیت هواپیما و سفر بود، عابدزاده ـ رییس سازمان هواپیمایی ـ‌ در دفاع از ایرلاین‌ها گفت: «صنعت هواپیمایی جزو صنایع پولدار نیست، در کشور ما هم باید این‌گونه باشد. افرادی که دنبال سود هستند وارد این صنعت نشوند. متاسفانه نگاه لوکس به صنعت هواپیمایی خسارات زیادی وارد کرده است، اگر آزادسازی نرخ بلیت صورت نمی‌گرفت صنعت هواپیمایی کشور از بین می‌رفت، یکی از مسائلی که تا دو سال قبل داشتیم این بود که خط‌های هوایی نمی‌توانستند پول سوخت خود را بپردازند. آزادسازی، نگرش‌ها را عوض کرد هرچند برخی مشکلات وجود دارد.»

با این حال او یادآور شد: «بازگشت به شرایط گذشته به معنای از بین رفتن صنعت هواپیمایی کشور است، نباید تحت تاثیر جو قرار بگیریم، حمل‌ونقل هوایی عیار سنجش توسعه کشور است و ما نباید روند درستی را که در این حوزه ایجاد شده است، متوقف کنیم.»

عابدزاده ادامه داد: «هدف‌گیری و برنامه‌ریزی درست بوده است اما متاسفانه استفاده از هواپیما در کشور ما کم‌کم به یک کالای لوکس تبدیل شد، این در حالی است که در دنیا برنامه‌ها به سمتی پیش می‌رود که سفرهای ارزان ایجاد شود؛ چراکه سفر یکی از نشانه‌های توسعه‌یافتگی کشورها محسوب می‌شود. »

مرتضی دهقان ـ معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری ـ در همان جلسه و هم‌راستا با سخنان رییسش، گفت که «آزادسازی برای شرکت‌های هواپیمایی صورت گرفت و قرار نبود شامل حال پروازهای چارتری شود، متاسفانه این مورد رعایت نشد و تخلف شده است. نزدیک به ۷۰ درصد بلیت‌های کشور تابع مقررات ابطال و تغییر است و حدود ۳۰ درصد چارتری است، بسیاری از سایت‌هایی که هواپیمای چارتری ارائه می‌دادند را به سازمان تعزیرات حکومتی معرفی کردیم و آمادگی داریم در این حوزه با معاونت گردشگری همکاری داشته باشیم.»

دهقان اضافه کرد که، «۳۴ درصد هزینه‌های خطوط هوایی در جهان صرف تامین سوخت می‌شود اما در کشور ما این هزینه ۱۹ درصد است؛ چراکه ما به خطوط هوایی برای تامین سوخت یارانه می‌دهیم. با این‌حال ۵۰ درصد هزینه‌های هواپیمایی داخلی ارزی است، برخی می‌گویند بالا رفتن نرخ ارز ربطی به سوخت هواپیماها ندارد درحالی‌که این موضوع صحت ندارد.»

معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری گفت که «شرایط تحمیلی تحریم بر صنعت باعث شده فشارهای زیادی به شرکت‌ها برای تامین ناوگان و قطعات وارد شود و افزایش هزینه‌های عمومی در ماه‌های اخیر نیز باعث شده که سفرهای هوایی کاهش یابد. »

محمد محب‌خدایی ـ معاون گردشگری و رییس ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر ـ هم که با بسته پیشنهادی تشکیل کارگروه ویژه برای بررسی موضوع قیمت بلیت هواپیما با حضور تعزیرات، سازمان هواپیمایی کشوری، وزارت کشور، سازمان راهداری و سازمان میراث‌فرهنگی در این جلسه حاضر شده بود، تاکید کرد: «مشکلاتی که در این بخش به وجود آمده است، باید سریعا در ستاد هماهنگی سفر، بررسی و حل شود، چراکه یکی از ارکان تشکیل ستاد، بررسی و رفع مشکلات و موانع در این بخش بوده است.»

خدایی در پاسخ به نگرانی‌های سازمان هواپیمایی هم گفت: «ما نمی‌گوییم آزادسازی نرخ بلیت نباشد اما باید سقفی برای بلیت‌ها قائل شویم، دفاتر خدمات مسافرتی و ایرلاین‌ها با بالا رفتن هزینه‌ها در این بخش متضرر می‌شوند چراکه قدرت خرید مردم بالا نرفته است.»