مریم فکری: این روزها تصاویر زیادی دست به دست هم می‌چرخد، از هواپیماهایی که صندلی‌های خالی را در سفرها به نمایش می‌گذارند تا فرودگاه‌هایی که تعداد مسافران آنها به حداقل ممکن رسیده است. آخرین تصویر که به خوبی گویای افت قدرت خرید مردم بوده، دیروز منتشر شد که در تصویری که از بازیکنان پرسپولیس در هواپیما منتشر شد، نشان می‌داد صندلی‌های پشت سر بازیکنان خالی است؛ این در حالی است که همواره مسیر هوایی آبادان - تهران و برعکس به طور معمول مسافران فراوانی داشت. (اینجا)

گشت‌وگذاری در میان نرخ‌های اعلامی برای پروازهای پرطرفدار نشان می‌دهد که نرخ بلیت حتی گاها میلیونی و یا نیم‌میلیونی شده است؛ یعنی به اندازه یک حقوق کامل یا نصف حقوق کارگری. هم‌اکنون پرواز تهران - مشهد در ارزان‌ترین حالت، آن هم در ساعات صبحگاهی روزهای میانی هفته که از کمترین استقبال برخوردار است، ۲۸۰ هزار تومان به فروش می‌رسد؛ در حالی که در همان روزهای میانی هفته نیز در ساعات پرتقاضاتر عصرگاهی و ابتدای شب، می‌توان بلیت‌ را با قیمتی حدود ۵۳۰ تا ۶۵۰ هزار تومان (اکونومی و نه بیزینس) خریداری کرد.

با این حال، در ایام پایانی هفته و ساعاتی که بیشترین استقبال از سفرهای هوایی به مشهد وجود دارد، قیمت بلیت پرواز تهران - مشهد تا ۷۳۰ هزار تومان بالا رفته است؛ به گونه‌ای که به عنوان مثال، بلیت پرواز تهران - مشهد برای روز چهارشنبه هفته آتی ۳۶۷ هزار تومان برای پرواز ۶ صبح، قیمت‌گذاری شده است.

این وضعیت، برای سایر مسیرها نیز صدق می‌کند؛ به نحوی که قیمت بلیت پرواز اهواز - مشهد برای روز چهارشنبه هفته آتی که مصادف با شب عید غدیر خم است، در ساعات بامداد (۰۲:۴۵) به عنوان ارزان‌ترین قیمت ۳۷۵ هزار تومان و در ساعات عصرگاهی روز چهارشنبه با نرخ ۶۱۰ هزار تومان عرضه می‌شود. البته بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که قیمت بلیت‌ها در سایر مسیرها نیز، کم و بیش بر همین منوال است.

چرا بلیت هواپیما گران شد؟

اما چه شد که نرخ بلیت هواپیما به شدت گران شد؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد در پی افزایش نرخ دلار و بالا رفتن نرخ بلیت پروازهای خارجی، شرکت‌های هواپیمایی نرخ بلیت پروازهای داخلی را هم گران کردند. این موضوع برمی‌گردد به زمانی که در پی توقف عرضه ارز به شرکت‌های هواپیمایی داخلی با نرخ ارز دولتی (۴۲۰۰ تومانی) و اختصاص این ارز صرفا به کالاهای اساسی و ضروری، نرخ بلیت هواپیما با افزایش غیرقابل باوری از سوی ایرلاین‌ها چه در بخش پروازهای داخلی و چه پروازهای خارجی روبه‌رو شد. در پی افزایش قیمت بلیت همه پروازها، بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی اعلام کردند ادامه این وضع برای آنها قابل تحمل نیست که در نهایت با پیگیری‌های سازمان هواپیمایی کشوری و انجمن شرکت‌های هواپیمایی، مقرر شد بلیت هواپیما به نرخ مندرج در سامانه نیما (بازار ارز ثانویه) محاسبه شود.

بر اساس برآوردهای صورت گرفته از سوی ایرلاین‌های مختلف داخلی، شرکت‌های هواپیمایی حدود ۶۰ درصد از هزینه‌های خود را با ارزهای خارجی پرداخت می‌کنند از این رو بخش قابل توجهی از منابع مالی مورد نیاز این شرکت‌ها ارزهای خارجی است. (اینجا)

مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمای 22 مرداد امسال درباره تغییر شیوه تخصیص ارز به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از سامانه سنا به سامانه نیما گفت: بعدازظهر دیروز طی جلساتی که با مسوولان بانک مرکزی درخصوص نحوه ارزدهی به ایرلاین‌ها داشتیم، موافقت شد تا ارز مورد نیاز فعالان صنعت هوانوردی با توجه به نیاز مردم به مسافرت‌های هوایی از محل سامانه نیما (بازار ثانویه) تهیه شود.

به گفته وی، نرخ ارزهای قابل دسترسی در سامانه نیما ارزان‌تر از سامانه سنا است و با قیمتی کمتر از ارز بازار آزاد به شرکت‌های هواپیمایی ارائه می‌شود.

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با بیان این‌که هنوز مجوز دسترسی شرکت‌های هواپیمایی به سامانه نیما ابلاغ نشده است، عنوان کرد: به محض اجرایی شدن این دستورالعمل، شاهد تاثیر قابل توجهی بر کاهش قیمت بلیت هواپیما و پرواز ایرلاین‌های ایرانی خواهیم بود. البته به دلیل آن‌که ارز ایرلاین‌های ایرانی دیگر با قیمت ۴۲۰۰ تومانی تامین نمی‌شود، بلیت هواپیما از قبل گران‌تر می‌شود اما این افزایش، زیاد نبوده و به دلیل فاصله قیمتی ارز آزاد و ارز ثانویه، چشمگیر نیست.

وی با بیان این‌که قیمت بلیت پروازهای خارجی نیز بر اساس ارز سامانه نیما کمتر از ۵۰ درصد افزایش دارد، تصریح کرد: اگر قرار بود ارز ایرلاین‌ها براساس سامانه سنا تامین شود، افزایش قیمت بلیت پروازهای خارجی بیش از ۷۰ درصد بود، اما با تدبیری که شد، این افزایش چندان زیاد نخواهد بود.

اسعدی متذکر شد: بانک مرکزی به ما اعلام کرده است تا به شرکت‌های هواپیمایی بگوییم نرخ بلیت‌های خود را براساس ارز ثانویه (سامانه نیما) تنظیم کنند تا به محض اینکه ابلاغ شد، نرخ‌های جدید در سایت شرکت‌ها گذاشته شود.

دلالان به بازار بلیت آمدند

دلالان و سودجویان در بازار همواره به‌دنبال فضایی هستند که سود بیشتری را نصیب آنها کند. پس از آنکه نرخ ارز آزاد و خرید و فروش آن در صرافی‌ها امکان‌پذیر شد، کاسبی دلالان نیز رونق روزهای گذشته را نداشت. از این رو آنها با تغییر جهت وارد بازار خرید و فروش و دلالی بلیت هواپیما شدند و شنیده‌ها حاکی از این است که برخی دلالان و سودجویان، بلیت‌ هواپیماها‌ را با افزایش قیمتی بیش از 70 درصد می‌فروشند؛ چراکه هنوز شرکت‌های هواپیمایی محاسبات جدید نرخ بلیت‌ را انجام نداده و این امر فرصت مناسبی را در اختیار دلالان قرار داده است تا به‌صورت غیرقانونی اقدام به فروش بلیت هواپیما کنند. در این میان بدیهی است کسانی که به هر دلیلی ناچار به سفر با هواپیما به خارج از کشور یا استان دیگری هستند، طعمه دندانگیری برای دلالان محسوب می‌شوند. (اینجا)

سرنوشت نامعلوم ایرلاین‌های خارجی

کارشناسان و تحلیلگران معتقدند افزایش نرخ پروازهای خارجی تبعات ناخوشایندی برای ادامه حیات ایرلاین‌های خارجی در ایران خواهد داشت؛ چراکه افزایش صد‌درصدی نرخ بلیت موجب کاهش تقاضا می‌شود. شکی نیست که فعالیت شرکت‌های هواپیمایی خارجی در ایران در صورت نبود یا کمبود مسافر، صرفه اقتصادی ندارد و می‌تواند به‌مرور زمان باعث لغو یا تعلیق پرواز تا رسیدن به حدنصاب شود.

علی‌رضا منظری، معاون اسبق سازمان هواپیمایی در این خصوص با اشاره به افزایش قیمت بلیت هواپیما در ایرلاین‌های داخلی و خارجی، گفت: میزان افزایش قیمت بلیت هواپیما به میزان استفاده آنها از ارز بستگی دارد که در ایرلاین‌های مختلف بین 50 تا 75 درصد هزینه‌هایشان ارزی است و به همین اندازه قیمت بلیت هواپیما افزایش پیدا کرده است.

وی با بیان این‌که در حال حاضر صنعت هوانوردی دچار شوک شده است، عنوان کرد: مدیران ایرلاین‌ها در حال بررسی وضعیت بازرگانی خود هستند؛ این‌که چگونه در این شرایط قیمت با ریزش مسافر هزینه‌های خود را سربه‌سر نگه دارند. از طرفی دیگر، به مشتریان هم این شوک وارد شده و به طور قطع با ریزش مشتری در سفرهای هوایی مواجه خواهیم بود.

به گفته منظری، سفر هوایی سهم کوچکی در سبد هزینه‌های خانوار داشته که با این وضعیت انتظار حذف سهم سفرهای هوایی در هزینه‌های خانوار وجود دارد.

وی درباره خروج سه شرکت خارجی از بازار هوایی ایران تاکید کرد: سه شرکت بریتیش ایرویز، KLM و ایرفرانس به دلیل کاهش قدرت خرید مردم ایران بازار هوایی کشورمان را ترک کردند. بازرگانی این ایرلاین‌ها به خوبی شرایط اقتصادی مردم ایران را شناخته‌اند و می‌دانند که با ریزش مسافر در مسیرهای بین‌المللی مواجه خواهند شد، بنابراین هر چه زودتر بازار ایران را ترک کردند.

منظری تاکید کرد: موضوع دیگری که باعث ترک فوری این شرکت‌ها از بازار ایران بود، بحث ناپایداری نرخ تسعیر ارز بوده است. در حال حاضر قیمت دلار هر لحظه تغییر می کند و نمی‌توانند برای بازار خود در ایران پیش‌بینی داشته باشند.

وی ادامه داد: پیش از این هر 15 بار یک روز بانک مرکزی نرخ تسعیر ارز را اعلام می‌کرد و با کمترین نوسان ریال خود را در ایران به ارز تبدیل می‌کردند، اما امروز هر لحظه نرخ تسعیر ارز تغییر می‌کند بنابراین یا باید بلیت خود را به صورت ارز به مردم بفروشند و یا اینکه در لحظه ریال خود در ایران را به دلار تبدیل کنند که آن هم دردسرهای بسیار زیادی دارد.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی با بیان اینکه شرکت‌های ایران ایر و ماهان در این مسیرها فعال هستند، اظهار داشت: ایران ایر به انگلیس و هلند پرواز دارد و همچنین هواپیمایی ماهان در کنار ایران ایر پروازهای فرانسه را انجام می‌دهد.

به گفته وی، این‌که گفته می‌شود مسافران این شرکت‌های هواپیمایی خارجی جذب ایرلاین‌های داخلی می‌شوند، کاملا درست نیست؛ به این دلیل که ایران‌ایر در هفته تنها سه پرواز به لندن دارد، حال این‌که مخاطبان این پروازها اغلب تجار هستند که می‌خواهند در سریع‌ترین زمان ممکن خود را به مقصد برسانند، بنابراین جذب بازار هواپیمایی دوبی می‌شوند که در هفته 80 پرواز به لندن دارد که این پروازها در ساعات مختلف روز انجام می‌شود.

دستور رییس‌‌جمهور برای کاهش نرخ بلیت هواپیما

در این شرایط، رییس سازمان میراث فرهنگی کشور با اشاره به نگرانی فعالان حوزه آژانس‌های مسافرتی در زمینه بالا رفتن قیمت بلیت‌های هواپیما، خبر داد که رییس‌جمهور همین امروز برای حل مشکل افزایش قیمت بلیت‌های هواپیما به وزیر صنعت دستور دادند.

علی‌اصفر مونسان شامگاه سه‌شنبه در نشست با فعالان بخش گردشگری استان فارس با بیان اینکه کشور در شرایط ویژه‌ای به سر می‌برد که به جنگ اقتصادی تعبیر می‌شود و همه فعلان بخش صنعت، کشاورزی و گردشگری باید دست در دست هم دهند تا از این گردنه تاریخی سخت عبور کنیم، اظهار داشت: در این شرایط صنعت گردشگری در قیاس با دیگر بخش‌های اقتصادی کشور فشار کمتری را متحمل شده است و همین موضوع مسئولیت این بخش را بیشتر کرده است. (اینجا)

پیش از این، عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی اخیرا در حاشیه جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی درباره گرانی بلیت هواپیما تاکید کرده بود: در حال حاضر حفظ صنعت هوانوردی، از قیمت بلیت برای ما اهمیت بیشتری دارد. به اعتقاد وی، علت این گرانی بلیت، افزایش نرخ دلار بوده و شرکت‌های هواپیمایی، بعضا تا ۵۵ درصد هزینه‌های نگهداری هواپیما را به صورت ارزی پرداخت می‌کنند.

راه‌کار وزیر برای برون‌رفت از وضعیتی که به اعتقاد آژانس‌های مسافرتی و هوایی به بیکاری صنعت حمل‌ونقل و گردشگری و حذف سفرهای هوایی از سبد خانوار ایرانی به‌ویژه در قشر کم‌درآمد و متوسط منجر خواهد شد، آن بوده که شرکت‌های هواپیمایی قیمت بلیت‌ها را روی پایگاه‌های اینترنتی خود منتشر کنند و سهم پروازهای چارتر نیز از سبد پروازها به شدت محدود شود.

آخوندی معتقد است که افزایش قیمت‌ها در پروازهای چارتر خیلی بیشتر از قیمت رسمی شرکت‌های هواپیمایی است. برای همین به مردم توصیه کرد: بلیت هواپیمای خود را از شرکت‌های هواپیمایی تهیه کنند؛ چراکه این قیمت‌ها متعادل‌تر است و مشمول تخلفات پروازهای چارتری نیست.

223223