چرخش بورس با دو اهرم

برداشتن سقف قیمتی فرآورده‌های نفتی

اوایل هفته گذشته بود که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با صدور ابلاغیه‌ای درخصوص آزادسازی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها خبر از حذف یک رانت ارزی پس از ۷ سال داده بود. در کمتر از ۴۸ ساعت اما سیاستگذار از این موضع عقب نشست و بار دیگر قیمت عرضه فرآورده‌های نفتی در بورس کالا را به روال قبل بازگرداند.امری که نوسانات زیادی در سهام مربوطه در بورس تهران نیز ایجاد کرد. در ادامه این تصمیمات، عصر روز یکشنبه، بورس کالا در اعلامیه‌ای خبر از برداشتن سقف دامنه نوسان معاملات کلیه فرآورده‌های نفتی داد. به این ترتیب در حالی که مبنای تعیین قیمت محصولات فرعی پالایشی همچنان همان دلار ۴۲۰۰ تومانی است، اما سقف نوسان آزاد شده است و قیمت‌ها بر‌اساس میزان عرضه و تقاضا بدون محدودیت نوسان افزایش پیدا می‌کنند. در این خصوص، روز گذشته ۱۵ هزار تن وکیوم باتوم (ماده اولیه تولید قیر و نفت کوره) شرکت پالایش نفت تهران با قیمت پایه ۱۲هزار و ۷۱۴ ریال (۸/ ۴۹ درصد کمتر از قیمت پایه قبلی) به ازای هر کیلو در بورس کالا عرضه شد که در نهایت، این محصول با میانگین قیمت ۳۲ هزار و ۶۸۸ ریال به ازای هر کیلو (۱/ ۱۵۷درصد بالاتر از قیمت پایه) معامله شد.قیمت بالاترین تقاضا برای این محصول نیز با افزایش ۱۸۵ درصدی نسبت به قیمت پایه همراه شد. وکیوم باتوم پالایش نفت بندرعباس نیز در قیمت پایه ۱۳ هزار و ۳۵۰ ریال عرضه شد که قیمت بالاترین تقاضا برای آن با رشد ۱۷۹ درصدی به ۳۷ هزار و ۲۲۲ ریال رسید.لوب‌کات (جزء اصلی و ماده اولیه تولید روغن موتور) اما دیروز در قیمت پایه مورد معامله قرار گرفت. به این ترتیب لوب‌کات سنگین «شتران» با میانگین قیمت پایانی موزون ۲۰۱۳ تومان به ازای هر کیلو دادوستد شد که نسبت به قیمت پایانی جلسه معاملاتی قبل ۲۳ درصد کمتر بود. همچنین معاملات لوب‌کات سنگین و سبک «شبندر» و «شپنا» نیز در قیمت پایه انجام شد(لوب کات و وکیوم باتوم جزو محصولات فرعی شرکت‌های پالایشی به شمار می‌روند).

در یک نگاه کلی این تصمیم دو گروه از صنایع بورسی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. گروه اول تولیدکنندگان این محصولات یعنی پالایشگاه‌ها هستند. در حال حاضر بخش عمده‌ای از فروش پالایشگاه‌ها از طریق محصولات اصلی است و جهش قیمتی محصولات فرعی اثر محدودی بر سودآوری این شرکت‌ها به جا می‌گذارد. با این حال جو مثبت ناشی از این عرضه ها، اثر خود را بر معاملات روز گذشته پالایشی‌ها به جا گذاشت و سهام تمامی نمادهای زیرمجموعه این گروه شامل «شتران»، «شپنا»، «شبندر» و «شبریز»، ضمن رشد قیمت تا سقف مجاز روزانه شاهد تشکیل صف‌های خرید پرحجم بودند.گروه دوم اما مصرف‌کنندگان این محصولات و به‌طور خاص روانکارها (از لوب‌کات استفاده می‌کنند) را شامل می‌شود. در این گروه نیز غلبه هیجانات سبب تشدید فشار عرضه و افت قیمت سهام تا کف روزانه شده بود. این در حالی است که تولیدکنندگان روغن‌های موتور و پایه (روانکاران) بر اساس شنیده‌ها با نرخ دلار ۴۲۰۰ (قیمت پایه فروش لوب‌کات در بورس کالا) خوراک خود را دریافت می‌کنند.البته در دقایق پایانی معاملات این موضوع تا حدودی مورد توجه معامله‌گران قرار گرفت و شاهد چرخش قیمتی نمادهای روانکار همچون «شسپا» بودیم.با این حال همچنان ابهاماتی در بخش فروش پالایشی‌ها وجود دارد؛ چرا‌که شرکت‌های پالایشی تنها قسمتی از محصولات فرعی را در بورس کالا عرضه می‌کنند و بخش دیگری از این محصولات تولیدی را خارج از بورس کالا و به صورت مستقیم دادوستد می‌کنند. در شرایط کنونی فروش محصولاتی را که در بورس کالا با جهش قیمتی همراه می‌شوند، می‌توان عامل حمایتی از سودآوری پالایشی‌ها عنوان کرد.

نگاهی به دیگر معاملات بورس کالا

در معاملات روز گذشته بورس کالا، دادوستدهای محصولات صنعتی عموما شامل محصولات مسی جریان داشت. دیروز یک‌هزار تن مفتول مس شرکت ملی مس ایران با نرخ پایه ۲۹۴ هزار و ۳۱۶ ریال در بورس کالا عرضه شد. میانگین موزون نرخ پایانی این محصول با افزایش حدود ۵۴ درصدی به ۴۵۲ هزار و ۷۶۴ ریال رسید. این در حالی است که تقاضا برای مس مفتول «فملی» در قیمت ۴۵۷ هزار و ۱۱۱ ریال نیز وجود داشت. این مساله سبب شده است تا قیمت نماد «فملی» دیروز به سمت سقف مجاز حرکت کند و در دقایق پایانی به صف خرید برسد. بر مبنای دستورالعمل‌ اخیر مقرر شده است که قیمت پایه مفتول مسی اولا بر مبنای نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی و قیمت این فلز در بورس لندن تعیین و ثانیا بدون سقف نوسان در بورس کالا معامله شود. همچنین معاملات کاتد یک روز پس از تعیین قیمت پایانی مفتول در هر هفته انجام می‌شود و قیمت پایه آن ۵ درصد کمتر از قیمت پایانی مفتول قرار خواهد داشت.

سطح جذاب قیمتی برای معامله‌گران

شاخص کل بورس تهران که طی ۴ روز معاملاتی اخیر خود به دلیل رشد قیمتی نمادهای کوچک‌تر بازار از شاخص کل هم‌وزن عقب افتاده بود، دیروز به لطف رشد قیمتی بزرگان بازار تغییر جهت داد. صنایع بزرگ بورسی اعم از فلزی‌ها، پتروشیمی‌ها، پالایشی‌ها و معدنی‌ها در روزهای اخیر شاهد اصلاح نسبی قیمت سهام خود بودند. به‌عنوان مثال پالایشی‌ها از دوشنبه هفته گذشته تا پایان معاملات روز یکشنبه هفته جاری، اصلاح ۵/ ۸ درصدی را تجربه کرده بودند. افت ۷/ ۸ درصدی شاخص گروه معدنی‌ و همچنین اصلاح ۵/ ۸ و ۲/ ۴ درصدی فلزی‌ها و پتروشیمی‌ها در بازه زمانی مزبور از دیگر نمونه‌های قرار گرفتن قیمت سهام مزبور در سطوح نسبتا جذاب برای معامله‌گران است. به این ترتیب این اصلاح چند روزه در کنار سیگنال‌های ارسالی از بورس کالا، دیروز بهانه‌ای دیگر برای بازگشت اقبال معامله‌گران برای خرید سهام مذکور فراهم آورد.

غفلت سیاست‌گذار از عرضه‌های اولیه

در شرایط کنونی بازار بار دیگر جای خالی عرضه‌های اولیه بزرگ و جذاب احساس می‌شود. باید توجه داشت ورود شرکت‌های بزرگ که از جذابیت‌های بنیادی مناسبی برخوردارند، نقدینگی قابل توجهی را جذب بازار می‌کند. نقدینگی که حالا در میان بازارهای سفته‌بازانه همچون بازار ارز، سکه و مسکن سرگردان است و سمت و سوی مناسبی ندارد. نتیجه جذب این نقدینگی به سهام، بازاری بزرگ و پویا است که زمین ‌بازی معامله‌گران حرفه‌ای بازار را وسعت می‌بخشد و گزینه‌های بیشتری پیش‌روی سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد.

در حال حاضر به نظر می‌رسد نقدینگی که به سبب عرضه اولیه پتروشیمی پارس روانه بورس تهران شده بود، همچنان در بازار باقی مانده است و در میان دیگر سهام بورسی جولان می‌دهد. توجه به این موضوع خود تاکید دو‌چندانی بر اهمیت عرضه‌های اولیه این چنینی بر روند معاملات بازار دارد. این در حالی است که اهالی بازار از مدت‌ها پیش در انتظار عرضه اولیه سهام پتروشیمی نوری در بورس تهران هستند. هر بار شنیده‌هایی درخصوص زمان عرضه این سهم به بازار مخابره می‌شود، اما تاکنون زمان مشخصی برای این عرضه اولیه مشخص نشده است. در تازه‌ترین شنیده‌ها در این خصوص نیز گفته شده سهام شرکت پتروشیمی نوری در اوایل فصل پاییز در بورس عرضه می‌شود. این پتروشیمی یکی از بزرگ‌ترین‌ تولید‌کنندگان محصولات آروماتیک در صنایع پتروشیمی جهان با ۵/ ۴ میلیون تن ظرفیت تولید است. خوراک اصلی مجتمع پتروشیمی نوری میعانات گازی به میزان ۵/ ۴ میلیون تن در سال است که توسط پالایشگاه‌های گاز پارس‌جنوبی تامین می‌شود و سالانه ۲۷۰ هزار تن بنزین پیرولیز از پتروشیمی جم نیز به‌عنوان خوراک مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب، عرضه این پتروشیمی می‌تواند نقدینگی قابل توجهی را جذب بازار سهام کند.

مروری بر بازگشایی بازارهای جهانی

روز گذشته با گشایش بازارهای جهانی، فلزات اساسی کم‌نوسان ظاهر شدند. صبح روز گذشته موسسه Caixin در گزارشی اعلام کرد شاخص مدیران خرید تولیدی چین در ماه آگوست به ۵۰/ ۶ واحد رسیده است که کمی از پیش‌بینی‌ها پایین‌تر بود. هفته گذشته اما آمار ارائه شده از سوی اداره آمار ملی چین برای شاخص مدیران خرید تولیدی این کشور فراتر از انتظارها بود. اداره آمار ملی چین برای تهیه آمار خود فعالیت شرکت‌های دولتی را در نظر می‌گیرد. موسسه Caixin اما در محاسبه شاخص خود داده‌های مربوط به واحدهای کوچک و متوسط را لحاظ می‌کند. به این ترتیب اختلاف پیش آمده بین این دو آمار نشان از کاهش شتاب رشد در واحدهای خصوصی کوچک و متوسط نسبت به واحدهای بزرگ در این کشور دارد که منجر به نگرانی فعالان اقتصادی نسبت به فروکش کردن روند رشد اقتصادی چین در ماه‌های آتی شده و چشم‌انداز تقاضا برای فلزات را کمرنگ کرده است.در این شرایط روز گذشته هر تن مس در معاملات آتی لندن با کاهش ۲/ ۰ درصدی در سطح ۵۹۷۴ دلار قرار گرفت. آلومینیوم نیز با افت ۴/ ۰ درصدی، ۲۱۱۱ دلار در هر تن مورد معامله قرار گرفت. سرب اما ۵/ ۱ درصد گران شد و ۲۱۱۹ دلار در هر تن قیمت خورد. فلز روی نیز با افزایش ۲۲/ ۰ درصدی، در سطح ۲۴۶۷ دلار در هر تن قرار گرفت (قیمت‌ها در لحظه تنظیم این گزارش ساعت ۱۵ اعلام می‌شوند).

خودرویی‌ها در انتظار افزایش قیمت

تمامی نمادهای زیرمجموعه گروه خودرو و ساخت قطعات طی معاملات روز گذشته شاهد رشد محسوس قیمت‌ها بودند. حتی برخی نمادهای خودرویی دیروز تا سقف مجاز قیمتی نیز حرکت کرده و برای دقایقی با افزایش تقاضا شاهد تشکیل صف خرید بودند. درخصوص معاملات این گروه، از یکسو ضعف تقاضا در میان نمادهای کالایی بخشی از نقدینگی این گروه را روانه دیگر صنایع بورسی از جمله صنعت خودرو کرد. از سوی دیگر افزایش نرخ دلار، رشد قیمت مواد اولیه مورد استفاده در این صنعت همچون فولاد و مس و آلومینیوم و البته پایان تخصیص ارز رسمی به تولیدکنندگان صنعت خودرو (خودروسازان و قطعه‌سازان) احتمال افزایش قیمت خودرو را در نگاه واسطه‌گران پررنگ کرده؛ به‌طوری که فاصله قابل توجهی میان قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی ایجاد شده است. این مسائل شورای رقابت را بر آن داشت تا روز گذشته در سیصد و چهل و پنجمین جلسه‌اش به بررسی بازار خودرو و تغییرات رخ داده در هزینه تولید خودروسازان بپردازد. به احتمال فراوان، در این جلسه شورای رقابت، نظر نهایی درباره افزایش قیمت خودروهای داخلی اعلام خواهد شد. حدود دو هفته پیش نیز رضا شیوا،رئیس شورای رقابت در یک برنامه تلویزیونی گفته بود احتمال دارد میزان تغییر قیمت نهاده‌های تولید خودروهای زیر ۴۵ میلیون تومان را از بانک مرکزی گرفته و با در نظر گرفتن درصد تغییرات و همچنین فرمول مربوط به قیمت‌گذاری، به قیمت خودروهای داخلی اضافه شود.در بازار سهام نیز شاخص صنعت خودرو روز گذشته با رشد بیش از ۳ درصدی همراه شد و بیشترین حجم معاملات نیز به این صنعت اختصاص پیدا کرد.

از دیگر صنایع بورسی چه خبر؟

بررسی روند صنایع بورسی طی معاملات روز گذشته نشان می‌دهد از ۳۸ ‌صنعت مورد بررسی، ۱۹ صنعت با افزایش شاخص همراه شدند و در مقابل شاهد افت شاخص ۱۷ صنعت بورسی بودیم. با وجود برگشت مسیر گروه‌های بزرگ سهامی، اما گروه‌های کوچک همچنان در صدر جدول بازدهی روزانه بورس تهران قرار دارند. بر این اساس گروه محصولات چوبی با تک نماد «چفیبر» رشد حدود ۵ درصدی را تجربه کرد. استخراج سایر معادن از دیگر گروه‌های سهامی بود که با معاملات مثبت خود در تک‌نماد «کماسه» شاهد رشد ۸۵/ ۴ درصد شاخص خود بود. پالایشی‌ها نیز که در روزهای اخیر افت‌های محسوسی را تجربه کرده بودند، در این روز با رشد ۳/ ۴ درصدی شاخص گروه خود در رده سوم صنایع پربازده روز دوشنبه بورس تهران قرار گرفت.

در گروه بانک‌ نیز پس از رشد روزهای اخیر، دیروز شاهد افت قیمت ۷۵ درصد از نمادهای زیرمجموعه این گروه بودیم. به این ترتیب نماد معاملاتی بانک ملت به‌عنوان لیدر این گروه که از چهارشنبه هفته گذشته یعنی به محض بازگشت از مجمع سالانه مورد اقبال فعالان بازار قرار گرفته و تنها در سه روز معاملاتی رشد حدود ۲۸ درصدی را از آن سهامداران خود کرده بود، روز گذشته رشد اندکی را تجربه کرد. قیمت پایانی «وبملت» دیروز به محدوده منفی خزید. باید توجه داشت حجم نقدینگی وارد‌شده به این سهم در روزهای اخیر (بیش از ۱۲۰ میلیارد تومان) و امیدواری سهامداران آن به تثبیت قیمت سهم، خود پشتوانه‌ای برای جلوگیری از ریزش قیمتی این سهم به‌شمار می‌آید. نگاهی به تغییر مالکیت دیروز این سهم نیز نشان از مشارکت ۶۵ درصدی سهامداران حقیقی در سمت خرید این نماد بانکی دارد. مولفه‌ای که دیگر نمادهای بانکی از آن برخوردار نیستند و به همین دلیل دیروز اغلب بانکی‌ها شاهد افت قیمت سهام خود بودند.

همگام با بازیگران

روز دو‌شنبه، خالص تغییر مالکیت به نام معامله‌گران خرد بازار رقم خورد و حدود ۱۵۲ میلیون سهم به ارزش ۳۰ میلیارد تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران حقیقی افزوده شد. بیشترین خالص خرید سهامداران خرد در نمادهای زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی به ثبت رسید. به این ترتیب خالص خرید حقیقی‌ها در نمادهای پالایشی به ۳۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان رسید. بانکی‌ها نیز در این روز شاهد تغییر مالکیت حدود ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومانی به نفع حقیقی‌ها بودند. معدنی‌ها دیگر گروهی بودند که با خالص خرید یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی توسط معامله‌گران خرد بازار همراه شدند. در صدر خرید معامله‌گران حقیقی، تمایل به جمع‌آوری سهام پالایش نفت اصفهان قرار داشت. خالص خرید حقیقی‌ها در نماد مزبور به ۳۳ میلیون و ۴۰۰ هزار سهم به ارزش حدود ۱۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بالغ شد. نماد معاملاتی پالایش نفت تهران نیز در این روز شاهد جابه‌جایی ۱۷ میلیون و ۹۰۰ هزار سهم به ارزش ۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بود. نماد معاملاتی بانک ملت از دیگر نمادهای دیروز بورس تهران بود که مورد اقبال معامله‌گران خرد بازار قرار گرفت. به این ترتیب دیروز حدود ۳۳ میلیون و ۴۰۰ هزار سهم «وبملت» به ارزش ۴ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان به پرتفوی حقیقی‌ها اضافه شد.در آن‌سوی بازار نماد معاملاتی های‌وب شاهد جابه‌جایی ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار سهم خود به ارزش ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. نماد معاملاتی شرکت کالسیمین ا‌ز دیگر نمادهای دیروز بازار سهام بود که مورد‌توجه سهامداران حقوقی قرار گرفت. بر این اساس افزون بر ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار سهم «فاسمین» به ارزش ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران حقوقی افزوده شد.