در آستانه تازگی سال

شهرکرد - ایرنا- دَم دم های نوروز که می شود، قالی های پهن شده بر روی دیوار بمنزله آماده شدن اصحاب خانه برای عید بود.

در گذشته فرش ها، گلیم و پتوها را کنار رودخانه سنگ شُور می کردند، ولی اکنون عده ای به بهانه خانه تکانی فرش خویش را با آب شرب شست و شو می دهند.
این روزها به دلیل خشکسالی و کمبود آب شرب نیز عده ای فرش ها را به قالی شویی ها می دهند تا آنها در آیین نوروزی خانه شان سهیم باشند.
انداختن سبزه، آغاز ورود به آیین های پیشانوروز در ایران است که در چهارمحال و بختیاری هنوز نیز رسم انداختن سبزه در آستانه نوروز وجود دارد.
هرچند این روزها عده ای ترجیح می دهند از سبزه های نوروزی آماده تزیین شده استفاده کنند و این سبزه را تنها سفره آرای هفت سین خود بدانند.
مردم بیشتر دو سینی سبزه می کارند یکی برای روی سفره هفت سین و یکی بر روی مزار درگذشتگان خویش که سبزه دوم در پنجشنبه آخر سال از خانه خارج می شود.
در نزد مردم، سبزه روی مزار اگرچه چند روز بیشتر دوام ندارد، اما در آخرین پنجشنبه سال بردن سبزه به ویژه برای تازه درگذشتگان یک رسم و آیین نوروزی است.
در این روز عده ای حلوا با شیره انگور می پزند و آن را بر سر مزار درگذشتگان قرار می دهند تا هرکس برای فاتحه خوانی آمد از این حلوا تناول کند.
هرچند این روزها شیرینی های کلاسیک و فِر پخت جایگزین حلوای شیره پز مادران برای پنجشنبه پایانی سال شده است.
خانه تکانی آیین دوم پس از سبزه انداختن است که برای خانه تکانی رسم بوده همه اهل خانه مشارکت کنند.
هر چند این روزها عده ای برای رفع این مسئولیت اقدام به استخدام چند ساعته و چند روزه مستخدم و خانه تکانی می کنند تا او این سنت را بجای صاحبخانه در ازای دریافت مزد انجام دهد.
در جشن 'خانه تکانی' که به نوعی از آن با نام های 'درچین و ورچین' نیز یاد می شد، مردم با آیینی خاص، خود را برای فرارسیدن بهار آماده می کردند و این بیانگر اعتقاد مردم به جهان آخرت بود.
در این آیین، میر نوروزی فرارسیدن نوروز و بهار طبیعت را ندا می داد و نوروزخوانی و به صدا درآوردن طبل و شیپور و گرفتن نوروزیه و برافراشتن علم نوروزی رایج بود.
چاووش خوانی زمانی رسم نوروز بود که چاووش خوانان در آستانه نوروز با ساز و دهل و نغمه خوانی آمدن نوروز را ندا می دادند.
اکنون برخی از چاووش خوانان در نقاط روستایی چهارمحال وبختیاری در تلاش هستند طلیعه آمدن نوروز را به مردم گوشزد کنند.
نوروز خوانی در ایران با یک ریتم آهنگین همراه بود که چاووش خوانان با خواندن 'بهار آمد بهار آمد'، مژده فرا رسیدن عید را می دادند و عیدانه می گرفتند که اکنون تنها گونه هایی کوچک از این نوروز خوانی در شمال ایران رواج دارد.
زنان خانه پس از خانه تکانی و برپایی میهمانی درگذشتگان (جشن فرهور) و کشت سبزه از گندم و دیگر حبوبات، اقدام به برپایی جشن هفت سینی یا هفت چینی می کردند.
فراهم کردن سینی های هفتگانه در آستانه نوروز نیز از دیگر آداب پیش از فرارسیدن نوروز بود که در این آیین، عدد هفت برای ایرانیان بسیار تقدس داشته است که اکنون نیز دارد.
مردم در گذشته در هفت طبق یا سینی از میان سکه، سرکه، سمنو، سیب، سنجد، سوهان، سنبل ، سبزه، سپستان، سنگک، سیاه دانه و سماق که هر یک نمادی از زندگی، آرامش، ثروت، عشق، جاودانگی، برکت کشاورزی و شوری بود را به همراه قرآن، آیینه و شانه بر سفره های خود می گذاشتند.
استفاده از تخم مرغ در سفره های هفت سین نیز به منزله پایداری کره زمین و کهکشانها بوده و پس از چیدن سفره که با آیین خاص و با حضور بزرگان قوم برپا می شده، هفت قلم آجیل و خشکبار نیز در کنار آن قرار می گرفت.
کارشناسان معتقدند سنت حضور بر مزار درگذشتگان پیش از نوروز، حتی در نقش برجسته های آپادانا نیز وجود داشته است که ایرانیان برای مردگان خود هدایایی می بردند.
در این جشن ایرانیان به درگذشتگان خاک احترام می گذاشتند و نوروز را نیایش پروردگار می دانستند و آن را غلبه بر نفس خویش می پنداشتند که برای رسیدن به بهار خداوند پاک و منزه می شده اند.
اما در برخی از مناطق این استان پیش از نوروز تهیه گندم برشته که به آن گندم بو داده می گویند، وجود دارد و مردم گندم تفت داده با نمک را بر سر سفرهای هفت سین نوروزی می آورند.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری دارای 10 شهرستان با بیش از 947 هزار نفر جمعیت است و بخشی از آیین های نوروزی همچنان در روزهای پایانی سال تا پیش از نوروز در نقاط روستایی همچنان مانند گذشته وجود دارد.
2097/6021

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه فرهنگی و هنری

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!