مسجدی با زیبایی های گوناگون

خبرگزاری شبستان، گروه مسجد و کانون های مساجد: مسجد نصیرالملک یکی از مساجد قدیمی شیراز است. این مسجد در محله گود عربان که در قدیم به محله «اسحق بیگ» معروف بوده است در جنوب خیابان لطفعلی‌خان زند و در نزدیکی شاه‌چراغ و در کوچهٔ نصیرالملک قرار دارد.

میرزا حسن علی خان ملقب به نصیرالملک فرزند میرزا علی‌اکبر از عوامل مؤثر حاکم وقت فارس، بنای مسجد را در تاریخ ۱۲۹۴ه‍.ق آغاز و در تاریخ ۱۳۰۵ه‍.ق به پایان رسانید که به معماری میرزا محمد حسن و محمد رضا ساخته شده‌است.

این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۸ با شمارهٔ ثبت ۳۹۶ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد نصیرالملک از دیدگاه کاشی کاری از ارزنده‌ترین مساجد ایران و از دیدگاه ساختمان‌سازی به ویژه مقرنس بی‌مانند است، مساحت آن ۲۸۹۰ متر مربع و زیربنای آن ۲۲۱۶ متر مربع است، در این مسجد از شیشه‌های رنگی استفاده شده به همین علت آن را مسجد صورتی ایران نیز می‌گویند.

این مسجد یک سر در ورودی دارد و دو ورودی دیگر آن به کوچهٔ جنوبی و مسجد و به امامزادهٔ جنب آن مرتبط است. ورودی اصلی مسجد از کاشی هفت رنگ با تزیینات فراوانی از گل سرخ و گل زنبق شیراز است.

قسمت اعظم مجموعه بناهای نصیرالملک شامل مسجد، منزل، حمام ، آب انبار در جریان خیابان‌سازی تخریب و ساختمان‌های جدید در آن احداث شد و آنچه اکنون از منزل نصیرالملک باقی مانده است شامل تالار اصلی، قسمتی از حیاط اندرونی، بخش بیرونی و زیرزمین است.

«حاجی میرزا حسنعلی خان نصیرالملک» پسر سوم حاجی قوام الملک، از حکام فارس در دوره قاجاریه بود. تالار آینه به صورت قرینه ساخته شده و در دو ضلع آن دو اُرسی (نوعی درِ قدیمی که دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می‌شد) بزرگ سراسری با گره چینی‌های ظریف و شیشه‌های رنگی که به دو حیاط اندرونی و بیرونی ارتباط دارد، مشاهده می‌شود.

در دو ضلع دیگر تالار یک شاه نشین مرکزی وجود دارد که از دو طرف با ارسی به دو اتاق مجاور باز می‌شود. اتاق‌ها با نقوش ترکیبی ایرانی و اروپایی پوشیده شده است. سقف هر طبقه تخته کوبی شده و دارای نقاشی‌هایی به سبک اروپایی است.

سنگ‌تراشی و تزیین این شبستان الهام گرفته شده از مسجد وکیل و مسجد مشیر شیراز است و از سنگ گندمک یکپارچه ساخته شده است.طاق و دیوارهای این شبستان با کاشی کاری‌های زیبا تزیین شده است.

آسمانه این شبستان با نقش‌هایی چون گل و بوته و نقوش اسلیمی تزئین و چند آیه از آیات قرآن به خط ثلث عالی مزین شده است. کف آن با کاشی‌های فیروزه‌ای و سنگ کف محراب آن از جنس مرمر است و از سطح کف شبستان پایین تر است. این شبستان در واقع شبستان تابستانه محسوب می‌شود.

اشارات متون تاریخی به مسجد نصیر الملک

در کتاب فارسنامه ناصری به این مسجد اشاراتی به این گونه شده است: در استحکام بنیان و سنگ ازاره و ستون‌های سنگی، شبستان و دریاچه (حوض) و صحن، مانند مسجد مشیر الملک و بلکه اندکی بزرگ‌تر است و بعضی تصرفات تازه در آن افزوده شده است که بر محاسن آن افزوده است.

در کتاب آثار العجم به این مسجد اشاره و فضاهای آن توصیف شده است. مسجد نصیرالملک در سال ۱۳۵۸ توسط انجمن آثار ملی و باستان شناسی ایران به شماره‌ی ۳۹۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

منابع:

. ویکی پدیا

. پایگاه اطلاع رسانی کجارو

پایان پیام/500