یک جُنگواره که برنامههای متنوع آموزنده و سرگرمکننده را در دل خود جا داده است تا رمضان٩٨ را بهیادماندنی و خاطرهانگیز کند. سخنرانی خطیبان توانمند و کارشناسان و روانشناسان درکنار طنازان و شاعران و هنرمندان و بازیگران سینما و تلویزیون و خوانندههای ملی که قرار است مناجاتخوانی و سحریخوانی کنند و موسیقی ایرانی اجرا کنند، مبنای اصلی این برنامه است. غرفههایی هم مجاور فضای اجرای برنامه برای بازی و سرگرمی کودکان و نوجوانان و حتی بزرگترها برپاست. بهار جانها در میدان جانباز هرشب تا ٣١اردیبهشت از ساعت ٩ تا ١١شب برقرار است.
در کنار همه اعضای خانواده
اطراف میدان جانباز ترافیک روان است. جمعیت، حدودا هفتصدهشتصد نفری میشوند. عدهای روی صندلیها نشستهاند و تعداد دیگری در غرفههای بازی و سرگرمی جمع شدهاند. سخنران مشغول سخنرانی درباره آسیبهای خانواده و راهکارهای مقابله با آن است. نسیم خنکی وزیدن گرفته است. لابهلای جمعیت چرخی میزنم. از غرفه «پانتومیم» که چنددهنفری جلویش ایستادهاند، عبور میکنم. بازیگر که با گریم و لباس خاص روی سکو ایستاده است، مشغول بازی است و جمعیت کنارش، حرکات او را با دقت زیر نظر دارند. دستآخر کسی با گفتن کلمه «خودرو تکسرنشین»، برنده مسابقه پانتومیم میشود و روز از نو روزی از نو. دو دختر نوجوان که پای ثابت غرفه پانتومیم هستند، میگویند: یکیدو شب است که به اینجا میآییم و در همین غرفههای بازی چنددقیقهای را وقت میگذرانیم.
محوطهای است با چند میز و صندلی. افراد مختلف با سنین متفاوت دور میزها نشستهاند و به بازیهای فکری که آنجاست، مشغولند. مادر جوانی که بههمراه خواهر و دخترش پشت یکی از میزها نشسته است، بعد از اینکه توضیحات کارشناس را درباره بازی فکریای که انتخاب کردهاند میشنود، میگوید که از بولوار معلم به قصد حضور در این برنامه به میدان جانباز آمده است: «میدان جانباز محل تردد من است. چند شبی میدیدم اینجا جنبوجوش است. امشب تصمیم گرفتم با اعضای خانواده به تماشا بیایم.»
آن طرفتر مرد جوانی که با گوشی تلفن همراهش از فرزندش فیلم میگیرد و در غرفه عروسکگردانی برای کودکان نشسته است، میگوید از خیابان عبدالمطلب آمده و شب اولی است که در بهار جانها حضور یافته است. او از توجه به کودکان و نوجوانان در این برنامهها اظهار رضایت میکند.
درکنار همه اینها توجه ویژهای به کمکهای خیرخواهانه مردمی شده است. موسسات خیریه درکنار بهار جانها هستند و همشهریان مشهدی با کمکهایی در وسع خود تلاش میکنند شرایط زندگی را برای مددجویان دلپذیرتر کنند. مدیریت شهری تلاش میکند با همکاری ستاد دیه خراسان رضوی و با مشارکتهای مردمی با پویش «مشهد مهربانی»، زمینه آزادی حدود ۵٠٠زندانی مالی غیرعمد را فراهم آورد.
بهار جانها در هر یک از مناطق سیزدهگانه مشهد به شکلی برگزار میشود ولی برنامههای میدان جانباز جامع و متفاوت است. این رویداد فرهنگی در مناطق مشهد با پذیرایی ساده برای افطار شروع میشود و هممحلهایها در قالب یک پویش مردمی با عنوان «#میزبان_باشیم» هرچه برای افطار تدارک دیدهاند، به محل برگزاری مراسم میآورند و در کنار هممحلهایها روزهشان را افطار میکنند. در بعضی مناطق هم به فراخور، برنامههای متنوعی مانند قرائت و ترتیلخوانی قرآن، مناجاتخوانی، اجرای موسیقی مقامی و محلی و... برگزار میشود.
برگزاری بهار جانها در مناطق مختلف، بهخاطر استقبال مردمی گاهی با مشکلات ترافیکی همراه بوده و در برخی مناطق هم بعضی شهروندان از صدای مراسم گلایهمند هستند که با تمهیداتی صدای موزیک و میکروفن مراسم کاهش یافته و رضایت نسبی اهالی جلب شده است.
یک رمضان خاطرهانگیز
در میان جمعیتی که برای حضور در برنامه بهار جانها به میدان جانباز آمدهاند، معاون فرهنگیواجتماعی شهردار مشهد نیز به چشم میخورد. مهدی زارعی در گفتوگو با شهرآرا، از تقویت برنامههایی که سال گذشته بازخورد بیشتری داشته است، سخن میگوید: ترافیک موجود در بافت مرکزی شهر، دستیابی شهروندان را به مراسم دشوار میکرد. امسال سعی کردیم محلی را برای برگزاری بهار جانها انتخاب کنیم که دسترسی تعداد بیشتری از شهروندان را با سهولت بیشتری به این برنامه فرهنگی فراهم آوریم.
دستیابی مشهد بهعنوان کلان شهر مذهبی جهان اسلام و تشیع به جایگاه فرهنگیمذهبی خود در میان ملل اسلامی، دغدغه دیگری است که مدیریت شهری را به فکر برپایی بهار جانها انداخته است. دغدغهای که زارعی درباره آن اینطور میگوید: ما شهروندان مشهدی از نظر فرهنگی و مذهبی غنی هستیم. این ظرفیتهای فرهنگیمذهبی باید در زندگی روزمرهمان جاری شود. با این نیت که مشهد جایگاه واقعی خودش را میان کلانشهرهای مذهبی جهان اسلام بیابد، این حرکت را ادامه دادیم: «سعی میکنیم همانند بسیاری از شهرهای مسلماننشین دنیا که فضای ماه مبارک رمضان در آنها متفاوت است، فضای خاطرهانگیزی را برای همشهریان فراهم آوریم.»
گسترده شدن سفرههای افطاری ساده درمیان مردم با همان عنوان پویش مردمی که از آن حرف زدیم، یکی از قوتهای بهار جانهای امسال است. به گفته زارعی، شهرداری تنها بستر سادهای را مهیا کرده و یک چای و خرما در اختیار برگزارکنندهها قرار داده است. حالا خود مردم هستند که از این موقعیت پیشآمده استقبال میکنند و خودشان بانی خیر میشوند. بعضی شهروندان در بعضی مناطق شهر تا ٢هزار نفر از هممحلهایهایشان را به افطار ساده دعوت میکنند و آن حس همدلی، محبت و تعاملات گرم بین مردم مشهود است.
زارعی از همشهریان مشهدی میخواهد که علاوهبر حضور در برنامه فرهنگیقرآنی بهار جانها در امور خیری که برای آزادسازی زندانیان جرایم مالی غیرعمد تدارک دیده شده است، هم مشارکت کنند.
فرهنگسازی چهرهبهچهره
آموزشهای فرهنگ شهروندی و آنچه شهرداری در حوزه فرهنگ بدان مامور است، محتوای اصلی برنامهها و برنامهریزیهای بهار جانها را تشکیل داده است. هدف گفتوشنودهای مجریان و مهمانان بهار جانها ازطرفی و تدارک تفریحات جانبی از طرف دیگر این است که میزان مشارکت عمومی را در جامعه شهری افزایش بدهد. همانطور که محسن مصحفی، معاون فرهنگی سازمان فرهنگیاجتماعی شهرداری مشهد، در خلال برنامه بهار جانها میگوید: این اجتماع مردمی فرصت خوبی است تا شهرداری مشهد بتواند فرهنگ شهروندی را در میان مردم، نهادینه کند و آموزشهای لازم را در قالب برنامههای متنوع به شهروندان فرابدهد.
آموزش و انتقال چهرهبهچهره بهترین شیوه برای فرهنگسازی در حوزه شهری است؛ اتفاقی که در برنامه بهار جانها بهخوبی شاهد آن هستیم؛ چراکه به گفته مصحفی، بهطور میانگین هر شب نزدیک به ٢هزار نفر در برنامه میدان جانباز شرکت میکنند: «بخشی از جمعیت بهطور ثابت از ابتدا در برنامه حضور دارند و بخش دیگر بهطور گردشی به این مراسم سر میزنند. برنامهها هم بهگونهای طراحی شده است که هر شرکتکننده با هر میزان وقتی که اینجا صرف میکند، بهرهاش را میبرد. تمام تلاشمان این است که در چارچوب ماه رمضان، شادی و نشاطی را که درخور شهروندان و روزهداران است، در شهر ایجاد و سنتهایی مانند میهماننوازی، دورهمیهای صمیمی و... را احیا کنیم.»
اینکه هرشب نزدیک به دو هزار نفر از مردم مشهد میهمان «بهار جانها» هستند، حاکی از نیاز و اقبال شهروندان به شور و شادی است. نشاطی که نه تنها در ایامی خاص بلکه در طول سال مردم را به خیابانها بکشاند و با کمترین هزینه لبخند رضایت را بر لبهایشان بنشاند. باتوجه به استقبال مردم مشهد از این جنس رویدادهای فرهنگی، امید است شهرداری در استمرار برگزاری «بهار جانها» نه تنها در بهار که در چهار فصل سال ثابت قدم و مستعد باشد.