بتاکاروتن: 15 مهمترین فواید بتاکاروتن برای سلامتی، پوست و مو

احتمالا می‌دانید که شما همان چیزی هستید که می‌خورید. مواد خوراکی مغذی سلامت روحی و جسمی را ارتقاء می‌دهد. یکی از مهم‌ترین مواد مغذی موجود برای بدن، بتاکاروتن است که به خاطر اثر مثبتی که روی قوه‌ی بینایی دارد، شناخته‌شده‌است. بتاکاروتن مزایای زیاد دیگری نیز برای سلامتی دارد.

بتاکاروتن چیست؟

کاروتنوئیدها رنگدانه‌هایی طبیعی هستند که در گیاهان یافت می‌شوند و مسبب ایجاد رنگ‌های زیبا و درخشان میوه‌ها و سبزیجات هستند. آن‌ها در طبیعت به میزان فراوانی وجود دارند. مطابق با برآوردها ۵۰۰ کاروتنوئید مختلف وجود دارد از جمله بتاکاروتن، آلفاکاروتن، لوتئین، کریپتوزانتین و زآگزانتین که در سراسر دنیای گیاهان و جلبک‌ها پخش شده‌اند.

– بتاکاروتن مشتق نام لاتین برای هویج (carrot) است، زیرا این ترکیب ابتدا از ریشه‌ی هویج گرفته شده‌است.

– این یک ترکیب ارگانیک است که به لحاظ شیمیایی به عنوان یک هیدروکربن و به طور خاص‌ به عنوان ترپنوئید طبقه‌بندی می‌شود.

– بتاکاروتن یک رنگدانه‌ی به شدت رنگی است که به میوه‌ها و سبزیجات زرد و نارنجی رنگ زیبای‌شان را می‌دهد. این ترکیب هنگامی که خورده شود، در بدن به ویتامین A (رتینول) تبدیل می‌شود که چندین عملکرد بیولوژیکی را در بدن انجام می‌دهد. ویتامین A همچنین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل می‌کند که قادر است از سلول‌ها در برابر اثرات مضر رادیکال‌های آزاد محافظت ‌کند.

– بتاکاروتن و چندین کاروتنوئید دیگر به عنوان “پروویتامین A” نیز شناخته می‌شوند، زیرا آن‌ها به عنوان پیش‌ماده‌ی تولید ویتامین A در بدن عمل می‌کنند.

– دیگر کاروتنوئیدها مانند لیکوپن، لوتئین و زآگزانتین نمی‌توانند به ویتامین A تبدیل شوند.

– حدود ۵۰ درصد از ویتامین A در یک رژیم غذایی گیاهی توسط بتاکارتن و دیگر کاروتنوئیدها تامین می‌شود. بتاکاروتن به صورت مصنوعی یا از روغن نخل، جلبک و قارچ نیز تولید می‌شود.

– ویتامین A در تشکیل گلیکوپروتئین‌ها نقش دارد. این ترکیب برای قوه‌ی بینایی ضروری است و متعاقبا به رتینوئیک اسید تبدیل می‌شود که برای فرآیندهایی مانند رشد و دگرگونی یاخته مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارزش غذایی بتاکاروتن

بتاکاروتن پس از آن‌که خورده می‌شود، در روده‌ی کوچک پستانداران به وسیله‌ی «بتاکارتن ۱۵ و ۱۵ مونواکسیژناز»، نوعی آنزیم به ویتامین A (رتینول) تبدیل می‌شود. رتینول اضافی در کبد ذخیره شده و در زمان نیاز به ویتامین A فعال سنتز می‌شود.

بتاکاروتن یکی از رایج‌ترین انواع کاروتن محسوب می‌شود که محلول در چربی است اما محلول در آب نیست. برای اطمینان از جذب مناسب آن، ۳ تا ۵ گرم چربی باید مصرف شود. کاروتنوئیدهای معلق در روغن بیش‌تر از آن‌هایی که در آب و غذا هستند، جذب می‌شوند. با توجه به مؤسسات ملی سلامت، مقدار مصرف توصیه‌شده‌ی بتاکاروتن برای مردان و زنان به ترتیب ۳۰۰۰ واحد بین‌المللی (IU) و ۲۳۱۰ IU بالغ است.

به همین ترتیب، دوز ۱۶۵۰ IU برای نوزادان ۷-۱۲ ماهه، ۱۰۰۰ IU برای کودکان ۱ تا ۳ سال، ۱۳۲۰ IU برای کودکان بین ۴-۸ سال و ۲۰۰۰ IU برای کودکان ۹-۱۳ ساله توصیه می‌شود. به جای استفاده از مکمل‌های بتاکارتن مجزا، اغلب مصرف ۱۵۰۰۰ واحد کاروتنوئید میکس در روز برای بزرگسالان و کودکان بالای ۱۳ سال توصیه می‌شود.

کاروتنوئید با بهبود بیان یک ژن که برای پروتئین‌های کانکسین کدگذاری می‌کند، سبب تسهیل ارتباط بین سلولی می‌شود. این پروتئین‌ها، عملکردهای منافذ یا شکاف بین غشاهای سلولی را تشکیل می‌دهند، و بنابراین به سلول‌ها اجازه می‌دهند که از طریق مبادله‌ی مولکول‌های کوچک ارتباط برقرار کنند.

مزایای بتاکاروتن برای سلامتی

مزایای اولیه‌ی بتاکاروتن می‌تواند به این واقعیت مربوط باشد که در تشکیل ویتامین A دخالت دارد، ویتامینی که برای حفظ سلامت غشاهای مخاطی و پوست حیاتی است. برخی از مزایای بتاکاروتن برای سلامتی به شرح زیر است.

۱. سلامت قلب و عروق را بهبود می‌دهد

داشتن یک رژیم غذایی حاوی بتاکاروتن زیاد، خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. بتاکاروتن با ویتامین E همکاری می‌کند تا اکسیداسیون کلسترول LDL را کاهش دهد، در نتیجه خطر ابتلا به تصلب شرایین و بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.

۲. از سرطان جلوگیری می‌کند

بتاکاروتن از طریق قدرت آنتی‌اکسیدانی‌اش به مبارزه با سرطان کمک می‌کند. علاوه بر این، در برقراری ارتباط مناسب بین سلول‌ها نقش مثبتی دارد، و بنابراین از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. از این رو مصرف غذای غنی از بتاکاروتن در رژیم غذایی خطر ابتلا به سرطان سینه، روده‌ی بزرگ، حفره دهان و ریه را کاهش می‌دهد.

۳. برای مغز مفید است

تحقیقات ثابت کرده‌اند که مصرف بتاکاروتن برای مغز شما فایده دارد زیرا به طور قابل‌ملاحظه‌ای زوال شناختی در اثر بالا رفتن سن را به تاخیر می‌اندازد. علاوه بر این، بتاکاروتن می‌تواند با استرس اکسیداتیو که می‌تواند در طول زمان به سلول‌های مغزی آسیب برساند مبارزه کند، و به این ترتیب خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش می‌دهد.

۴. به درمان بیماری‌های تنفسی کمک می‌کند

مصرف فراوان بتاکاروتن باعث افزایش ظرفیت ریه و بهبود بیماری‌های تنفسی می‌شود، بنابراین از اختلالات تنفسی مانند آسم، برونشیت و آمفیزم جلوگیری می‌شود.

۵. از دیابت جلوگیری می‌کند

مطالعات مختلف نشان داده‌اند افرادی که سطح بتاکارتن در بدن‌شان کافی است، کم‌تر از سایرین دچار مشکل تحمل گلوکز و دیابت خواهند شد.

۶. از بروز دژنراسیون ماکولا جلوگیری می‌کند

دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن نوعی بیماری چشمی است که در آن ماکولا یا لکه‌ی زرد چشم، مسئول دید مستقیم و واضح شروع به تجزیه می‌کند. مصرف بتاکاروتن (۱۵ میلی‌گرم) کافی همراه با سایر مواد مغذی می‌تواند روند پیشرفت دژنراسیون ماکولا (ARMD) را کاهش دهد.

۷. از آرتریت روماتوئید جلوگیری می‌کند

کمبود بتاکاروتن و ویتامین C به عنوان عامل خطری برای بروز آرتریت روماتوئید عمل می‌کند. بنابراین مصرف بتاکارتن کافی برای جلوگیری از وقوع این بیماری ضروری است.

۸. سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند

بتاکاروتن تقویت سیستم ایمنی بدن را با فعال کردن غده‌ی تیموس که یکی از مهم‌ترین منابع حفاظت از سیستم ایمنی است، تقویت می‌کند. غده‌ی تیموس به سیستم ایمنی بدن توانایی مبارزه با عفونت‌ها و ویروس‌ها و از بین بردن آن‌ها را می‌دهد، بنابراین سلول‌های سرطانی را قبل از این‌که بتوانند گسترش پیدا کنند، از بین می‌برد.

مزایای بتا کاروتن برای پوست

بتاکاروتن در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود که برای حفظ سلامت پوست ضروری است. بدن شما هر مقدار ویتامین A که لازم دارد را از بتاکاروتن تولید می‌کند؛ دوزهای بالای این ویتامین می‌تواند سمی باشد. مزایای این رنگدانه برای پوست به شرح زیر است.

۹. یک درخشش سالم روی پوست ایجاد می‌کند

بتاکاروتن با عمل به عنوان نوعی آنتی‌اکسیدان (ماده‌ای است که سبب کاهش آسیب اکسیژن ناشی از اشعه‌ی UV، آلودگی و سایر خطرات زیست محیطی مانند سیگار می‌شود) از پیری زودرس پوست جلوگیری می‌کند. مصرف میزان کافی از بتاکاروتن درخشش و برقی طبیعی به پوست می‌دهد و باعث جذابیت و زیبایی آن می‌شود. با این حال، از مصرف بیش از حد این ویتامین باید پرهیز کنید، زیرا در این صورت پا، کف دست، بینی و حتی قسمت سفید چشم شما به رنگ زرد کدویی تبدیل می‌شود.

۱۰. حساسیت پوست به نور خورشید را کاهش می‌دهد

دوزهای بالای بتاکاروتن حساسیت پوست را به نور خورشید کاهش می‌دهد. بنابراین، این فایده‌ی بتاکاروتن به خصوص برای افراد مبتلا به پورفیری (یک بیماری ژنتیکی نادر است که موجب حساسیت دردناک نسبت به نور خورشید و همچنین مشکلات کبدی می‌شود) بسیار مفید است. علاوه بر این، بتاکارتن می‌تواند اثر کرم ضدآفتاب را افزایش دهد. مصرف حدود ۹۰ تا ۱۸۰ میلی‌گرم بتاکاروتن می‌تواند آفتاب‌سوختگی را کاهش داده و SPF ۴ را برای پوست فراهم کند. بنابراین، مواد غذایی حاوی بتاکاروتن یا مکمل‌ها می‌توانند در کنار کرم‌های ضد آفتاب برای افزایش اثربخشی آن‌ها استفاده شوند.

۱۱. درمانی برای لوکوپلاکی است

لوکوپلاکی دهانی اختلالی است که ویژگی آن ضایعات سفید در دهان یا زبان است که به علت سال‌ها سیگار کشیدن یا نوشیدن الکل ایجاد می‌شوند. مصرف بتاکارتن علائم و خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد. با این حال، توصیه می‌شود قبل از مصرف مکمل‌های بتاکاروتن برای درمان لوکوپلاکی، با پزشک‌تان مشورت کنید.

۱۲. درمانی برای اسکلرودرمی است

اسکلرودرمی یک اختلال بافت همبند است که با سخت شدن پوست مشخص می‌شود. این اختلال به دلیل سطح پایین بتاکاروتن در خون شما رخ می‌دهد. تصور بر این است که مکمل‌های بتاکاروتن برای افراد مبتلا به اسکلرودرمی مفید هستند. با این حال، تحقیقات در این زمینه هنوز هم ادامه دارد و بنابراین قبل از استفاده از این مکمل‌ها حتما باید با پزشک‌تان مشورت کنید.

۱۳. به درمان اختلالات پوستی کمک می‌کند

بتاکاروتن در درمان بیماری‌های پوستی مانند پوست خشک، اگزما و پسوریازیس موثر است. ویتامین A که یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند است، در رشد و ترمیم بافت‌های بدن نقش دارد و به همین دلیل پوست را در برابر آسیب محافظت می‌کند. هنگامی که هویج به صورت خارجی استفاده می‌شود، در درمان زخم‌ها، جوش، زردزخم، کفگیرک و زخم‌های باز موثر است و به حذف لکه‌های حاصل از بالا رفتن سن کمک می‌کند. استفاده‌ی خارجی از هویج در عین حال باعث بهبودی ضایعات پوستی، بریدگی‌ها و جراحت‌ها می‌شود.

مزایای بتاکاروتن برای مو

بتاکاروتن در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود که برای رشد همه‌ی سلول‌ها از جمله سلول‌های مو ضروری است. مصرف بتاکاروتن می‌تواند به شما در درمان مشکلات مختلف مو کمک کند. با این حال، دوزهای بالای ویتامین A نیز می‌تواند باعث ریزش مو شود. توصیه می‌شود که بتاکاروتن را به جای مصرف مکمل‌های ویتامین A از منابع غذایی دریافت کنید. بتاکارتن برای موهای شما به شیوه‌های زیر مفید است:

۱۴. از شوره‌ی سر و مشکلات دیگر مو جلوگیری می‌کند

کمبود ویتامین A باعث می‌شود که موها خشک، کدر و بی‌جان و پوست سر خشک شود. پوست خشک سر نیز کم کم به شوره‌ی سر تبدیل می‌شود. از این رو، مصرف غذاهای غنی از بتاکارتن برای جلوگیری از این اختلالات اجتناب ‌اپذیر است.

۱۵. رشد مو را تحریک می‌کند

کم شدن حجم مو، به ویژه در زنان، به دلیل تغذیه‌ی نامناسب رخ می‌دهد. بنابراین، اگر از ریزش مو رنج می‌برید، مصرف روزانه‌ی بتاکاروتن برای جلوگیری از ریزش مو و تحریک رشد مو توصیه می‌شود.

منابع بتا کاروتن

بتاکاروتن اغلب در میوه‌ها و سبزیجاتی که به رنگ سبز، زرد یا نارنجی هستند، ‌به میزان فراوانی یافت می‌شود. برخی از میوه‌ها، سبزیجات، گیاهان یا مغزهایی که دارای بالاترین میزان بتاکاروتن هستند، در فهرست زیر آورده شده‌است.

	سبزیجات	مقدار بتاکاروتن در هر ۱۰۰ گرم
	کلم بروکسل	۴۵۰ میکروگرم
	هویج	۸۲۸۵ میکروگرم
	کولارد سبز	۳۸۴۲ میکروگرم
	کاسنی فرنگی	۱۵۰۰ میکروگرم
	لوبیا سبز	۳۷۹ میکروگرم
	کلم کالی	۹۲۲۶ میکروگرم
	کاهو	۵۲۲۶ میکروگرم
	خردل چینی	۶۳۰۰ میکروگرم
	کدو تنبل	۳۱۰۰ میکروگرم
	اسفناج	۵۶۲۶ میکروگرم
	سیب‌زمینی شیرین	۸۵۰۹ میکروگرم
	برگ چغندر	۳۶۴۷ میکروگرم
	گوجه‌فرنگی	۴۴۹ میکروگرم
	آب‌تره	۱۹۱۴ میکروگرم
	میوه‌ّها
	زردآلو	۱۰۹۴ میکروگرم
	گرمک	۲۰۲۰ میکروگرم
	گوآوا	۳۷۴ میکروگرم
	انبه	۴۴۵ میکروگرم
	پاپایا	۲۷۶ میکروگرم
	پرتقال	۷۱ میکروگرم
	خرمالو	۲۵۳ میکروگرم
	آلو	۱۹۰ میکروگرم
	هندوانه	۳۰۳ میکروگرم
	گیاهان دارویی
	ریحان	۳۱۴۲ میکروگرم
	گشنیز	۳۹۳۰ میکروگرم
	جعفری	۵۰۵۴ میکروگرم
	آویشن	۲۲۶۴ میکروگرم
	مغزها و دانه‌ّها
	پسته	۳۳۲ میکروگرم
	گردو	۱۲ میکروگرم

با توجه به این همه مزایایی که بتاکاروتن دارد، ضروری است که آن را در رژیم غذایی خود قرار دهید. گزینه‌های نوآورانه‌ای را برای گنجاندن این ترکیب در رژیم غذایی‌تان انتخاب کنید و از یکنواختی اجتناب کنید. اسپاگتی با بروکلی و فلفل‌های رنگی بخارپز، بعضی از گزینه‌های خوشمزه‌ای هستند که می‌توانید امتحان کنید.

امیدواریم که این نوشتار در مورد مزایای بتاکاروتن برای‌تان مفید بوده باشد. قبل از مصرف مکمل‌ها همیشه با پزشک‌تان مشورت کنید و منابع غذایی را به جای دارو انتخاب کنید. سالم بمانید، شاد بمانید!

ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده – سارا فیضی

منبع: استایل کریزی

بتاکاروتن: ۱۵ مهمترین فواید بتاکاروتن برای سلامتی، پوست و مو