کارت بلیت الکترونیکی؛ خوب یا بد؟/پاسخ به ابهام‌های رانندگان مخالف

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-سمیه تاجیک: سازمان اتوبوس‌رانی شهرداری ورامین مدت کوتاهی است که با راه‌اندازی سیستم «کارت‌بلیت الکترونیکی» بر روی اتوبوس‌ها، ارتقای کیفیت خدمت‌رسانی به شهروندان را برای آسایش و احقاق حق مردم و رانندگان مدنظر قرار داده است؛ گرچه موافقان بسیار و مخالفان اندک، حرف‌هایی برای گفتن دارند.

حمل‌ونقل عمومی به‌عنوان یکی از ارکان توسعه شهری باید از پویایی کافی برخوردار بوده و متناسب با فنّاوری‌های روز بهینه‌سازی شود، دسترسی سریع و صرفه‌جویی در زمان، یکی از ویژگی‌های مهم سامانه‌های مدرن حمل‌ونقل عمومی شهری است که با هدف رفاه شهروندان به‌سرعت در حال گسترش است.

شهرستان ورامین نیز علی‌رغم تمام محدودیت‌های سخت‌افزاری ازجمله فرسودگی ناوگان مینی‌بوس و اتوبوس‌رانی، طی ۳ سال گذشته پیشرفت‌های خوبی در زمینه فنّاوری روز حمل‌ونقل عمومی داشته و سرآمد آن‌ها سیستم «کارت‌بلیت الکترونیکی» است.

رئیس شورای حمل‌ونقل و ترافیک شهرستان ورامین در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: امروزه همه امور و فعالیت‌های روزمره در جهان به سمت الکترونیک شدن در حرکت است و این همان چیزی است که در ایران تحت عنوان «دولت الکترونیک» دنبال می‌شود و باید با بهره‌گیری از سخت‌افزار و نرم‌افزارهای الکترونیکی هرچه می‌توانیم از دغدغه مردم کم کنیم.

پرداخت قیمت مصوب و استفاده از تخفیف‌ها و خدمات مبتنی بر کارت

حسین کاغذلو یکی از بخش‌های مهم خدماتی در شهرها را حمل‌ونقل عمومی دانست و افزود: پرداخت نقدی و جابه‌جایی پول در سیستم حمل‌ونقل عمومی اختلالاتی را به همراه دارد که بهره‌گیری از «کارت‌بلیت الکترونیک» باعث تسهیل در امور و صرفه‌جویی در زمان خواهد شد.

وی با اشاره به‌دشواری پرداخت‌های نقدی، تصریح کرد: با استفاده از «کارت‌بلیت الکترونیک» مسافران فقط قیمت مصوب شورای ترافیک را پرداخت خواهند کرد و حتی از تخفیف‌ها استفاده و از خدمات مبتنی بر کارت نیز بهره‌مند می‌شوند.

فرماندار شهرستان ورامین با بیان این‌که طرح «کارت‌بلیت الکترونیک» به‌تدریج موردپذیرش قرار خواهد گرفت، افزود: این طرح برای رانندگان اتوبوس نیز مزایای زیادی به همراه دارد و دیگر دردسرهای بازگرداندن باقی‌مانده کرایه مسافران و نداشتن پول خرد را نخواهند داشت.

وی خاطرنشان کرد: در نظر داریم که طرح «کارت‌بلیت الکترونیک» را برای تاکسی‌ها نیز پیاده کنیم و چگونگی اجرای آن در حال حاضر در مرحله کارشناسی است.

کاغذلو با اشاره به نگرانی تعداد کمی از رانندگان، اظهار داشت: تنها نگرانی راننده‌ها این است که پول‌های پرداختی مسافران با تأخیر زمانی به حسابشان واریز می‌شود که این مشکل نیز با شرکت سازنده مطرح‌شده و به‌سرعت عملیات انتقال پول انجام خواهد شد.

وی با بیان این‌که ایرادهای این طرح تا حد زیادی حل‌شده، افزود: در حال حاضر دو باجه فروش و شارژ کارت‌های بلیت الکترونیک در شهر ورامین فعال است که درصدد افزایش آن هستیم.

طرحی برای رفع شکایت‌ها و گلایه‌های مردم و رانندگان

شهردار ورامین نیز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: طی سال‌های گذشته شکایت‌های زیادی از سوی مسافران مسیر ورامین به مترو جوانمرد قصاب درخصوص عدم پرداخت باقی‌مانده کرایه پرداختی مطرح می‌شد و رانندگان نیز به دلیل نداشتن پول خرد گلایه‌هایی داشتند.

حسین دهقان افزود: به دلیل سهولت در پرداخت، آرامش و آسایش مسافران بر آن شدیم که پروژه «کارت‌بلیت الکترونیک» را در اتوبوس‌های شهری مانند سایر شهرهای کشور راه‌اندازی کنیم تا موجبات آسایش مسافران و رانندگان فراهم شود.

وی تصریح کرد: بر این اساس با عقد قرارداد با سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران، پروژه کارت بلیت مترو و «بی. آر. تی» تهران را در اتوبوس‌های ورامین به دلیل هم‌جواری شهر ورامین با تهران پیاده کردیم.

شهردار ورامین ادامه داد: این پروژه نزدیک به یک ماه است که به‌صورت رسمی افتتاح و بهره‌برداری شده و طبق نظرسنجی‌هایی که به‌طور رسمی انجام‌شده ۸۳ درصد مردم ورامین با پروژه «کارت‌بلیت الکترونیک» موافق هستند.

وی با بیان این‌که امروزه مردم به‌دنبال آسایش بیشتر هستند، افزود: باید به‌سمت مکانیزه شدن حمل‌ونقل حرکت کنیم و سیستم کارت بلیت باید خیلی زودتر راه‌اندازی می‌شد.

مزایای پروژه «کارت‌بلیت الکترونیک»

مدیرعامل سازمان اتوبوس‌رانی شهرداری ورامین نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: با راه‌اندازی سیستم «کارت‌بلیت الکترونیک» ساعات پیک مسافر به‌دست می‌آید و متوجه می‌شویم چه ایستگاه‌هایی در چه ساعت‌هایی مسافران بیشتری دارند تا خدمات بهتری ارائه دهیم.

حسن خوانساریان اضافه کرد: باید به‌تدریج ایستگاه‌های اتوبوس را نیز مکانیزه کنیم تا با نصب مانیتورهای نشان‌دهنده مسیر، شهروندان را قادر به مدیریت زمان سفر کنند.

وی افزود: این طرح علاوه بر مسافران، مزایایی نیز برای رانندگان دارد و دیگر دائماً با مسافران به خاطر پول خرد درگیر نمی‌شوند؛ اسکناس‌های آلوده نیز حذف و پول به‌صورت مستقیم ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت به‌حساب رانندگان واریز می‌شود.

این مسئول تأکید کرد: اندازه‌گیری میزان سوخت مصرفی اتوبوس‌ها با نصب دستگاه‌های جی.پی.اس یا ای. بی. آل نیز از دیگر مزایای اجرای این طرح است و به مدیریت مصرف سوخت در کشور کمک می‌کند.

وی ادامه داد: با نصب این دستگاه‌ها، رانندگان فقط مجاز به فعالیت در مسیر تعیین‌شده هستند و نمی‌توانند به ارائه سرویس‌های دربستی بپردازند، چراکه این مورد غیرقانونی است.

مدیرعامل سازمان اتوبوس‌رانی شهرداری ورامین گفت: رانندگان با الحاق به طرح «کارت‌بلیت الکترونیک» در اولویت دریافت اتوبوس‌های یارانه‌ای از طرف دولت قرار خواهند گرفت.

وی افزود: این اتوبوس‌ها یارانه‌ای است و باید طبق قانون به خطوط عمومی سرویس داده و حق سرویس دربستی به‌هیچ‌عنوان ندارند، مگر با هماهنگی سازمان اتوبوس‌رانی که آن‌هم قوانین خاص خودش را دارد.

رفع تدریجی ضعف‌های طرح «کارت‌بلیت الکترونیک»

رئیس شورای اسلامی شهرستان ورامین نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان این‌که معایب هر طرحی در جریان اجرا خود را نشان می‌دهد، اظهار کرد: درست است که الآن ایستگاه‌های عرضه کارت بلیت در شهرستان با محدودیت روبه‌رو است و حتی ممکن است در عملکرد دستگاه‌های نصب‌شده روی اتوبوس‌ها اختلال ایجاد شود، اما همه این ضعف‌ها به‌تدریج برطرف خواهد شد.

علی خانی با اشاره به یکی از دلایل مخالفت رانندگان که عدم واریز سریع وجه به حسابشان است، افزود: زمانی که سال‌ها پیش، دستگاه‌های کارت‌خوان در مغازه‌ها نصب شد، همین مشکلات به وجود آمد اما امروزه وجوه با ایجاد شبکه شاپرک به‌سرعت به‌حساب فروشنده انتقال می‌یابد و هیچ مشکلی در کارکرد آن‌ها وجود ندارد.

وی یکی از مزایای اجرای طرح کارت بلیت الکترونیک را حذف پول کاغذی از سیستم حمل‌ونقل عمومی عنوان و بیان کرد: امروز استفاده از پول کاغذی در دادوستدها به حداقل رسیده و به‌واسطه جلوگیری از خروج ارز برای چاپ اسکناس، نوعی حمایت از اقتصاد کشور است و علاوه بر آن، مردم دیگر مجبور به انتظار برای دریافت باقی‌مانده کرایه خود نبوده و در وقتشان صرفه‌جویی می‌شود و دقیقاً همان مبلغی را که تعیین‌شده می‌پردازند و دیگر حلال و حرام و حق‌الناس نمی‌شود.

عضو شورای حمل‌ونقل و ترافیک شهرستان ورامین افزود: این شورا هرسال کرایه‌ها را با توجه به نرخ تورم، افزایش می‌دهد و ممکن است با محاسبات دقیق، نرخ کرایه به‌گونه‌ای تعیین شود که پرداخت باقی‌مانده آن برای رانندگان در عمل غیرممکن شود؛ در این حالت راننده یا باید از حق خود بگذرد و یا پول بیشتری از مردم بگیرد و یا این‌که دائم به دنبال پول خرد باشد که همه این‌ها باعث درگیری و اعتراض‌ها خواهد شد.

وی تصریح کرد: با اجرای این طرح همه فرآیند حمل‌ونقل، الکترونیک شده و دیگر مسافر با راننده کاری ندارد و همان مبلغ مصوب کرایه را می‌پردازد؛ علاوه بر آن یکی از مزایای این کارت بلیت‌ها این است که در ناوگان حمل‌ونقل عمومی و مترو تهران نیز قابل‌استفاده است.

خانی با بیان این‌که ورامین باید به سمت الکترونیک شدن همه امور حرکت کند و این جریان آغازشده، تصریح کرد: اگر این طرح روی تاکسی‌ها، وانت‌بارها و کامیون‌ها هم اجرا شود بسیار عالی است و هم به نفع مردم و هم به نفع رانندگان خواهد بود.

وی از همه مردم و فعالان بخش حمل‌ونقل عمومی خواست تا با همکاری خود به اجرای گسترده‌تر این طرح در شهرستان ورامین کمک کنند تا از این طریق، دیگر هیچ حقی ولو اندک از هیچ‌کس پایمال نشده و رشد و توسعه شهرستان، شتابی روزافزون یابد.

پاسخ به ابهام‌های رانندگان بهره‌بردار مخالف طرح

کارشناس طرح «کارت‌بلیت الکترونیک» اتوبوس‌رانی شهرداری ورامین نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، به ابهام‌های رانندگان بهره‌بردار مخالف این طرح پاسخ داد و افزود: کارت‌خوان‌ها پس از باز کردن نوبت، به‌صورت آفلاین، کارت بلیت الکترونیک شهر تهران را پذیرش و یک تراکنش ایجاد و در خود ذخیره می‌کنند. پس از بستن هر نوبت، تراکنش‌ها به‌صورت یکجا و در قالب یک فایل از طریق سیم‌کارت متعلق به فاوا و تحت سرویس APN به سرور مستقر در دیتاسنتر فاوا منتقل می‌شود.

سمیرا بلند درخصوص زمان واریز مبلغ کارکرد روزانه بهره‌برداران به حسابشان نیز اظهار کرد: مراحل اعتبار سنجی تراکنش‌ها و دستور پرداخت به‌صورت کامل توسط فاوا انجام می‌شود و از طریق شرکت توسن سها حسابداری و پیگیری می‌گردد و درنهایت حق‌الزحمه و سهم ذی‌نفعان توسط بانک شهر واریز می‌شود.

وی نحوه محاسبه تعداد کارت‌های استفاده‌شده مسافران توسط رانندگان را نیز این‌چنین توضیح داد: پس از بستن هر نوبت، خلاصه عملکرد به مدت یک دقیقه بر روی صفحه نمایشگر کارت‌خوان نمایش داده می‌شود تا راننده از آن مطلع و در صورت نیاز عکس بگیرد. پس‌ازآن و در مدت کوتاهی، پیامک حاوی اطلاعات آن نوبت برای بهره‌بردار اتوبوس ذی‌ربط ارسال می‌شود.

کارشناس طرح «کارت‌بلیت الکترونیک» اتوبوس‌رانی شهرداری ورامین در پاسخ به این ابهام که «رانندگان در صورت خرابی دستگاه باید مسافر رایگان سوار کنند و اگر این‌طور است ضرر راننده چگونه محاسبه و پرداخت می‌شود»؟ بیان داشت: موضوع ضرر به راننده مربوط به مواردی است که تراکنش ثبت‌شده باشد. البته با توجه به برنامه تعویض فوری کارت‌خوان‌های معیوب از طریق اختصاص کارت‌خوان‌های یدکی، زمان خارج از سرویس، بسیار پایین است.

رانندگان نگران نباشند

به‌طور حتم، در هیچ دستگاه ساخته دست بشر، راندمان ۱۰۰ درصدی وجود ندارد و رفع فوری و بدون وقفه معایب احتمالی، اصولاً امکان‌پذیر نیست. به‌خصوص برای راه‌اندازی طرح‌های بزرگی مانند حذف پول خرد در مبادلات حمل‌ونقل و ترافیکی، شهرداری‌ها به ظرفیت حاکمیتی خود و مسئولیت جاری‌سازی سیاست‌های کلان و بالطبع آن، امکاناتی که در اختیار دیگران می‌گذارند، برای پیشبرد سیاست‌های شهرداری و برای دستیابی به منافع عمومی متوسل می‌شوند.

در مورد «کارت‌بلیت الکترونیک» نیز شهرداری تهران برای ترویج دولت الکترونیک و در راستای حمایت از شهروندان جهت حذف پول خرد، مجوز عدم پرداخت کرایه در صورت خرابی کارت‌خوان را سیاست‌گذاری و در سال ۱۳۸۹ اعلام نموده است که همچنان ادامه دارد. به‌طور متقابل، افزایش مبلغ کرایه نقدی نسبت به بلیت الکترونیک را نیز به‌عنوان روش جایگزین در مواقع استثنا و به‌عنوان یک اهرم بازدارنده مصوب و اجرایی کرده است.

این سیاست‌گذاری هوشمندانه متعاقباً در شهرهای بزرگ و کوچک ازجمله ورامین، به‌عنوان روش تضمینی پایدار برای سیستم بلیت الکترونیک توسط شهرداری‌ها وضع‌شده و از سوی شهرداری ورامین نیز مصوب و در سال ۱۳۹۸ اعلام‌شده است.

گویا مطابق قرارداد و برای تسریع در رفع مشکلات احتمالی کارت‌خوان‌ها به‌عنوان یک دستگاه الکترونیکی، تعدادی کارت‌خوان به‌عنوان یدکی در اختیار سازمان بهره‌بردار در ورامین قرار داده‌شده که تعداد سه دستگاه (معادل سه درصد طبق قرارداد) به اتوبوس‌رانی تحویل‌شده و آموزش جایگزینی آن‌ها نیز برگزارشده است.

از طرفی رانندگان نیز موظف هستند به‌محض مشاهده خرابی، آن را اعلام و با هماهنگی مسئول خط، کارت‌خوان معیوب را به‌سرعت تعویض کنند تا زمان خارج از سرویس بودن، به حداقل برسد.

سامانه پذیرش نیز موظف به رفع عیب کارت‌خوان‌ها ظرف ۲۴ ساعت از زمان اعلام است، بااین‌حال مراجعه‌های روزانه کارکنان پشتیبانی برای سرکشی، هرگونه موارد خرابی را به تعویض فوری تبدیل کرده است.