تمدن‌سازی سنت پیامبر(ص) است/ تمدن اسلامی با پیوند امام و امت استمرار می‌یابد

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: با توجه به قرار داشتن در گام دوم انقلاب که افق ساخت تمدن نوین اسلامی از سوی مقام معظم رهبری برای آن ترسیم شده است و نیز به منظور بررسی مولفه های تمدن سازی در سیره نبوی، به مناسبت سالروز رحلت جانگداز نبی اکرم(ص) با حجت الاسلام والمسلمین «علیرضا پیروزمند»، عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم گفت وگویی داشته ایم که مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:

حضرت رسول(ص) تمدن اسلامی را در مدینه النبی با مشکلات متعدد راه اندازی کردند در حالی که کفار علیه ایشان از هیچ کارشکنی و توطئه ای دریغ نمی کردند، سیره نبوی در حوزه تمدن سازی چه آموزه هایی برای ما دارد؟

پیامبر اکرم(ص) حامل کامل ترین شریعت و دین از ادیان الهی بود و به همین دلیل فرمودند: «حَلاَلُ مُحَمَّدٍ حَلاَلٌ أَبَداً إِلَى یَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ أَبَداً إِلَى یَوْمِ اَلْقِیَامَةِ». بر این اساس هر آنچه که برای سعادت فردی و جمعی بشری مورد نیاز بود از سوی پیامبر اکرم(ص) ابلاغ شد و از سوی حضرات معصومین(ع) شرح و بسط یافت.

اگر به تاریخ اسلام نگاه کنیم می بینیم اولین تعلیماتی که پیامبر(ص) به مردم می‌دادند تعلیم معاشرت بود و از این طریق دعوت به صداقت و امانت داشتند و این موارد بیانگر این بود که حضرت(ص) به تدریج داشتند در هویت و ماهیت تمدنی که در جزیره العرب در دوران جاهلیت شکل گرفته بود، تصرف می کردند و این تصرف تدریجی به اندازه ای بسط پیدا کرد که افراد معروف به صفاتی چون شهوت رانی و دنیاطلبی انگیزه یافته و ناگهان متحول شده و تبدیل به انسان های مجاهد شدند تا جایی که حتی از جان خود در راه بسط دین خدا گذشتند.

این تحول فرهنگی که پیامبر اکرم(ص) از درون نهاد مردم آغاز کرد نهایتا تبدیل به تمدن شد. از سوی دیگر پیامبر(ص) علاوه بر اینکه تعالیم اسلامی را ابلاغ و دعوت به جهاد و تقوا، رعایت حقوق دیگران و زنان داشتند، به دلیل وجود جبهه مشرکین مقابله ای سنجیده را آغاز و با توکل بر خدا و هدایت روشنگرانه توانستند این نهال را تقویت کنند.

همچنین رسول خدا(ص)، در دفاع از اسلام علاوه بر کار تبلیغی به معنای رسانه ای تلاش کردند که الگوی عملی را ارایه کنند تا از طریق ارایه این الگو بتوانند فرهنگ و پیام اسلام را به اجرا در بیاورند.

انقلاب اسلامی ایران چه قدر این نهضت تمدن سازی را با تاسی از سنت و سیره حضرت رسول(ص) در جامعه ایجاد کرده و از آن الگو برداشت؟

در واقع یکی از درس هایی که انقلاب اسلامی به آن تاسی داشته است شکل دادن جامعه ای بر محور شریعت اسلام بوده است.

نکته مهمی که در این میان لازم است مطرح شود جایگاه و محوریت پیامبر(ص) است که مردم حول آن حضرت(ص) بودند و به میزان تبعیت از ایشان توانستند جوشش و نوآوری داشته باشند و به رشد و کمال فردی برسند. از اینجا می خواهم این مطلب را بیان کنم که اگر پیوند میان امام و امت جدی تر باشد تمدن اسلامی استمرار می یابد، رویکردی که ذیل انقلاب اسلامی شاهد آن بودیم.

چه آموزه هایی از نهضت تمدنی صدر اسلام برای امروز جامعه ما راهگشا است؟

ببینید، تمدن سازی اسلامی همواره در محیط رقابتی و تعارض اتفاق می افتد به این معنا که در یک سیر هموار که مانعی وجود نداشته باشد تمدن سازی اسلامی شکل نمی گیرد، به دلیل اینکه منافع دنیاپرستان با شکل گیری تمدن اسلامی به مخاطره می افتد و طبیعی است که مقابله کنند در نتیجه از راه جنگ نرم وارد می شوند.

در زمان پیامبر(ص) جنگ سخت در جریان بود اما امروز شرایط متفاوتی حاکم شده است. به نظرم روحیه نرمش و مدارا پیامبر(ص) و رویکرد مدبرانه ایشان می تواند یکی از مهمترین مولفه ها برای تمدن سازی اسلامی در روزگار کنونی به شمار آید.

با توجه به اینکه در آستانه هفته وحدت قرار گرفته ایم، به نظرتان تحقق این هدف ذیل سایه سنت و سیره رسول خدا(ص) در جامعه اسلامی چگونه ممکن می شود؟

باید نگاه مسلمین به سنت پیامبر(ص) نگاه جامعی باشد و اگر به برخی ابعاد اهتمام کنند و برخی را نادیده بگیرند نمی توان اسم این کار را تبعیت از سنت گذاشت. حتی اگر مساله ولایت را که پیامبر(ص) بعد از خودشان پایه گذاری کردند نادیده بگیریم که البته باید به آن توجه ویژه کرد، پیامبر(ص) در آموزه های خود همواره تاکید بر این دارند که مواسات و برابری حاکم باشد.

آنچه که انتظار می رود آن است که بخش اعظم از دنیای اسلام، غیر از تشیع که شامل چهار گروه اصلی اهل سنت یعنی شافعی و حنبلی و حنفی می شوند با مقداری تفاوت همه بر این مساله اتفاق نظر دارند که اگر این تمسک به اهل بیت(ع) نه حتی به عنوان جایگاه ولایت بلکه به عنوان اولاد پیامبر (ص) ابراز شود وحدت میان مسلمانان گسترش می یابد.

در چنین شرایطی است که یک فرقه انگلیسی ساخته ای چون وهابیت نمی تواند بیاید و به زور پول یا بازارهای رسانه ای که به وسیله پول در اختیارش قرار گرفته دنیای اسلام را بدنام کند و به گونه ای که نباید اسلام را معرفی کند.

بنابراین اهمیت دارد که چگونه اسلام را معرفی کنیم. از سوی دیگر باید توجه کنیم که تمدن سازی اسلامی از سنت های پیامبر(ص) است، غفلتی که در دنیای تشیع شده این است که اسلام و دین را گاهی صرفا به تبلیغ و گفتار محدود می کنیم، البته در دنیای اهل سنت هم همین است که خیال می کنند پیامبر اکرم(ص) یعنی همان روایتی که در صحیحین نقل شده در حالی که افزون بر این و آنچه که در گفتار پیامبر(ص) هم به دست می آید آن است که پیامبر(ص) در اقامه دین هم حرکتی را آغاز کرده اند و به واقع جامعه ای را بر محور دین شکل دادند و اگر این ماموریت را به عنوان یکی از سنت های قطعی پیامبر(ص) و ماموریت دنیای اسلام و نه دنیای تشیع مورد توجه قرار دهیم قطعا زمینه وحدت بیشتر می شود.