رنگ‌شناسی در خانه‌ها

زمانی در معماری بیرونی خانه‌ها، درها از جایگاه اجتماعی برخوردار بودند، کلون و کوبه، هر کدام دارای شخصیتی برای افراد پشت در محسوب می‌شدند و برای کوبش در خانه، برای زن و مرد دو نوع کوبه روی در تعبیه می‌کردند.

تمامی جنس این درها چوبی بود و با یک نوار فلزی دور آن را مستحکم می کردند اما هیچ کدام از درها رنگ نشده بود و همه، همان اصالت اصلی رنگ چوب را در خود داشتند.

درب‌های چوبی قدیمی دو لنگه یا دو لته داشت و روی هر کدام از آن‌ها کلونی نصب می شد که با دیگری تفاوت داشت و شخصی که قصد ورود به خانه را داشت با به صدا درآوردن کوبه مخصوص خود، جنسیت خود را به افراد داخل خانه اطلاع می‌داد.

زمانی در معماری بیرونی خانه‌ها درها از جایگاه اجتماعی برخوردار بودند، کلون و کوبه هر کدام دارای شخصیتی برای در محسوب می‌شدند و برای کوبش در خانه برای زن و مرد دو نوع کوبه روی در تعبیه می‌کردند.کوبه‌ حلقه‌ای که صدای زیری داشت،مخصوص زنان و بانوان و کوبه‌ چکشی با صدای بم داشت، مخصوص مردان بود که اهل خانه متوجه می‌شد چه کسی پشت در است و برای باز کردن در خانه زن یا مرد صاحبخانه دم در می‌رفتند.

اما با مدرن شدن روند معماری ساخت و ساز شهری، کم‌کم درهای چوبی به فراموشی سپرده شد و به موزه‌های مردم‌شناسی برده شدند و درهای فلزی با طراحی آهن و جوش، جای این درها را گرفت.

درهای آهنین جای درهای چوبی ساده اما با شخصیت را گرفت و هر در آهنی برای خود یک رنگ و سبک ساخت داشت.

اینک درهای فلزی در یک کوچه ممکن است ۱۰۰جور با هم متفاوت باشد، چه این که ، حتی ممکن است در یک خانه ویلایی که دو راه مجرا دارد، دو در متفاوت داشته باشد.

جدای از این مساله، رنگ درهای خانه‌ها نیز در بیشتر کوچه‌ها، شهرها و مناطق مختلف متفاوت است و در هر خانه‌ای رنگ مختص به خود را دارد که گاهی این رنگ‌ها به طراحی خانه یا آجرنما هیچ ارتباط بصری و هویتی از منظر شهرسازی ندارد.

کارشناسان بر این عقیده‌اند که توجه به معماری سنتی و تلفیق آن با امکانات مدرن برای ساخت و سازهای شهر ضرورتی امکان ناپذیر بوده است که در برخی شهرها این تلفیق سنت و مدرن در معماری جدی گرفته نشده است.
بی شک، معماری تنها هنری است، که انسان به درون آن راه می‌یابد و خاصیتش هم درونگرایی و هم برونگرایی است که در هیچ هنر دیگری توامان یافت نمی‌شود.

دکوراسیون داخلی بیانگر رویکرد درونگرایی در معماری خانه و نما و در خانه نیز بیانگر رفتار برونگرایانه یک ساختمان با مردم و شهرسازی به حساب می‌آید.

کارشناسان بر این عقیده‌اند که توجه به معماری سنتی و تلفیق آن با امکانات مدرن برای ساخت و سازهای شهر ضرورتی امکان ناپذیر است. در بخش بیرونی معماری خانه، به ویژه در نماکاری، نمای برخی از خانه‌ها آنقدر با معماری ایرانی بیگانه است که حتی با نوع زندگی شهرهای کوچک همخوانی ندارد و به نظر
می‌رسد، نوع ساخت و ساز این خانه‌ها، حسی دلنشنی به مخاطب نمی‌دهد.

اما " درب " یا در خانه‌ها با معماری بصری و دیداری مردم بسیار در ارتباط است و گاهی این رنگ‌ها باعث شخصیت پردازی کوچه‌ها نیز می‌شود.

در برخی از شهرها ۴ رنگ قالب سفید با طیف های سفید یخچالی و سفید شیری و سفید آجری، آبی با طیف های آسمانی ، نفتی و مخلوطی، سبز و قهوه‌ای بیشترین رنگ به کار گرفته شده در رنگ آمیزی در خانه‌ها و گاهی به صورت تک موردی برای مغازه‌ها از رنگ بنفش ، صورتی، پرتقالی و نارنجی و قرمز استفاده می‌شود.

اینکه چرا صاحبخانه زیربار رنگ‌های شاد نمی‌رود، مساله ای است که می توان آن را در حوزه روانشناسی رنگ‌ها مورد بررسی قرار دارد.

شخصیت‌شناسی رنگ در خانه‌ها

یک دانش آموخته روانشناسی می‌گوید: اینکه صاحب‌خانه زیر بار رنگ کردن در خانه خود به طیف‌های رنگی تند نمی‌رود، یک مساله شخصی است و کسی دوست ندارد با رنگ غیر عرفی در کوچه یا شهر انگشت‌نما شود.

معصومه قربانی در گفت و گو با ایرنا افزود: یکی از موارد مهم در طراحی و دکوراسیون خانه، بکار بردن درست رنگ هاست اما در نمای بیرونی و در باید رنگها به گونه‌ای باشد که با عرف کوچه و شهر همخوانی داشته باشد.

در برخی از شهرها ۴ رنگ قالب سفید با طیف های سفید یخچالی و سفید شیری و سفید آجری، آبی با طیف های آسمانی ، نفتی و مخلوطی، سبز و قهوه‌ای بیشترین رنگ به کار گرفته شده در رنگ آمیزی در خانه‌ها و گاهی به صورت تک موردی برای مغازه‌ها از رنگ بنفش ، صورتی، پرتقالی و نارنجی و قرمز استفاده می‌شود.به گفته وی، خانه با مهدکودک، مدرسه یا رستوران متفاوت است و باید رنگ بیرونی به کار رفته در نمای بیرونی و درها نیز باید متفاوت از این امکان عمومی باشد.

وی افزود:در حوزه روانشناختی رنگ "در " کاربرد هنری آن گاهی بیشتر از عنصر اجتماعی است، نباید بین انتخاب رنگ و طراحی شهری تضادی وجود داشته باشد، اما گاهی صاحبخانه بنا بر علایق شخصی خود مانند هواداری از یک تیم فوتبال اقدام به استفاده از رنگ با لوگوی ورزشی می‌کند، که این در تضاد با ساختار اجتماعی نیست بلکه گونه‌ای از بهره گیری از احساسات شخصی در طراحی است.

خانه با محل کار متفاوت است

یک دانش آموخته مقطع کارشناسی رشته جامعه‌شناسی نیز می‌گوید: بدون شک از نظر طراحی داخلی و بیرونی، خانه با محل کار افراد متفاوت است و این تفاوت‌ها حتی در طراحی بیرونی منزل از جمله رنگ در و نمای بیرونی نیز باید مشهود باشد.

محمد حیدری در گفت و گو با ایرنا افزود: جهان پیرامون انسان‌ها از دو بخش فرم و رنگ تشکیل شده است و تاثیر رنگ در زندگی انسان حتی روابط اجتماعی آنها قابل کتمان نیست و این مساله در طراحی شهری می‌تواند به یک سوژه تبدیل شود.

در حوزه روانشناختی رنگ که در کاربرد هنری آن گاهی بیشتر از عنصر اجتماعی است، نباید بین انتخاب رنگ و طراحی شهری تضادی وجود داشته باشدبه گفته وی، فرهنگ خانه در قلمر علوم اجتماعی باید بررسی قرار گیرد و در بخش معماری تا حدودی تابع عرف و قوانین شهرسازی است ولی گاهی می‌توان در حوزه معماری مدرن به رنگ‌آمیزی و طراحی بیرونی توجه خاص داشت.

حیدری اظهار داشت:از جنبه انسان‌شناختی، از خانه به مفهوم محل زیست و زیست اجتماعی تعبیر می‌شود و این مجموعه باید دارای ارزش‌ها و معانی خاص خود باشد و چیستی و چگونگی ساخت و سازها و حتی مصالح به کار رفته در آن و رنگ خانه نیز متناسب با این زیست اجتماعی محیطی و منطقه‌ای باشد.

به گفته وی، در برخی خانه‌های مدرن که کوچک و شبیه یک خوابگاه شده است و ممکن است هر ساله چندین بار دست به دست شود و خرید و فروش شود مساله زیبایی‌شناسی طراحی و زیست اجتماعی اهمیت ندارد و هر صاحبخانه ممکن است رنگ دلخواه خود را برای در خانه انتخاب کند.

حیدری اظهار داشت: اما در حوزه زیبایی‌شناسی، خانه سنتی و معماری آن و زیست اجتماعی، وجه مشترک تاریخی و فرهنگی وجود دارد و این خانه محل بروز و ظهور تاریخ یک خانواده و حافظه و نوستالژی یک خانواده است و نمی‌توان در طراحی معماری و انتخاب رنگ این مساله را نادیده گرفت.

خانه‌های مدرن محصور در سنگ و سیمان و آهن

یک طراح داخلی و دانش‌آموخته معماری می‌گوید: شیوه‌های معماری ایرانی اسلامی در زمان حاضر در برابر هجوم بی‌امان سنگ و سیمان و آهن محصور شده است.

نسترن بهرامی در گفت و گو با ایرنا افزود: نمای برخی از این خانه‌ها آنقدر با معماری ایرانی اسلامی بیگانه است که حتی با نوع زندگی شهرهای کوچک همخوانی ندارد و به نظر می‌رسد، نوع ساخت و ساز این خانه‌ها حتی رنگ در آن، حسی دلنشنی به مخاطب نمی‌دهد.

جهان پیرامون انسانها از دو بخش فرم و رنگ تشکیل شده است و تاثیر رنگ در زندگی انسان حتی روابط اجتماعی آنها قابل کتمان نیست و این مساله در طراحی شهری می‌تواند به یک سوژه تبدیل شود

به گفته وی، از نظر معماری، ساختمانها باید به یکدیگر، مانند انسان‌ها احترام بگذارند و با همدیگر کنار بیایند اما در بلند مرتبه‌سازی‌های صورت گرفته این امر کمتر قابل مشاهده است و ساختمان‌ها تنها به خوابگاه‌های انسان‌ها تبدیل شده است.

رنگ درب خانه‌ها از عناصر زیباشناسی برخوردار نیست

یک استاد دانشگاه هنر و پژوهشگر فرهنگی چهارمحال و بختیاری درباره استفاده از رنگ‌های متفاوت در حوزه طراحی بیرونی خانه‌های می‌گوید: در طراحی خانه‌ها از جمله استفاده از رنگ در خانه‌ها از زیباشناسی استفاده نمی‌شود و گاهی این طراحی و رنگ‌آمیزی نیز یک چشم و هم‌چشمی است.

کریم منزوی در گفت و گو با هنر افزود: در دوره‌ای که برخی از مردم این استان در کویت کار می‌کردند، به دلیل متمول بودن این افراد، نوع نمای خانه‌ها متفاوت تر از سایر خانه‌های شهری بود ولی در این مساله به اقلیم توجه نمی‌شد.

نمای برخی از این خانه‌ها آنقدر با معماری ایرانی اسلامی بیگانه است که حتی با نوع زندگی شهرهای کوچک همخوانی ندارد و به نظر میرسد، نوع ساخت و ساز این خانه‌ها حتی رنگ در آن، حسی دلنشنی به مخاطب نمی‌دهدوی تصریح کرد: به طور مثال استفاده از رنگ سفید برای در و پنجره خانه‌ها به دلیل چرک شدن به مرور زمان، به یک باره کمتر مورد استفاده قرار گرفت و از رنگ‌های تیره برای رنگ آمیزی در خانه‌ها استفاده می‌شود.

به گفته وی، اکنون در طراحی مدرن خانه‌ها ، از ظرفیت و توان افراد تحصیل‌کرده طراحی و نقشه کش ماهر استفاده می‌شود، ولی در نهایت براساس قانون هر کسی نمی‌تواند به دلخواه خود طراحی‌نما و خانه را داشته باشد.

این استاد دانشگاه و هنرمند چهارمحال و بختیاری گفت: در برخی از شهرها مانند تهران، زمانی در شهرک غرب شهرداری اجازه داد مردم با معماری دلخواه خود خانه بسازند که در این زمینه یک رقابت برای طراحی ساخت و ساز ایجاد شد و سبکهای مختلف معماری اجرایی شد.

منزوی گفت: این طراحی قیافه شهر را مدرن می‌کرد و این مدرن شدن باعث می‌شد که به بقیه ساختمان‌های اطراف نیز یک هویت جدید بدهد.

به گفته وی، در دوره‌ای فرم را برای طراحی بیرونی می‌گرفتند و براساس این قالب جلو می‌رفتند اما در نهایت این نوع فرم رنگ‌آمیزی در خانه‌ها با مدیریت شهری در تضاد بود.

این گرافیست و عکاس گفت: طراحی بیرونی خانه تنها به رنگ درب خلاصه نمی شود و باید دید که چرا مردم از هر رنگی که دلشان می‌خواهد استفاده می‌کنند.

منزوی افزود: در رنگ‌آمیزی ساختمان و درب خانه‌ها لذت دیداری در سبد خانوار قرار نمی‌گیرد و در رتبه سوم و چهارم طراحی بیرونی خانه قرار دارد، ولی می‌توان آرزو کرد روزی مردم با محیط بیرونی خانه نیز مهربان‌تر باشند.

به گزارش ایرنا،چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان با جمعیتی افزون بر ۹۴۷ هزار نفر است که بیش از ۳۵۰هزار خانه در استان وجود دارد و هر در یک رنگ برای خود دارد.