اقتصاددان: استفاده از فن‌آوری به جای سرمایه در پساکرونا ضروری است

کمیل طیبی روز شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: اگر چه سرمایه و سایر منابع دارای اهمیت است ولی نحوه به‌کار بردن سرمایه و سایر عوامل تولید یک رویکرد مهم برای زیست بهتر در دوران پساکروناست.

وی با بیان اینکه در دوران پسا کرونا فرصت در سرمایه‌گذاری‌های جدید اتفاق می‌افتد و نیاز به کالاها و خدمات جدید ممکن می‌شود گفت: در مجموع فرصت‌های کارآفرینی جدید در این دوران شکل می‌گیرد که می‌تواند تا حدودی هزینه‌ها و خساراتی که برای جامعه ایجاد شده را جبران کند.

این استاد دانشگاه افزود: کرونا به بشر ثابت کرد که هنوز کمبودها و نیازهایی دارد تا زمینه‌های ایمنی و بهداشتی خود را ارتقا ببخشد و این نیاز به همفکری و کمک به یکدیگر دارد و اینکه مشارکت در سرمایه‌گذاری و فن آوری و دانش فنی بسیار می‌تواند به بهتر شدن زیست نه تنها انسان بلکه محیط زیست و سایر جانداران و گیاهان کمک‌های شایانی کند.

این اقتصاددان افزود: کرونا به عنوان یک بحران جهانی مطرح است که همه ابعاد و جنبه‌های زندگی از جنبه زمانی و مکانی را در برگرفته و طبیعی است که آثار و عواقب دیگری را به دنبال داشته باشد.

به گفته وی کرونا اثرات اقتصادی بسیاری را روی بحث اشتغال و کاهش تقاضا برای دامنه‌ای از محصولات، کالاها و فعالیت‌های اقتصادی ایجاد کرده و همینطور یک مجموعه فعالیت‌ها را در حوزه خدمات دچار مشکل کرده است.

طیبی افزود: در استان اصفهان هم این اتفاق افتاده و صنایع کوچک و متوسط تحت تاثیر این بحران قرار گرفته و بسیاری از آنها تعطیل شده و یا در خط تولید و تامین منابع تولید دچار مشکل شدند و از همه مهمتر باز مشکلات ناشی از منابع مالی هم گریبانگیر این نوع بنگاه‌ها شده است.

وی با بیان اینکه سایه تورم نیز خود را روی استان نشان داده و در کاهش قدرت خرید مردم بدون تاثیر نبوده است گفت: در مجموع یکی از بخش‌های مهم متاثر از کرونا بخش گردشگری و هتلداری است که فعالیت آن کند یا متوقف شده است بطوریکه استان و شهرهایی مانند اصفهان و کاشان که دارای مزیت گردشگری هستند به شدت تحت تاثیر قرار گرفته‌اند که این مشکل هم در سطح ملی و هم در عرصه بین‌المللی مشهود است.

این اقتصاددان افزود: لازم به یادآوری است که چون اصفهان، استان صنعتی است بار کرونا توانست آثار رکودی را بر بخش صنعت حاکم کند و این عرصه را به‌واسطه کم شدن فعالیت‌ها و مشکل در تامین منابع و یا بواسطه جریان تجاری با مشکل مواجه سازد.

وی تصریح کرد: در مجموع مهمترین مشکل و مساله‌ای که کرونا به وجود آورد و تنها مربوط به استان نیست این است که ساختار کل اقتصاد و به ویژه اشتغال را با مشکل مواجه کرده و به بیکاری دامن زده است.

طیبی ادامه داد: خیلی از شغل‌ها هستند که حیات روزمره دارند و اگر یک روز دنبال نشوند فرصت از دست می‌رود و طبیعی است مشاغلی که بیشتر جنبه خدماتی دارد و در سیستم حمل و نقل دیده می‌شود و یا مربوط به یکسری فعالیت‌های خدماتی مانند آرایشگری و رستوران داری و هتلداری است به شدت تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.

این استاد دانشگاه افزود: با زمان‌بر شدن کرونا ممکن است تغیییر ماهوی در این شغل‌ها و فعالیت‌ها به وجود آید مثلا فرض کنید مزیت نسبی گردشگری در استان دچار مشکل شود و تحت تاثیر قرار بگیرد و یا اینکه استان مزیت نسبی خود را از این جهت از دست بدهد.

به گفته وی در صورت ادامه داشتن بحران کرونا، فعالیت‌های جنبی در بالادست و پایین‌دست مربوط به صنعت گردشگری دچار مشکل می شود و بسیاری از فعالیت‌های مرتبط با این صنعت و بطورکلی فعالیت‌های صنعتی تغییر شغل می‌دهد و ممکن است جابجایی سرمایه و نیروی کار هم اتفاق بیفتد و در آینده می‌تواند برای بخش خدماتی گردشگری مشکل‌ساز شود و به عنوان نمونه هتل‌ها و یا اقامتگاه‌ها تغییر کاربری بدهند.

طیبی ادامه داد: با شروع کرونا تغییرات بسیاری در شاخص‌های اقتصادی روی داد از جمله به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا که تورم و رکود را موجب شد و می‌تواند اقتصاد کشور را با تورم رکودی مزمن مواجه کند.

این اقتصاددان افزود: اقدام برای کنترل بحران کرونا هم متقبل یکسری هزینه‌های اضافی است که بر جامعه و دولت تحمیل می‌شود که در دولت موجب افزایش کسر بودجه شده است بطوریکه کسر بودجه‌ای که برای بودجه ۹۹ پیش‌بینی شده بود مقدارش بیشتر خواهد شد که خود کسر بودجه موجب ایجاد مشکلات عدیده دیگری مانند تورم و بحران نقدینگی و غیره می‌شود.

به گفته وی از یک طرف هم رشد اقتصادی که در سال‌های اخیر منفی شده بود و قبل از کرونا انتظار می‌رفت یک تغییر مثبتی در نرخ رشد اقتصادی اتفاق بیفتد الان با توجه به اینکه چرخ فعالیت اقتصادی برای ۲ یا سه ماه خوابید و بسیاری از صنایع کوچک و بزرگ دچار وقفه و تعطیلی شدند و آن موج بیکاری را ایجاد کرد می‌تواند در رشد اقتصادی اثرات منفی داشته باشد.

این استاد دانشگاه یادآور شد: در سطح اقتصاد ملی باید بخش تجاری اقتصاد را در نظر بگیریم که در آن ضرر و زیان زیادی اتفاق افتاده و بسیاری از فرآیندهای صادرات غیرنفتی اتفاق نمی‌افتد و به‌طبع منجر به کم شدن منابع ارزی می‌شود که که روی نرخ ارز اثرگذار است.

وی تصریح کرد: برعکس کشورهای دیگر، بازار سرمایه در کشور ما دچار ریزش‌های خیلی شدید نشد و در برخی شاخص‌ها سودآور شد ولی به هر حال کرونا می‌تواند منجر به التهاب و نوسان در بازار سرمایه هم بشود کما اینکه آثار آن را در هفته‌ها و روزهای مختلف ملاحظه کردیم و بخش تجارت اقتصاد ملی متوقف و دچار مشکل است و همچنین صادرات نفت وجود ندارد.

به گفته طیبی برخی از تغییرات ایجاد شده دارای ماهیت کوتاه‌مدت و بعضی دارای ماهیت بلندمدت است که توقف در فعالیت بعضی از صنایع کوچک و متوسط یا اینکه توقف فعالیت‌های بخش خدمات در بعد حمل و نقل و فعالیت آژانس‌های مسافرتی و سایر این گونه فعالیت‌ها به یک شکلی ماهیت کوتاه‌مدت دارد و پس از سپری‌شدن دوره کرونا می‌توانند بطور مجدد به فعالیت اقتصادی خود برگردند البته با این تفاوت که اگر برخی از این واحدهای خدماتی تغییر شغل نداده باشند.

این اقتصاددان افزود: ولی در بعد سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی تغییرات بلندمدتی است که می‌تواند آثار سرمایه‌گذاری و کاهش تقاضا و رونق تجارت را حتی به سال‌های بعد هم منتقل شود و ما همچنان با رشد منفی اقتصاد در ۲ سه سال آینده هم مواجه باشیم.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه مساله عمده که اقتصاد ایران با آن مواجه است تحریم اقتصادی است که این تحریم ها هم اگر در واقع شرایط پس از کرونا را در نظر بگیریم یک عامل بازدارنده برای بهبود شاخص‌های اقتصادی کلان است که این نوع تغییرات مستلزم زمان خواهد شد.

طیبی افزود: کرونا یکی از بحران‌ها و پدیده‌های بسیار نادر است که در جامعه جهانی اتفاق افتاد و چون ابعاد مختلف را به خود گرفته و تقریبا تمام شئونات زندگی از جمله اقتصاد ، سیاست و سایر مسائل اجتماعی و آموزش و امور روزمره زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده، با عنوان یک بحران محسوب می‌شود .

به گفته طیبی، با توجه به اینکه بحران کرونا علاوه بر تحت تاثیر قراردادن بسیاری از شاخص‌های اقتصادی همانند ارزش سهام و نفت، بیکاری و هزینه‌های بالای ناشی از آن در جهان ممکن است عواقب دیگری هم در پی داشته باشد و مردم کم‌کم درآمد خود را از دست بدهند و قدرت خرید آنها پایین بیاید و ارزش کالاها افزایش پیدا کند و بیکاری‌های مزمن را بوجود بیاورد که این به منزله یک بحران شدید است که به گفته بعضی از دانشمندان و سرشناسان بزرگترین بحران قرن اتفاق افتاده و به‌طبع می‌تواند آثار دیگری هم در آینده داشته باشد.

وی ادامه داد: ممکن است رکود حاکم بر اقتصاد جهانی تا چند سالی ادامه یابد و موجب بهم ریختگی چرخ اقتصادی شود علاوه بر اینکه کم کم دارد تحولات عمیق روی مسائل فرهنگ و اجتماعی بوجود می‌آورد و می‌توانیم از آن به عنوان یک بحران فراگیر یاد کنیم.

این اقتصاددان افزود: طولانی شدن این بحران، تهدیدها و هزینه‌هایی به دنبال دارد و خیلی از کسب و کارها خوابیده و بسیاری از پروژه‌های سرمایه‌گذاری تعطیل شده و در اقتصاد .ایران و جهانی بخش تجارت غیر فعال شده است، به‌ویژه تجارت در خدمات که می‌تواند مسائل و مشکلات و هزینه‌های سرسام آوری را بر جامعه تحمیل کند.

وی، یکی از عواقب تداوم ادامه‌دار شدن بحران کرونا را مساله فقر عنوان کرد و گفت: به دلیل کاهش درآمدهای مردم در پی از دست دادن شغل‌های خود، عواقب فقر که بر جامعه .جهانی به ویژه کشورهای در حال توسعه، کشورهای فقیر در آفریقا و بخشی از آسیا می‌تواند منجر به تحمیل شرایط سنگین تر و خسارات بیشتری بر جامعه شود.

طیبی افزود: ممکن است آثار فقر تلفات انسانی و حیوانی به دنبال داشته باشد که هم برای محیط زیست مناسب نیست و هم برای جامعه بشری می‌تواند مشکل‌ساز باشد اما باید در نظر گرفت که فرصت‌های جدید هم شکل می‌گیرد که رویکرد نوینی به شئونات زندگی می شود.

این استاد دانشگاه افزود: در این راستا سیاستگذاری برای استفاده از این فرصت‌ها در سطح کلان و خرد اتفاق می‌افتد، فرصت‌های جدید و بیشماری برای کارآفرینان و بنگاه‌های اقتصادی که با تغییر شغل خود دست به تولید می‌زنند می‌تواند پیش روی اقتصاد کشورها قرار بگیرد به ویژه تجدید نظری که در شیوه‌های نوین آموزش، یادگیری و همه‌گیر شدن این آموزش‌ها و در دسترس قرار گرفتن این آموزش‌ها و اطلاعات علمی و غیره بسیار به این موضوع کمک می‌کند که بشر با یک تفکر جدید و یک رویکرد جدید در یک عرصه جدید بعد از کرونا وارد ‌شود که می‌تواند اهمیت زیادی داشته باشد از جهت اینکه حتی این تفکر جدید کمک به حفظ محیط زیست و ایجاد یک چرخه جدید در شکل‌گیری زنجیره تامین خواهد بود.

وی در پاسخ به اینکه ایران پس از کرونا از نظراقتصادی متفاوت از ایران پیش از کرونا خواهد بود گفت: نیاز به سرمایه‌گذاری‌های جدید و تجدیدنظر در روابط تجاری و تعامل بیشتر با اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل به اصطلاح می‌تواند شرایط جدید را حاکم کند و کرونا به دنیا و مردم کشور ثابت کرد که برای مقابله با بروز و ظهور چنین بحران‌های عمیق و تاثیرگذاری نیاز به وحدت و یکپارچگی و همبستگی بین جوامع بشری است.

وی ابراز امیدواری کرد که این فرصت‌های جدید بتواند یکسری از مشکلات کلیدی کشور را به ویژه در اقتصاد که تعامل کمتری با اقتصاد بین‌الملل دارد و یک رنج مضاعفی است بر اقتصاد کشور که دچار تحریم‌های شدید شده و پیوند آن اقتصاد داخلی با جهانی خیلی ضعیف شده را بتواند بوجود بیاورد و به هر صورت اقتصاد ایران هم از مکمل‌های شاخص‌های اقتصاد جهانی و مکمل‌های ناشی از همکاری‌های بین‌المللی در ابعاد تجارت، سرمایه‌گذاری و امور مالی هم بهره ببرد.

طیبی، تفاوت جهان پس از کرونا از نظر اقتصادی با پیش از آن را در معنی‌دار شدن فعالیت‌های جدید در قالب مجازی و در قالب استفاده از فناوری‌های نوین و همه‌گیر شدن این نوع فناوری‌ها در زندگی بشر عنوان کرد و گفت: در واقع به قول یک فیلسوف معروف آلمانی، "چیزهایی را نمی‌فهمیدیم تا قبل از کرونا که الان متوجه شدیم و فهمیدیم که چه چیرهایی زا نمی‌فهمیدیم" یعنی این که جامعه جهانی باید تلاش کند تا این فرصت‌های جدید را شناسایی کند.

ویروس کرونا از زمستان پارسال از کشور چین به دیگر کشورهای جهان سرایت کرد و ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع را تحت تاثیر قرار داد.

تاکنون ۱۶۷ هزار و ۱۵۶ نفر به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۶۳ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۸ هزار و ۱۳۴ نفر رسید.