محله سرشور مشهد

محله سرشور یکی از محله های قدیمی مشهد است که وجه تسمیه آن دقیقا مشخص نیست، در جنوب شرق محله سراب و غرب حرم مطهر واقع بوده و پس از محله سراب، اعیان‌نشین‌ترین محله شهر محسوب می‌شده است. راسته بازار اصلی مشهد از این محله شروع می‌شده و پس از قطع حرم مطهر رضوی به محله نوغان می‌رسیده است.

بخشی از بازار مزبور هنوز با نام «بازار سرشور» در همین محله واقع است. آنچه مسلم است، معبری مهم به نام «کوچه شور» از این محله شروع می‌شده و پس از عبور از شرق حرم حضرت‌رضا (ع) به محله نوغان و راسته بازار دیگر شهر می‌پیوسته است. بنابراین احتمال دارد که این محله هم در ابتدا «سرِ شور» خوانده می‌شده است.

بازار سرشور از دوره صفوی تا به امروز تغییرات بسیاری به خود دیده و چندباری، چند پاره شده، اما هیچ گاه، این بازار پر شور و حال، از تک و تا نیفتاده است. سال‌ها زائر و مجاور دل به گرمی اش سپرده و با حس ناب زیارتی که در آن موج می‌زند آماده تشرف به حرم شده اند. سابقه بازار در مشهد بویژه در اطراف حرم مطهر رضوی قدمت بسیاردارد، اما متاسفانه از آن بازارها و بازارچه های عریض و طویل و روزهای رونق و آبادانی بازارهای سنتی، فقط چند نمونه کوچک ازقبیل بازارچه حاج آقاجان (شهید آستانه پرست) در خیابان طبرسی، بازار سرشور و بازارچه سراب بر جای مانده است.

بخشی از بازار قدیم مشهد، که در قسمت چپ خیابان خسروی نو قرار دارد، به بازار سرشور معروف شد و امروز هم همچنان به همین نام مانده است‏.‏
بازار سرشور روباز است و در آن همه چیز از کیف و کفش و پوشاک ،پارچه، مواد غذایی، لیف و حوله و لنگ و مانند آن عرضه می شود‏.
در این میان، چند خانه عیان نشین که سه تای آن‌ها شرایط ثبت دارد در کوچه‌ای معروف به آشتی کنان، شناسایی شده است. خانه‌هایی بازمانده از اواخر قاجار و ابتدای پهلوی اول که در حیاط و بنای خانه‌ها مداخله زیادی شده است. در قلب بازار سرشور، یک ساباط هم باقی مانده که آن هم به ثبت نرسیده است. خانه صاحب علم در حاشیه سرشور و خانه جواهری از بنا‌های باارزش در این راسته هستند. خانه دختر ملک، واقف معروف مشهدی هم هست که تنها اثر ثبت میراث در راسته سرشور است.
این بازار از قدیمی ترین بازارهای مشهد محسوب می شود. همچنین هیئت های مذهبی که برای عزاداری به مشهد می آمدند و در مسیر قمه می زدند. قبل از تشریف به حرم در حمام ابتدای بازار خود را می شستند. بازار سرشور به صورت رو باز است. یکی از حمام های معروف محله سرشور حمام مهدی قلی بیک است.

بازار سرشور تا عدد ۳۸ ادامه دارد و با پهنای ۵ متر تا انتهای بازار کشیده شده است. کوچه‌های فرعی اش، باریک است و در ابتدای بازار، بیشترشان بن بست و به هتل آپارتمان ها، غذاخوری ها، خانه مسافر‌ها یا کافه‌های عربی می‌رسد. طوری که روی شیشه‌های این مکان‌ها مملو از این نوشته هاست: تیمچه، شای عراقی، صالون و حتی مرکز تجمیل (آرایشگاه).

مطب دکتر شیخ، اما به عنوان یکی از مهم‌ترین بازمانده‌های تاریخ معاصر مشهد همچنان در نبش سرشور ۵ پابرجاست، پلاک ۶۱. خانه‌ای با آجر و سقف خشتی با معماری متعلق به پهلوی دوم که این روز‌ها حال خوشی ندارد و بیشتر به خانه‌ای آماده برای تخریب شبیه است. به ویژه اینکه مقابل درِ ورودی اش را برای استحکام بنا، سیمان کاری کرده اند و ظاهرش بیش از پیش تحت تأثیر قرار گرفته است. به گفته شهردار منطقه ۸ این خانه را یکی از خیران تهرانی خریده و قرار است با تبدیل آن به خانه سلامت، کارکرد سابقش، یعنی معالجه افراد نیازمند، را به آن برگرداند.