مالیات بسترساز توسعه و آبادانی کشور

تاریخ وصول مالیات در جهان به صدها سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد که مردم سهم درآمدهای مالیاتی خود را در قالب برداشت محصولات کشاورزی، پول و زمین پرداخت می‌کردند و پس از آن نیز رفته رفته و با پیشرفت و ترقی کشورها، نحوه دریافت مالیات‌ها نیز تغییر یافت تا جایی که بسیاری از کشورهای توسعه یافته امروزی سهم بیشتری از تولید خود را به مالیات اختصاص داده‌اند.

نخستین بودجه تدوین شده در ایران نیز به سال ۱۲۹۹ و منتسب به صنیع الدوله با ۱۴ میلیون ۱۱۶ هزار و ۶۰۰ تومان باز می‌گردد.

بودجه نویسی به سبک صنیع الدوله تا سال ۱۳۲۰ تداوم داشت و از آن سال با اضافه شدن مالیات به بودجه، نفت نیز وارد بودجه کشور شد و از آن زمان به بعد عمده درآمدهای بودجه به نفت متکی شد تا جایی که در دوران شکوفایی و طلایی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ نفت، اتکا به درآمدهای نفتی در بودجه به ۹۰ درصد نیز رسید.

در کشور ما و به دلیل بحران‌هایی که پس از پیروزی شکوهمند اسلامی داشتیم، متاسفانه نتوانسیم به تعیین یک بودجه بدون اتکا به نفت برسیم و بعد از پایان جنگ هم اهداف خوب و بودجه نویسی به سبک و سیاق بدون وابستگی به نفت و با تکیه بر درآمدهای مالیاتی پیگیری شد و در برنامه‌های بلند و میان مدت هدف‌گذاری شد.

هم اکنون نیز و با وقوع و بروز تحریم‌های ظالمانه بستر و شرایط مناسبی فراهم آمده تا به آرزوی دیرینه دولتمردان را جامعه عمل بپوشانیم و در این راه شاهد پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای هم بودیم تا جایی که امروز به نقطه‌ای رسیده‌ایم.

در این رابطه و به مناسبت فرارسیدن هفته مالیات، با دعوت از سعید حوائج، مدیرکل امور مالیاتی استان قزوین به خبرگزاری جمهوری اسلامی استان قزوین، آخرین وضعیت تغییر و تحولات نظام مالیاتی، ارایه اظهارنامه مالیاتی مودیان در دوران کرونا، پولشویی و وضعیت دریافت مالیات در استان را جویا شدیم.

ایرنا. توضیحی از آخرین اصلاحیه در قانون مالیات‌های مستقیم گزارشی ارایه دهید؟

یکی از اقدامات خوبی که طی سال‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم، اصلاحیه در قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۹۴ بود که اجرای آن از سال ۹۵ آغاز شد و بعد از تغییرات، بهترین و پیشرفته‌ترین قانون مالیات‌ها را در تاریخ قانون نویسی کشور، یعنی حمایت از تولیدکنندگان و همچنین حمایت از خوداظهاری و خودابرازی مالیات که یکی از راه‌های خوب و بدون هزینه در جهان نیز محسوب می‌شود را نظاره‌گریم.

امروز در سطح جهان رسیدگی به مالیات بر مبنای ریسک استوار بوده، به این معنا که قسمت اعظم دریافتی‌ها و مالیات ستانی‌ها از طریق خود ابرازی است که خوشبختانه قانون مالیات‌های مستقیم با رویکرد حمایت از تولید صادرات محور (که هدف اصلی نظام در سال‌های اخیر است) تغییر یافته و با یک نگاه سطحی می‌توان دید که امتیازات و معافیت‌های خوبی برای تولید کنندگان و صادرکنندگان در نظر گرفته شده است.

با یک نگاه ساده در ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم می‌توان مشاهده کرد که شرکت‌های خصوصی ، تولیدی و معدنی معاف از مالیات بوده و مالیات آنها با نرخ صفر محاسبه و قانون ۱۴۱ هم برای صادرات معافیت قایل شده و صادرکنندگان غیرنفتی نیز می‌توانند معافیت‌های خوبی بگیرند و قانون در عین حال حتی به صادر کنندگان مواد خام هم معافیت‌هایی اعطا داشته است.

ایرنا. اقدامات سازمان امور مالیاتی در حوزه فرهنگ‌سازی مالیات چگونه بوده است؟

بدون شک همه بر این موضوع اجماع داریم که دریافت مالیات بدون فرهنگ سازی امکان پذیر نبوده و اینکه مالیات دهندگان در همه جای دنیا باید آگاه باشند مالیاتی که پرداخت می‌کنند صرف چه اموری می‌شود.

تعریف مالیات از دیدگاه علمای مالیاتی در گذشته این بود که آنان مالیات را سهمی از درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی که صرف هزینه‌های رفاهی، اجتماعی و بخشی از هزینه دولت‌ها می‌دانستند اما اکنون و در نگرش‌های جدید بر این اعتقادند که مالیات وسیله‌ای برای اشاعه و گسترش عدالت اجتماعی است.

برای فرهنگ سازی در حوزه امور مالیاتی در ابتدا نیازمند شفاف سازی هستیم و در این راه همچنین ارایه اطلاعات صحیح و آگاهی دادن به مردم و پرداخت کنندگان مالیاتی در قالب اشخاص حقیقی و حقوقی باید صورت گیرد.

به همین منظور سازمان امور مالیاتی کشور و استان قزوین طرح تکریم ارباب رجوع و مودیان مالیاتی را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده و سازو کارهای لازم را در درگاه و شبکه‌های اینترنتی خود قرار داده تا بدین وسیله در جهت فرهنگ سازی مالیاتی و اشاعه آن در سطح جامعه گام بردارد.

ایرنا . برای جلوگیری از فرار مالیاتی برخی مودیان چه تمهداتی اندیشیده شده است؟

باید اذعان داشت که امروز جهان مالیاتی با پدیده‌ای به نام پولشویی و فرار مالیاتی به عنوان یک پدیده عام روبرو شده که به عنوان مثال و براساس گزارش سال ۲۰۱۳ موسسه تحقیقات بنیادی مالیاتی، ۲۱۸ هزار مودی مالیاتی کلان در سطح اروپا اقدام به فرار مالیاتی کرده و هیچ پرونده‌ای نیز برای آنها وجود نداشته و در واقع آنها از محل تولید ناخالص ملی کشورهای خود بیش از ۴۶ درصد فرار مالیاتی داشته‌اند.

این پدیده در کشور ما هم بوده و در حال حاضر نیز اداراتی در سطح سازمان امور مالیاتی کشور تشکیل شده به نام رسیدگی به تراکنش‌های مالیاتی و یک اداره کل در سطح سازمان مالیاتی کشور بنا نهاد شده تا اگر تراکنش‌ برخی افراد حقیقی و حقوقی از یک حد فراتر برود مورد رسیدگی قرار می‌دهند.

اصولا موفقیت و یا عدم موفقیت سازمان مالیاتی در این حوزه باز می‌گردد به میزان اطلاعات ورودی به سازمان و برای این منظور نیازمند دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی مورد نیاز هستیم که انجام این مساله مستلزم همکاری و وفاق ملی بوده چرا که اگر امروز موفق به دریافت اطلاعات کامل از سازمان‌ها و دوایر مختلف شویم، می‌توانیم از شیوع این پدیده شوم تا حد زیادی جلوگیری کنیم.

برای مبارزه با پولشویی و فرارهای مالیاتی، امروز سازمان امور مالیاتی کشور و استان همکاری نزدیکی با برخی سازمان‌ها از جمله ثبت اسناد و ثبت شرکت‌ها داشته و در حوزه گمرک نیز تمامی اطلاعات واردکنندگان و صادرکنندگان را در اختیار داریم.

اتفاق ناخوشایندی که در این زمینه دامنگیر سازمان مالیاتی کشور شده، مربوط به خرید و فروش کارت‌های بازرگانی توسط برخی شرکت‌ها بوده که متاسفانه بعضی از فعالان اقتصادی با استفاده از کارت بازرگانی افراد غیر مطلع که بضاعت مالی آنها بسیار پایین بوده و از روی ناچاری تن به این کار داده‌اند، کارت‌هایشان را خریداری کرده و اقدام به واردات کالا کرده و اطلاعات در سامانه گمرک و مالیاتی نیز به نام همان اشخاصی که هیچ انتفاعی نداشته و تنها مبلغ ناچیزی را از وارد کننده اصلی دریافت کرده‌اند، مواجه و به این صورت با فرار مالیاتی و انبوهی از مشکلات روبرو می‌شویم.

در استان قزوین نیز براساس بررسی‌های صورت گرفته بالغ بر ۵۰۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی، که بیشتر آن در قالب فعالیت کارت‌های بازرگانی متعلق به درآمدهای کسب شده غیرواقعی بوده، به ثبت رسیده است.

ایرنا. تعامل امور مالیاتی با تولیدکنندگان در اوضاع اقتصادی، به خصوص هنگام شیوع ویروس کرونا چگونه است؟

دیدگاه ما در رسیدگی به پرونده تولیدکنندگان مثبت و مساعد بوده و به نظر می‌رسد توانسته‌ایم حق مطلب را در شرایط کنونی ادا کنیم اما در بخش کرونا باید گفت که در این حوزه مصوباتی داریم تحت عنوان ستاد ملی مبارزه با کرونا که دستورالعمل‌های آن حکم قانون را دارد چون در راس آن سران سه قوا هستند.

در قزوین خوشبختانه توانسته‌ایم مصوبات این ستاد را به طور کامل اجرایی کنیم و در حوزه بدهکاران مالیاتی نیز اگر جرایمی بوده و استمهالی در مصوبات پیش بینی شده را به طور کامل بدهیم.

جرایم عدم پرداخت در ایام کرونا نیز سرلوحه کارهای ما بوده و به موجب مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا هیچ مودی مالیاتی و تولیدکننده‌ای را در این دوره نگذاشتیم آسیب ببینند و البته در این راستا نیز تخصیص‌های بلند مدت و هم بخشودگی‌های زیادی را اعمال کردیم.

اظهارنامه‌های سال ۹۸ افراد حقیقی که به موجب قانون باید تا پایان خرداد و اظهارنامه افراد حقوقی را نیز باید تا پایان تیرماه دریافت می‌کردیم، به موجب مصوبات ستاد ملی کرونا، این تاریخ‌ها به ترتیب به مرداد و شهریورماه منتقل شدند و انجام این مساله فرصتی هم برای حفظ نقدینگی مودیان و هم جلوگیری از آثار احتمالی مخرب ناشی از ویروس کرونا ایجاد کرد.

اظهار نامه‌هایی را که امسال دریافت خواهیم کرد از ویژگی و شرایط خوبی برای مودیان برخوردار است تا جایی که قانون‌گذار پیش‌بینی کرده که اظهار نامه‌های دوره مالی ۹۸ برای تسلیم به مرداد و شهریورماه منتقل شده و به موجب ماده ۹۷ اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم اگر اظهارنامه افراد حقیقی و حقوقی به موقع تنظیم و تسلیم سازمان امور مالیاتی شود، اگر چنانچه اظهارات آنها در اظهارنامه‌شان منطبق با بانک‌های اطلاعاتی مالیاتی کشور باشد، اظهارنامه آنها بدون رسیدکی قطعی و مورد موافقت امور مالیاتی قرار می‌گیرد که این از نکات بارز و خوب تغییر در قانون مالیات‌های مستقیم است.

باید توجه داشت که تغییر قانون مالیات‌های مستقیم با سه هدف شاخص صورت گرفت که شامل آسان سازی قانون برای مودیان مالیاتی، تعیین روش‌های علی‌الراس و حمایت از تولید کننده و تولید صادرات محور بوده است.

ایرنا. در مورد مالیات بر ارزش افزوده و تخصیص آن به شهرداری‌های استان قزوین توضیح دهید؟

خوشبختانه در دوره عملکردی سال ۹۸ در استان توانستیم به صورت سرجمع ۲۸۰ میلیارد تومان پرداختی به شهرداری‌ها داشته باشیم که رقم خوبی بود و در سه ماه نخست امسال نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۶۱ درصدی را به شهرداری‌ها داشته‌ایم که این مساله منجر به افزایش درآمد شهرداری‌ها و در نهایت نیز موجبات رفاه و آسایش مردم را فراهم آورده است.

تعداد پرونده‌های ما در بخش اشخاص حقوقی ۷۵۰۰ پرونده در سطح استان است و در حوزه توزیع مالیاتی نیز باید اظهار داشت که بیش از ۹۲ درصد درآمدهای مالیاتی استان از اشخاص حقوقی در قالب مالیات‌های عملکردی، ارزش افزوده، حقوق، مالیات‌های تکلیفی و سایر مالیات‌ها و کمتر از هشت درصد مالیات‌ها نیز از اشخاص و فعالان حقیقی در قالب بازار، صاحبان حرف، مالکان ملک‌های مسکونی و تجاری اخذ می شود.

ایرنا. چند درصد از درآمدهای مالیاتی در استان هزینه می‌شود؟

مالیات نسبت مستقیمی با بودجه کشور دارد و اعتبارات بودجه‌ای استان‌ها از طریق سازمان برنامه و بودجه به هر استان ابلاغ می‌شود و درآمدهای مالیاتی هم متمرکز به خزانه کشور است، یعنی به طور غیرمستقیم، قسمت عمده‌ای از درآمدهای هر استان سهم درآمدهای مالیاتی می‌شود.

مالیات‌ها به حساب خزانه کشور واریز می‌شود و یک منبع تامین درآمدی برای استان‌ها به حساب می‌آید و با توجه به سهم ۳۶ درصدی بودجه کشور از مالیات، به همین میزان نیز می‌توان به ترکیب سهم درآمدی هر استان از محل مالیات رسید.

ایرنا. آیا اخذ مالیات از شرکت‌های فعال استان در قزوین دریافت می‌شود؟

در قانون بودجه پیش‌بینی شده تا پرداخت کنندگان مالیاتی در قالب اشخاص حقیقی و حقوقی اظهارنامه‌های مالیاتی خود را در محل فعالیت اصلی شرکتشان تسلیم کنند.

به همین منظور، در گذشته اقدام به شناسایی آن دسته از شرکت‌هایی که دفاتر مرکزی خود را در خارج از استان، به خصوص در تهران دایر کرده بودند، کرده تا جایی که تنها ۵۶ شرکت در شهر صنعتی کاسپین و ۱۲ شرکت نیز در البرز و لیا مورد شناسایی قرار گرفتند.

به لحاظ درآمدی نیز سهم درآمدی استان ۱.۷ دهم بودجه سازمان مالیاتی کشور است و در بخش وزن و حجم وصولی هم در کشور رتبه دوازدهم را داریم.

سخن آخر

از تمامی آحاد جامعه و شهروندان قزوینی درخواست داریم تا در راستای اجرای مصوبات و امتیازات قانونی که در قالب ماده ۹۷ داده شده مبادرت به تسلیم اظهارنامه‌های خود با مبالغ واقعی کنند چرا که انطباق اظهار نامه‌ها با بانک‌های اطلاعاتی موجود، سازمان مالیاتی را به اهداف از پیش تعیین شده خود می‌رساند.

تسلیم اظهارنامه‌ها همراه با ابراز واقعی و انطباق آن با بانک‌های اطلاعاتی موجود بدون شک موجب کاهش رفت و آمدها، کاهش هزینه‌های اطاله دادرسی و هم اینکه هزینه وصولی‌های سازمان کاهش پیدا کرده و در عین حال نیز با افزایش سطح رضایتمندی شهروندان با پرداخت مالیات شهر، استان و کشوری آباد و سرزنده خواهیم داشت.