درخت کهنسال ارس سرانی

درخت کهنسال ارس سرانی دارای قطر برابر سینه معادل ۲۷۰ سانتی متر بوده ، وسعت سطح تاج پوشش آن ۲۷۱ مترمربع را شامل می گردد و سن آن حدود ۲۷۰۰ سال تخمین زده می شود. این درخت به لحاظ شکل ظاهری و با توجه به نوع گونه آن دارای تنه بسیار قطور و ریشه هایی پهن و گسترده در سطح خاک می باشد.

این درخت روی دامنه کوه کونجه خور و در داخل رویشگاهی از درختان ارس با قطرهای متفاوت قرار دارد. این درخت کهنسال دارای یک تنه کشیده و تنومند می باشد که از ارتفاع حدود ۳ متری دارای ۳ تنه شده و به اطراف گسترده شده است لذا باتوجه به قدمت زیادی که دارد به خوبی توانسته است با اقلیم منطقه سازگاری پیدا کند و جزء درختان نادردرایران می باشد.

این درخت کهنسال در منطقه‌ای کوهستانی، نزدیکی روستای سرانی و در فاصله ۵۲ کیلومتری شمال شهر شیروان (نزدیکی مرز ایران با ترکمنستان) قرار گرفته است. این درخت در داخل دامنه‌های اطراف روستا که دارای پوششی وسیع از جامعه درختان اُرس است قرار گرفته و تنه آن قطری معادل ۲۷۰ سانتیمتر دارد. طبق بررسی‌های صورت گرفته درخت یاد شده کهن‌سال‌ترین اُرس موجود در استان خراسان شمالی است.

ریشه‌های قطور این درخت اُرس از خاک بیرون آمده و زیبایی خیره کننده‌ای را سبب شده است. این درخت اُرس به دلیل عظمت و بزرگی آن به راحتی توجه هر عابری را به خویش معطوف می‌سازد و نزد اهالی روستا نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. قدمت این درخت تنومند در حدود دو هزار و ۷۰۰ سال است. این داشته ارزشمند جزو سه درخت بسیار کهن‌سال شناخته شده در کشور به حساب می آید و این موضوع مورد تایید موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور نیز قرار گرفته است.

«اُرس» یا «سروِ کوهی» گونه‌ای بسیار با ارزش و دیرزیست است که عمر آن تا دوهزار سال هم می‌رسد. این درخت همیشه سبز، در مناطق کوهستانی و در ارتفاعی بیش از دوهزارو ۵۰۰ متر می‌روید. «اُرس» گیاهی مقاوم در برابر شرایط آب‌وهوایی سخت هم‌چون خشکی، گرما و سرمای طاقت‌فرسای زمستان است، ریشه درخت اُرس به گونه‌ای است که در دل سنگ‌های مستحکم نفوذ کرده تا به آب برسد از این جهت به آن در زبان محلی اُورِس (جست‌وجوگر آب) می‌گویند، این پدیده باعث استقامت بالای این درخت می‌شود.

درخت «اُرس» در گذشته‌های دور به دلیل داشتن چوبی مستحکم در پل سازی، راهسازی، ساختن خانه‌های روستایی و چادرهای عشایر استفاده می‌شد. قطع بی‌رویه این گونه گیاهی به منظور تهیه سوخت و یا خانه سازی باعث کاهش جنگل‌های اُرس شده است به‌گونه ای که در سال ۱۳۷۱ قانون ممنوعیت قطع این درخت به تصویب رسید. رویش‌گاه درخت «اُرس» شمال ایران، غرب تا شرق در امتداد دامنه‌های جنوبی رشته کوه‌های البرز و از شمال غربی تا جنوب در امتداد ارتفاعات البرز و زاگرس است.

طبق نظر کارشناسان موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور جزء ۳ درخت بسیار کهنسال ایران می باشد، بنابراین مطالعات ژنتیکی بر روی این گونه درجهت اصلاح و یا تکثیر آن پیشنهاد می گردد و همچنین می تواند قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی جهانی را نیز داشته باشد.

این درخت کهن‌سال با توجه به قدمتی که دارد ، توانسته با آب و هوای منطقه به خوبی سازگاری پیدا کند و وضعیت زیستی آن به صورت شاداب و سبز است. با وجود یگان حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری و آمار داده‌ها نشان می‌دهد تخریب و تعرض به مراتع و جنگل‌ها نسبت به گذشته کاهش یافته و زمانی می‌توانیم آمار تعرض و تخریب مراتع و جنگل‌ها را به صفر برسانیم که این مهم به فرهنگ در جامعه تبدیل شود.