تغییراتی که زنان آینده ایران به آن فکر می کنند

محققان کشور بررسی کردند؛

تحقق آینده مطلوب در هر جامعه‌ای حاصل مشارکت همه ذینفعـان آینـده اسـت. زنـان، بـه مثابـة نیمی از پیکر اجتماع و تربیت‌کنندگان نسل‌های آینـده، از ذینفعـان و البتـه سـازندگان هـر آینده مطلوب قابل تصور برای جامعه ایرانی‌اند.

بنابراین، شکل‌گیری هر آینده‌ای به مشـارکت ایـن بخـش از کنشگران جامعه نیازمند است؛ نوعی مشارکت و کنشگـری کـه نتیجه احسـاس تعلـق بـه آینـده باشد. از سوی دیگر، کلان‌روندهای آینده بیانگر حرکت دنیا به سمت آینده‌ای زنانه است. عصر جدیدی در حال ظهور است و جامعه صـنعتی جـای خـود را بـه جامعه اطلاعـاتی و ســپس جامعه معناســاز می‌دهد.

جوامــع صــنعتی، به گفته متخصصان بــراســاس ارزش‌های مــادی ازجمله تخصص گرایی، رقابت و تمرکزگرایی بنا نهاده شدند؛ درحالی‌که بـا تغییـر جامعه صـنعتی بـه جامعه پساصنعتی، ارزش‌های اجتماعی تغییر کردند و ارزش‌های جدیدی جـایگزین آن‌ها شـد.

«شیوه تفکر شبکه‌ای»، «تمایل به برقـراری ارتبـاط» و «انعطاف‌پذیری ذهنـی» از ویژگی‌های ذهنی و فیزیولوژیکی زنانه به شـمار می‌آیند کـه بـا ارزش‌های عصـر پساصـنعت منطبق‌اند. بنابراین، احتمال دارد استعدادهای ذاتی زنان آینده‌ای زنانه را رقم بزند؛ به ایـن معنـا که از آنان رهبران آینده و شکل‌دهندگان به کسب‌وکار و اجتماع آینـده را بسـازد.

محققانی از دانشگاه اصفهان، این موضوع جالب را مورد توجه خود قرار داده و در خصوص آن مطالعه‌ای پژوهشی را به انجام رسانده‌اند. در این مطالعه، محققان با تأکید بر تصاویر ذهنی دختران متولد دهه 1370 از آینده، به بررسی زنان و دگرگونی‌های آینده پرداخته‌اند.

برای انجام این مطالعه آینده‌پژوهانه که به تصاویر آینده در ذهن دختران دانشجوی متولد دهه 1370 پرداخته است، داده‌های مورد نیاز از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته به‌دست‌آمده و سپس تجزیه‌وتحلیل شده‌اند.

نتایج تحقیق نشان‌دهنده هشت کلان‌روایت از آینده در ذهن مصاحبه‌شوندگان است. این کلان‌روایت‌ها به ترتیب: ۱. گام‌های کوچک و تغییرات تدریجی، ۲. گذر از زندگی سنتی به زندگی مدرن، ۳. اجتماعِ بی‌آینده، ۴. رنگِ من، ۵. بهشت وطن، ۶. سهم‌خواهی زنانه، ۷. آینده بی‌جنسیت و ۸. همیشه‌مادر نام گرفتند.

محسن طاهری دمنه، محقق و عضو هیات‌علمی گروه آینده‌پژوهی دانشگاه اصفهان و همکارش دراین‌باره می‌گویند: «یافته‌های مطالعه ما نشان می‌دهد که هرچند مصاحبه‌شوندگان مانند اکثر جوانان دنیا با دو مقوله ناامیدی اجتماعی و فردگرایی به‌عنوان تصاویر منفی از آینده مواجه‌اند، سه روایتِ آینده بی‌جنسیت، پذیرش نقش مادری و تصویر مثبت از آینده ایران نشان‌دهنده نقش سازنده زنان متولد دهه هفتاد در آینده کشور است».

به گفته این محققان، «بر اساس این نتایج، فردگرایی و ناامیدی، دو مولفـة فراگیـر در تصـاویر آینده بین دخترانِ متولد دهه هفتاد است. اما از سوی دیگر سه مولفـة دیگـر در تصـاویر آینده مصاحبه‌شوندگان، یعنی برابری خواهی جنسیتی، پذیرش نقش مادری و تصـویر مثبـت از آینده ایران، تصاویر ذهنی بسیار مهم و امیدوارکننده‌ای هستند که به نظر می‌رسد سیاست‌گذاران و دغدغه مندان مسائل زنان باید راهکارهایی برای بُروز درست و به‌موقع آن‌ها فراهم کنند».

طاهری دمنه و همکارش اشاره کرده‌اند که یافته‌های این پژوهش که در فصل‌نامه «زن در توسعه و سیاست» دانشگاه تهران منتشر شده‌اند، به مثابة فرضیاتی هستند کـه لازم است در تحقیقات آمیخته و کمّی بعدی به‌صورت گسترده‌تری به محک گذاشته شوند و از این طریق، نقش زنان را در آینده کشور با عمق بیشتری مورد شناخت قرار داد.

گزارش: محمدرضا دلفیه