انتقاد آیت‌الله اراکی از کم‌توجهی به غزلیات متعالی در کتب درسی

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محسن اراکی، در ادامه مباحث فقه فرهنگ که 8 مهرماه در فضای مجازی بارگزاری شده است، به انواع غزل یعنی متعالی و زمینی اشاره کرد و گفت: انواع غزل متعالی عبارتند از غزل در وصف خدا، انبیاء و ائمه و غزل درباره اولیاء و بزرگان.

اراکی با تأکید بر اهمیت این بحث که متأسفانه مورد کم‌توجهی قرار گرفته است، افزود: متأسفانه حتی موضع منفی نسبت به غزل به خاطر عدم فهم مطلب صورت گرفته است. البته چون در برخی موارد غزل‌های متعالی با استفاده از روش غزل زمینی داشته‌ایم، مانعی برای ترویج غزل‌های آسمانی شده است و برخی موضع منفی اتخاذ کرده‌اند.

اراکی افزود: قبل از انقلاب چون در غزل‌های حافظ و ... تحریفاتی صورت گرفته و اشعار وی همراه با دخترانی زیبا چاپ می‌شد، این تصور منفی در برخی افراد نسبت به غزل ایجاد شده است.

وی اضافه کرد: در فرمایشات ائمه از جمله امام علی(ع) به هیچ نحو به استعارات عشق زمینی توسل نشده است؛ بیان صریح و پاک نسبت به خداوند است که بهترین نمونه آن در بیانات امام علی و امام سجاد(ع) می‌بینیم. مثلا فرموده‌اند «...و لا تطمئن القلوب بذکرک و ... و استغفرک من کل لذة بغیر ذکرک ... و من کل شغل بغیر طاعتک» یا در جای دیگر «و استغفرک من کل انس بغیر قربک». این معانی خیلی متعالی است، از این رو تأکید شده که اهل عشق به خدا هر لذت دنیوی هم که می‌برند، مستحب است به نام و یاد خدا انجام دهند.

لذات دنیوی با یاد خدا همراه باشد

اراکی ادامه داد: مثلاً اگر کسی قصد تفریح و گردش دارد، هر جایی که احساس کرد خیلی لذت برده، باید یاد خدا کند؛ یعنی لذت و سروری که خدا در آن نباشد، لذت‌بخش نیست. اگر این تفکر را در جامعه رایج می‌کردیم، سطح تربیت اخلاقی خیلی بالاتر می‌رفت؛ این کار وظیفه رسانه‌ها، اهل منبر و بیان و وعظ و ... است که عشق تنور به خدا را در جامعه بدمند تا فراموش نشود، زیرا آنچه دل انسان را روشن می‌کند، عشق به خداست، حافظ گفته «از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر / یادگاری که در این گنبد دوار بماند».

اراکی افزود: امام خمینی می‌فرمود وقتی درس اخلاق در فیضیه می‌گفتم وقتی درباره رحمت و مهربانی خدا سخن می‌گفتم، دل‌ها منقلب و اشک‌ها سرازیر می‌شد، ولی وقتی از خشم خدا می‌گفتم، این طور نبود، زیرا اِعمال غضب در جایی است که محبت به هیچ وجه اثر نکند؛ این از اصول تربیت اسلامی است که تا جای ممکن باید از اسلوب محبت برای تربیت استفاده شود.

استاد سطح عالی حوزه علمیه اظهار کرد: اگر می‌خواهیم فرزندان ما عاشق علم شوند، باید لذت علم‌آموزی را در آنان ایجاد کنیم، حتی اگر مطلب کمی هم بگوییم، ولی او بفهمد و عاشق علم شود، بهتر از این است که مطلب زیاد بگوییم و او از علم دور شود.

وی با اشاره به فرازی از غزلیات امام علی(ع) در مناجات با خدا «الهی حریف الحب فی الیل ساحرا یناجوا و یدعوا و ...» گفت: «حریف الحب» یعنی کسی که با عشق خدا همپیمان است؛ اینها بیانات غزلی عشق الهی امام است که هیچ عشق زمینی در آن نیست.

نقش غزل‌های عاشقانه در تربیت دینی

اراکی افزود: یکی از امتیازات ادبیات فارسی در گذشته که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، همین غزل‌های عاشقانه است که در هیچ ادبیات شعری در دنیا سراغ نداریم، ولی متأسفانه در دوره معاصر، کتب درسی و فرهنگ ادبی و شعری جامعه را به سمت اشعار نیمایوشیج و شعر نو می‌برند که کمتر ابیات تربیت‌کننده انسان در آن پیدا می‌شود، این در حالی است که اشعار حافظ و سنایی و مولوی و ... عشق الهی به انسان می‌آموزد. مثلاً این اشعار مؤید این مطلب است: «هر که دارد ره تپش در دل، درنماند پیاده در منزل/ در جهانی که عشق گوید راز/ نه تو مانی نه نیز عقد تو باز/ عاشقان سوی حضرت سرمست، عقل در آستین و جان بر دست/ تا چو سویش براق دل رانند، در رکابش همه برافشانند».

استاد سطح عالی حوزه با بیان اینکه ادای نماز مشتاقانه مهم است، اظهار کرد: پیامبر به بلال می‌فرمود «ارحنی یا بلال» یعنی شوق و عشق ملاقات و گفت‌و‌گو با خدا مرا بی‌تاب می‌کند؛ ولی برخی سطحی‌نگرها متوجه این تعبیر پیامبر نشده‌اند.

انتهای پیام