منطقه ارجنای چالشتر که در ۱۰ کیلومتری مرکز چهارمحال و بختیاری واقع شده است، سال گذشته در همین روزها به خاطر قطع درختان ارژن واقع شده در آن بر سر زبان‌ها افتاد.
قطع درختان ارژن به‌منظور تغییر کاربری اراضی و ایجاد باغ مثمر از سوی یک شرکت تعاونی اعتراض دوستداران محیط‌زیست و مردم محلی را در پی‌داشته است که با افزایش حساسیت‌ها در مورد این اتفاق، ابهامات و اشکالات قانونی در واگذاری ۱۴۹ هکتار از اراضی ملی واقع در ارجنای چالشتر به این شرکت نیز مطرح شد به طوری که در آن زمان مسوولان مربوطه و مراجع قضایی هر یک در مصاحبه‌های مختلف خبر از پیگیری موضوع دادند.
اما با گذشت یک سال از آن اتفاق‌ها، بار دیگر تصاویر جدیدی از قطع درختان ارژن و بادام کوهی منطقه در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شد تا اعضای تشکل‌های مردم نهاد محیط زیستی و دوستداران طبیعت نسبت به تکرار واقعه، واکنش نشان دهند و با ارسال نامه‌هایی سرگشاده به مسئولان، خواستار توقف برنامه‌های شرکت و پیگیری موضوع شوند.
برای بررسی صحت تصاویر ارسال شده در فضای مجازی در نخستین اقدام راهی منطقه ارجنای چالشتر شدیم. اگر چه وسعت تخریب، گسترده نبود اما روبه‌رو شدن با حفر تعداد زیادی چاله در محدوده درختان ارژن و بادام کوهی، ریشه‌کنی درختانی که به تازگی برای رویش در بهار آماده شده بودند و بریدن و سوزاندن چندین اصله درخت ارژن، صحنه‌های ناخوشایندی را پیش روی‌مان گذاشت که نامهربانی با طبیعت را آشکار می‌کرد.
ایجاد پایه‌های سیمانی مختلف برای سوار کردن تانکرهای آب و گچ‌کِشی بخشی از اراضی نیز نشان می‌داد که زمین‌های موسوم به ارجنای چالشتر بلوک‌بندی شده است و سهامداران شرکت، فعالیت‌های کشاورزی را با جدیت در این محدوده دنبال می‌کنند.
گفت‌وگو با مردم محلی و تعدادی از دوستداران طبیعت و همچنین کارشناسان منابع طبیعی و سازمان جهاد کشاورزی از یک سو، اهمیت حفظ توده جنگلی موجود در منطقه را بیش از پیش نمایان می‌ساخت و از سویی دیگر سووالاتی را مطرح می‌کرد که یافتن پاسخ‌های صحیح برای آن‌ها فارغ از صرف زمان، نیازمند تخصص و نگاه کارشناسی بود.
نحوه واگذاری اراضی و چگونگی ارزیابی پوشش گیاهی منطقه در ۳۰ سال پیش، علت اجرای اقدامات بیولوژیک و مکانیکی توسط اداره آبخیزداری پس از واگذاری اراضی و محل اعتبارات صرف شده برای این اقدامات، شناخت منطقه ارجنا به عنوان منطقه جنگلی دست کاشت و ممنوعیت واگذاری آن و چگونگی ادامه فعالیت شرکت پس یک‌بار خلع ید و شروط تعیین شده در این رابطه را می‌توان از جمله سوالات، دانست.
تعرض به گونه‌های جنگلی منطقه ارجنا توجیه‌پذیر نیست
عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد و فعال محیط زیستی از نخستین افرادی بود که در صفحه شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی به قطع دوباره درختان اعتراض کرد و آن را نوعی جنگل خواری نامید.
بیت‌الله محمودی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره این اتفاق می‌گوید: در سال گذشته پس از فشار رسانه‌ها و نهادهای مردمی برای پایان دادن به دست‌اندازی شرکت تعاونی به درختان ارژن، قرار شد این شرکت طرح جدیدی را برای اجرای برنامه‌های توسعه‌ای خود به امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی ارائه کند به طوری که در این طرح آسیبی به درختان موجود در منطقه وارد نشود.
وی می‌افزاید: با وجود آنکه هنوز این طرح آماده نشده و به تصویب نیز نرسیده است اما این شرکت در سال جدید فعالیت‌های کشاورزی خود را دوباره از سر گرفته و اقدام به قطع تعداد دیگری از درختان کرده است.
محمودی با اشاره به اینکه محدوده واگذار شده به شرکت تعاونی از جمله مناطق جنگل دست کاشت محسوب می‌شود و مناطق بالادست رویشگاه طبیعی این نمونه جنگلی است، تصریح می‌کند: ارزش ژنتیکی گونه ارژن را نمی‌توان نادیده گرفت و نابودی منطقه به هر دلیلی پذیرفتی نیست.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد بر وظیفه ذاتی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری برای حفظ گونه‌های جنگلی تأکید دارد و تصریح می‌کند: اگر چه این اراضی واگذار شده و نظارت بر روند فعالیت‌های شرکت بر عهده امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی است اما این موضوع توجیه درستی نیست و منابع طبیعی باید از اختیارات قانونی خود برای حفظ این توده جنگلی استفاده کند.
در مرحله بعدی برای پیگیری آنچه از دید دوستداران محیط‌زیست تعرض به عرصه طبیعی و جنگل خواری دانسته می‌شود به اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری مراجعه کردیم.
منطقه ارجنای چالشتر مشمول قانون ممنوعیت واگذاری جنگل دست کاشت نمی‌شود
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در پاسخ به چرایی و علت واگذاری وسعتی چند هکتاری از جنگل‌های ارژن به شرکت تعاونی متشکل از کارکنان منابع طبیعی به اسناد و مدارک مربوط به این واگذاری در ۳۰ سال پیش رجوع می‌کند و می‌گوید: زمین‌های پلاک حسین‌آباد معروف به ارجنای چالشتر در سال ۱۳۷۱ توسط هیات واگذاری و با قرارداد اجاره و به منظور کشت تلفیقی بادام و علوفه کاری در اختیار این شرکت قرار گرفته است.
سید اسماعیل صالحی درباره ارزیابی پوشش گیاهی منطقه در زمان واگذاری می‌افزاید: بر اساس اسناد موجود این اراضی در زمان واگذاری مرتع درجه سه شناخته شده‌اند و نمونه‌ای از درخت ارژن در آن زمان در محدوده واگذاری وجود نداشته است.
وی در پاسخ به طرح این دیدگاه که واگذاری جنگل دست کاشت عمومی بر اساس ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی واگذاری و احیاء اراضی مصوب سال ۱۳۵۹ ممنوع است و آیا محدوده ارجنای چالشتر نیز مشمول این قانون می‌شود یا خیر، تصریح می‌کند: درختان ارژنی که هم‌اکنون در منطقه دیده می‌شوند پس از واگذاری در اراضی کاشته شده و پس از گذشت این سال‌ها به توده‌ای جنگلی تبدیل شده‌اند و نقشه‌های هوایی نیز این موضوع را تایید می‌کند.
صالحی در خصوص چگونگی اجرای طرح جنگل دست کاشت در این منطقه یادآور می‌شود: اعضای شرکت تعاونی در سال ۱۳۷۶ و بعد از آن با مشارکت اداره آبخیزداری آن زمان به صورت خواسته یا ناخواسته و با توجه به آنکه منابع آبی چندانی نیز در منطقه وجود نداشته است، عملیات بیولوژیک را آغاز کردند و گونه گیاهی ارژن و بادام کوهی را در اراضی واگذار شده کشت می‌کنند که این گونه گیاهی در گذر زمان با محیط سازگار شده و به خوبی رشد می‌کند.
مسئولیت نظارت بر اجرای شروط واگذاری اراضی ارجنا بر عهده امور اراضی است
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر از نگاه منابع طبیعی خواستار حفظ گونه گیاهی ارژن در منطقه هستیم ولی با وجود آنکه این عرصه همچنان در تملک دولت است به دلیل واگذاری آن، نظارت بر نحوه اجرای شروط قرارداد بر عهده امور اراضی است و منابع طبیعی بر مبنای قوانین وضع شده تنها مسئولیت حفاظت و حراست از اراضی جنگلی ملی را برعهده دارد و در این محدوده فاقد اختیارات قانونی است.
صالحی امکان تجدیدنظر در واگذاری و خلع ید شرکت را نیز یادآور می‌شود و می‌گوید: این اقدام پیش از این نیز به دلیل اجرایی نشدن الگوی کشت مندرج در قرارداد شرکت انجام شده است ولی شرکت تعاونی با اعلام شکایت و پذیرش شرایط جدید، حق واگذاری را بازگردانده است.
وی بر ضرورت ارائه الگوی کشت جدید با حفظ گونه گیاهی موجود در منطقه و تشدید نظارت‌ها تأکید می‌کند و می‌افزاید: شرکت به عنوان بهره‌بردار در گذشته خلاف قرارداد واگذاری عمل کرده است و اگر در آن زمان به درستی نظارت می‌شد امروز این مشکلات به وجود نمی‌آمد اما مهم این است که هم‌اکنون درختان ارژن در منطقه ارجنای چالشتر بالغ شده‌اند و حذف آن‌ها در این شرایط صحیح نیست.
جدیدترین عکس هوایی از منطقه
اینکه چرا اعضای شرکت در دهه ۷۰ الگوی کشت تعریف شده در قرارداد واگذاری را دنبال نکرده و به کاشت گونه ارژن در منطقه روی آورده‌اند و مهم‌تر آنکه هزینه اجرای این طرح بیولوژیک و برخی اقدامات مکانیکی آبخیزداری در ارجنای چالشتر در آن زمان از طرف کدام مرجع پرداخت شده است، سؤالاتی است که پاسخ آن را از سهامداران و رییس هیات مدیره شرکت تعاونی تک جم یا همان شرکت طبیعت سبز جویا می‌شویم.
تخریب‌کنندگان ارژن‌ها ملزم به بازکاشت گونه‌های خسارت دیده هستند
یکی از سهامداران شرکت تعاونی که خود از کارکنان بازنشسته منابع طبیعی است در ابتدا درباره تخریب صورت گرفته در منطقه ارجنا می‌گوید: تمامی عرصه جنگلی ارژن در ارجنای چالشتر در محدوده واگذاری شرکت قرار ندارد و اگر تعرضی به قسمت‌های دیگر صورت می‌گیرد، مسئولیت آن متوجه سهامداران شرکت نیست.
غلامرضا بابایی با بیان اینکه برخی تخریب‌های صورت گرفته در منطقه از طرف افرادی خارج از شرکت انجام شده است، اضافه می‌کند: بسیاری از سهامداران شرکت بازنشسته هستند و در یک مورد، فرزندان یکی از بازنشستگان قطعه زمینی که در اختیار داشته است را به فردی غریبه واگذار کرده که این فرد نیز بدون آگاهی از شرایط قرارداد، رفتارهای اشتباهی را انجام داده است.
وی واگذاری سهام و اراضی بلوک‌بندی شده به افراد خارج از شرکت را غیرقانونی می‌داند و تصریح می‌کند: افرادی که خلاف طرح توجیهی اقدام کنند باید علاوه بر پرداخت خسارت، بازکاشت گونه تخریب شده را نیز انجام دهند.
وقتی از این بازنشسته اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری درباره علت کاشت گونه گیاهی ارژن در منطقه ارجنا پس از واگذاری اراضی به شرکت سؤال می‌کنیم، می‌گوید: در آن دوران قرار بود بنا به طرح توجیهی اولیه قرارداد واگذاری، ۱۰ تا ۱۵ درصد طرح به گسترش فضای سبز و جنگل‌کاری اختصاص یابد و از این رو سهامداران متعهدانه این کار را انجام دادند.
بابایی می‌افزاید: اراضی که در بالای جاده خاکی گردنه نافچ تا جاده سامان واقع شده‌اند، عرصه ملی محسوب می‌شوند و در گذشته نیز نمونه ارژن در آن وجود داشته است اما قسمت پایین و رو به دامنه توسط شرکت و پس از واگذاری جنگل‌کاری شد.
طرح جنگل دست کاشت با هزینه شرکت در اراضی ارجنای چالشتر انجام شد
رییس هیات مدیره این شرکت تعاونی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: زمانی که گونه ارژن را برای کشت در منطقه انتخاب کردیم به این امید بودیم که در آینده گونه‌های مثمر را به آن پیوند بزنیم و در حال حاضر نیز بازدهی اراضی برای سهامداران که بسیاری از آن‌ها بازنشسته هستند و درآمد چندانی ندارند، مهم است.
عبدالحمید رضاپوران قهفرخی می‌افزاید: محدوده ۱۴۹ هکتاری واگذار شده از مجاورت واحدهای مسکونی متعلق به شرکت شیر و گوشت زاگرس آغاز می‌شود و آبریز به آبریز تا گردنه نافچ در ارتفاعات ادامه دارد و بخشی از زمین‌های واقع شده در قسمت شمال شرقی ایستگاه تولید بذر منابع طبیعی را نیز شامل می‌شود که بخش عمده این اراضی پس از واگذاری با هزینه شرکت جنگل‌کاری شده است که در پوشش جنگلی در همه قسمت‌ها متراکم نیست.
وی که خود در زمان خدمت در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری از نقشه‌برداران اراضی بوده و هم‌اکنون بازنشسته است، تصریح می‌کند: در سال‌های ۶۱ و ۶۲ نقشه توپوگرافی برای تعیین پوشش گیاهی و تیپ‌بندی منطقه ارجنای چالشتر تهیه شد و در آن زمان درختچه‌های کوچک ارژن در ارتفاعات وجود داشت که بعدها در دهه ۷۰ با توجه به وجود همین نمونه‌ها، طرح جنگل‌کاری ارژن در دامنه‌ها نیز اجرا شد.
رضاپوران با اشاره به اینکه هم‌اکنون ۱۴۲ نفر سهام‌دار شرکت هستند، اضافه می‌کند: سهامداران حق واگذاری اراضی تقسیم شده را به غیر ندارند چرا که شرکت بهره‌بردار است و مالکیت ندارد اما این امکان وجود دارد که اگر خودشان نمی‌توانند برای اجرای طرح توجیهی اقدام کنند، زمین را به فرد دیگری بسپارند.
وی یادآور می‌شود: تمامی اراضی واگذار شده پوشیده از درخت ارژن نیست و پراکندگی این گونه در این اراضی متنوع است و به همین دلیل با توجه به حساسیت‌های ایجاد شده قرار است نقشه جدیدی از منطقه تهیه و طرحی نیز برای بهره‌برداری با شرط حفظ گونه موجود در محیط ارائه شود.
رییس هیات مدیره این شرکت با تأکید بر اینکه شرکت در حال حاضر سرمایه چندانی در اختیار ندارد و بسیاری از اعضا نیز به دلیل سرمایه‌گذاری که در گذشته انجام داده‌اند، نمی‌توانند هزینه جدیدی را پرداخت کنند، اضافه می‌کند: شرکت برای اجرای طرح‌های گردشگری در اراضی بالادست نیز درخواست خود را ارائه کرده است اما به دلیل نبود سرمایه‌گذار تاکنون نتوانسته است برنامه‌ای را در این زمینه اجرا کند.
اگر چه تا این بخش از پیگیری موضوع، قسمتی از وقایع روی داده از زمان واگذاری اراضی ارجنای چالشتر به این شرکت پس از گذشت ۳۰ سال روشن می‌شود اما همچنان نگرانی‌ها درباره چگونگی ارائه طرح این شرکت برای بهره‌برداری از این محدوده و حفظ ارژن‌های باقی‌مانده در این اراضی پا برجا است. از این رو در ادامه، برای بررسی روند نظارت بر چگونگی اجرای قرارداد، گفت‌وگویی را با مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری انجام دادیم.
امور اراضی از قطع درختان ارژن در منطقه ارجنا جلوگیری کرده است
مدیر امور اراضی سازمان جهادکشاورزی استان با تأیید این نکته که در زمان واگذاری اراضی به شرکت، وجود گونه‌های جنگلی و یا ممنوع القطع در منطقه گزارش نشده است، می‌گوید: درختان ارژن پس از واگذاری در این منطقه کاشته شده‌اند و پس از آنکه این درختان به یک توده جنگلی تبدیل شدند، امور اراضی در حد توان از قطع آنان توسط بهره‌بردار جلوگیری کرده است.
شهرام جزایری می‌افزاید: با این حال در طرح اولیه برای کاربری اراضی، علوفه کاری و باغ بادام در نظر گرفته شده است و شرکت پس از گذشت این سال‌ها مدعی است که حق و حقوقش برای بهره‌برداری از بین رفته و نتوانسته است در مقابل مال‌الاجاره پرداختی، بهره مناسبی داشته باشد.
جزایری به ابطال طرح واگذاری و شکایت شرکت در این‌باره نیز اشاره دارد و تصریح می‌کند: بر مبنای توافق صورت گرفته پس از طرح شکایت و بازگرداندن رأی شورای نظارت، شرکت موظف شد طرح جدیدی را برای بهره‌برداری از اراضی تهیه کند که در آن بخش‌های خالی از گونه ارژن با کاشت گونه‌های باغی تکمیل شود و در دیگر مناطقی که توده ارژن با فاصله‌های بیشتری قرار دارد از گونه‌های دیم همچون مو و بدون آسیب رسیدن به درختان بومی منطقه استفاده شود.
مدیرکل امور اراضی سازمان جهادکشاورزی یادآور می‌شود: در این طرح باید گونه‌های هم‌زیست و هم‌راستا با طبیعت منطقه انتخاب شود تا علاوه بر تأمین مصارف اقتصادی شرکت بر اساس سیاست‌های واگذاری اراضی، عرصه طبیعی موجود از تخریب نجات یابد.
وی با اشاره به اینکه طرح ارائه شده از طرف شرکت از اواخر سال ۹۸ تاکنون ۲ مرتبه تصحیح شده و همچنان عملیاتی نشده است، می‌افزاید: در هفته گذشته با توجه به گزارش‌های رسیده مبنی بر تخریب عرصه، عوامل نظارتی در محل حاضر شدند و گرچه تخریب چندان گسترده نبود اما اخطار کتبی برای شرکت صادر شد.
آسیب زدن به گونه ارژن، خلع ید شرکت را در پی دارد
جزایری بر لزوم چاره‌اندیشی برای حل این مشکل تأکید دارد و می‌گوید: هیات مدیره شرکت و بسیاری از سهامداران به خوبی بر این موضوع آگاه هستند که آسیب رساندن به گونه‌های گیاهی موجود در منطقه می‌تواند به خلع ید منجر شود از این رو در حفظ شرایط موجود تلاش می‌کنند اما بنا بر بررسی‌های انجام شده برخی افراد ناآگاه در خارج از شرکت عامل تخریب‌های اخیر هستند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا تفکیک و بلوک‌بندی اراضی بین سهامداران از نظر قانونی صحیح است و تا چه حد می‌تواند در آینده به تخریب درختان ارژن در منطقه منجر شود، تصریح می‌کند: رویه مدیریتی در شرکت‌های تعاونی متفاوت است و برخی به صورت یکپارچه و بعضی نیز به صورت سهم‌بندی شده عمل می‌کنند و شرکت نیز در چند سال اخیر به دلایلی همچون نبود همکاری همه‌جانبه اعضا و تمایل سهامداران اقدام به بلوک‌بندی اراضی کرده است.
مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی معتقد است مسائل پیش آمده در مورد این توده جنگلی و ضرورت حفظ آن باید به درستی بیان شود چرا که در صورت حل نشدن مشکلات و افزایش اخطارها، شرکت به سمت فسخ قرارداد پیش می‌رود و سهامداران باید طرح هم‌زیست با طبیعت منطقه را هر چه سریع‌تر برای تأیید در شورای نظارت ارائه کنند.
در حالی که جزایری تاکید می‌کند که محدودیت واحد امور اراضی سازمان جهادکشاورزی در مورد منطقه ارجنا تنها قطع نشدن درختان موجود است اما طولانی شدن روند تصویب طرح جدید شرکت برای عملیاتی کردن الگوی کاشت بدون آسیب رساندن به توده جنگلی و نبود مدیریت یکپارچه در بهره‌برداری از این عرصه، نشان می‌دهد که نگرانی‌ها برای حذف نشدن درختان ارژن از چهره منطقه ارجنای چالشتر بی‌دلیل نیست.
با وجود آنکه تمامی تلاش دوستداران طبیعت و مدافعان محیط‌زیست بر توقف طرح‌های آسیب‌رسان به توده جنگلی ارجنای چالشتر معطوف شده و شرکت تک جم نیز به دنبال یافتن روش‌هایی چون پیوند زدن گونه‌های دیم با درختان ارژن منطقه است، برخی از پژوهشگران حوزه کشاورزی و منابع طبیعی معتقدند که می‌توان با تکیه بر خواص دارویی و خوراکی گونه ارژن از آن به عنوان یک گونه اقتصادی در جنگال بهره‌برداری کرد.
ارژن را می توان یک گونه اقتصادی در جنگل محسوب کرد
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری دراین‌باره می‌گوید: ارژن یا بادام کوهی یکی از گونه‌های درختچه‌ای مهم در زاگرس است که از ذخایر ژنتیکی کشور نیز محسوب می‌شود.
یعقوب ایرانمنش می‌افزاید: این گونه ارزش اکولوژیک و حفاظتی بالایی در اکوسیستم غرب کشور دارد و به عنوان یک گونه پرستار یا پیشگام در احیای جنگل به ویژه مناطق تخریب شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه از سال ۸۰ تاکنون تحقیقات مختلفی بر روی گونه ارژن و بادام کوهی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری انجام شده است، تصریح می‌کند: از میوه این گونه گیاهی ۱۵.۸ درصد روغن استخراج می‌شود که مقدار قابل‌توجهی از آن را اسیدهای چرب غیر اشباع تشکیل می‌دهد و می‌تواند در صنایع غذایی و دارویی استفاده شود.
ایرانمنش یادآور می‌شود: روغن به دست آمده از میوه بادام کوهی یا ارژن خاصیت ضدالتهاب نیز دارد و مردم محلی علاوه بر استفاده از آن به عنوان نوعی خوراک برای درمان برخی زخم‌ها بهره می‌برند.
این محقق در خصوص صرفه اقتصادی کشت درخت ارژن می‌گوید: اگر از دیدگاه اقتصادی با بادام اهلی و یا با دیگر نمونه‌های زراعی مقایسه شود، ممکن است در این تراز، مغلوب نیز بشود ولی می‌توان ارژن یا بادام کوهی را در اراضی شیب‌دار و با بارندگی پایین که امکان کاشت دیگر نمونه‌های گیاهی وجود ندارد، کشت کرد.
وی نبود زنجیره تولید و مصرف را یکی از مشکلات پیش روی تولیدکنندگان روغن بادام کوهی یا ارژن می‌داند و می‌گوید: این چرخه نه تنها در مورد روغن این گونه بلکه در مورد دیگر گیاهان دارویی نیز به درستی تعریف نشده است اما با وجود جنگل دست کاشت می‌توان باز هم به این گونه گیاهی به عنوان یک گونه اقتصادی نگاه کرد و با جذب حمایت‌ها، چرخه تولید و مصرف آن را فعال کرد.
ایرانمنش افزایش بهره‌وری اقتصادی در جنگل‌های دست کاشت به ویژه توده‌های ارژن را نیز یادآور می‌شود و اضافه می‌کند: چون این مناطق به صورت غیرطبیعی ایجاد شده‌اند می‌توان با حفظ گونه مستقر شده از گونه‌های مثمر که از نظر اکولوژیکی با محیط سازگار باشند نیز در منطقه استفاده نمود و به این شکل عرصه را به یک محدوده ۲ منظوره تبدیل کرد.
وی بر جنبه‌های حفاظتی گونه ارژن تاکید دارد و می‌گوید: گرچه منطقه ارجنای چالشتر یک رویشگاه طبیعی محسوب نمی‌شود اما باید با تکمیل زنجیره ارزشی برای حفظ آن تلاش کرد تا سهامداران نیز به نوعی بتواند ازاین گونه گیاهی موجود، بهره‌برداری اقتصادی داشته باشد.
به گزارش ایرنا، در چهارمحال و بختیاری علاوه بر توده جنگلی ارژن در منطقه ارجنای چالشتر، یک ذخیره‌گاه طبیعی ارژن در ارجنک به وسعت 88 هکتار وجود دارد که برخی از دوستداران طبیعت در اظهار نظرهایی بر اعلام منطقه ارجنای چالشتر به عنوان یک ذخیرگاه نیز تاکید داشتند.
این موضوع نیز بنا به دستورالعمل مدیریت ذخیرگاه‌های جنگلی سازمان جنگل‌ها و تعاریف بیان شده در این دستورالعمل و اظهار نظر کارشناسان منابع طبیعی و آبخیزداری در مورد توده جنگلی ارجنای چالشتر صادق نبود چرا که این توده به صورت دست کاشت ایجاد شده و رویشگاه طبیعی محسوب نمی‌شود.
همچنین بنا به گفته مسئولان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، وسیع‌ترین محدوده ارژن این استان در منطقه سرخور سبزکوه در شهرستان کیار واقع شده است و به صورت پراکنده نیز می‌توان این گونه گیاهی را در مناطق جنگلی شهرستان‌های لردگان و اردل و آمیخته با گونه‌های بلوط مشاهده کرد.
دانلود کتاب کار دیکته شب اول ابتدایی - کتاب گاج 
رابطه جنسی زیر دوش آب در حمام با همسر خوب است یا بد؟ 
بزرگداشت اکبر زنجان پور و دو جای خالی 
تست هوش تشخیص دو خواهر : کدام پسر 2 خواهر دارد؟ 
هیچگاه موز و تخم مرغ را باهم نخورید 
انواع فونت و متن بسم الله الرحمن الرحیم برای بیو اینستا 
بهترین و زیباترین شعر درباره جشن خودکار برای کلاس سوم و چهارم ابتدایی 
دکتر سمیرا آل سعیدی کیست؟ 
عکس | قابی دیدنی از بازیگر زن پُرحاشیه در حرم امام رضا(ع) 
جملات و متن تبریک روز جهانی خلبان به همسرم و عشقم + عکس نوشته و استوری 
دانلود آهنگ خاص و بی نظیر اجتماعی سارینا از شاهین نجفی 
لخته خون گوشتی شبیه جگر در پریودی چیست و چه علتی دارد؟ +روش درمان 
40 عکس نقاشی دخترانه جدید، ساده، زیبا، فانتزی و آسان برای پروفایل 
صفر تا صد عروسی های فریبا نادری + عکس مراسم های ازدواج خانم بازیگر ! 
فال روزانه شنبه 8 اردیبهشت 1403