جایگاه مسجدالاقصی به عنوان اولین قبله مسلمانان/ شهرسازی در اسلام با مسجد آغاز شده است

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، بیست و یکم اوت هر سال مصادف با 3۰ مرداد، روز جهانی مساجد نامگذاری شده است. در سال 1348 در چنین روزی مسجدالاقصی که قبله اول مسلمین جهان است، توسط صهیونیست ها به آتش کشیده شد. مسجد در اسلام، قلب تپنده حیات این دین و جایگاه پیوند آسمان و زمین است، و انسان به عنوان اشرف مخلوقات در آن رشد و تکامل می‌یابد. به مناسبت روز جهانی مسجد با حجت الاسلام «امیرعلی حسنلو»، استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه گفت و گویی پیرامون اهمیت جایگاه مسجد در آموزه های اسلام و اهمیت مسجد الاقصی ترتیب داده ایم که در ادامه مشروح آن را می خوانید:

در فرهنگ قرآن و آموزه های اسلامی مساجد چه جایگاهی دارند؟

مساجد نه تنها در اسلام بلکه در همه ادیان جایگاه رفیعی دارند. اولین بنای اسلام و اولین پایگاه تبلیغ دین و فرهنگ در اسلام مسجد است و براساس روایاتی اولین بنای روی زمین وقتی آدم به زمین حبوط کرد، بنای مسجد الحرام بود و بر این اساس می توان گفت مسجد اولین بنیان فرهنگ و علم و هنر و دریک کلمه تمدن در روی زمین هست؛ همه معابد روی زمین و عبادتگاهای دیگر با تاسی از این عبادتگاه ساخته شده اند و می توان گفت همه بناها و خانه ها و پناهگاه بشر به تقلید از مسجد ساخته شده است ؛ چنانکه قرآن به این حقیقت تصریح نمود که اول «بیت وضع للناس» ‏ اولین خانه ای که برای مردم ساخته شد و در عبارت دیگر از آن به بیت العتیق درقرآن یاد شده است.

از کعبه و مسجدالحرام که اولین جایگاه عبادت و مسکن اولین انسان روی زمین بوده است، در کتابهای آسمانی پیش از قرآن نیز کعبه و مسجد الحرام به بزرگی یاد شده است ؛ واژه ذی طوی یکی از کوههایی است که در اطراف مکه قرار دارد و داخل حرم است و ذکر این مکان مقدس است که در کتاب عهد عتیق و جدید ذکر شده است ؛از این روی بی‌شک در فرهنگ اسلام، هیچ مکانی به اندازه مسجد دارای اهمیت نبوده تا پیرامون آن توصیه‌ها و دستوراتی رسیده باشد، زیرا در قاموس اسلام دین و دنیا در مسجد گرد هم می‌آیند.

از دیرباز نقش مسجد در جامعه اسلامی نقش سازنده و محوری بوده است به طوری که در صدر اسلام مسجد مکانی برای تعلیم و تربیت، وعظ و خطابه، نماز جماعت، قضاوت و مشورت... بود و پیامبر اکرم (ص) اولین نهادی که در هنگام ورود به یثرب بنا کردند، مسجد بود که امروز به مسجد قبا معروف است. بنای دوم حضرت (ص) نیز مسجد النبی (ص) در شهر یثرب است و از این رو می توان گفت بنا و آغاز شهرسازی اسلامی با مسجد بوده است؛ در قرآن کریم به بنای مسجد اهمیت بی مانند داده شده است.

در تشکیلات اسلامی و نهادهای اداری اسلام تا قرون اخیر بویژه در تاریخ خلافت پایان خلافت عثمانی و تجزیه ممالک اسلامی مسجد محور همه امور بود و بنای مسجد در شهر سازی حرف اول را می زد حتی خلفا در ساختن کاخ ها و کوشک به مسجد بهترین مکان را اختصاص می دادند کتابخانه ها و مراکز تعلیمی در کنار مساجد بنا می شد ؛ متاسفانه اکنون این نقش مدتهاست کم رنگ و بلکه ازبین رفته است.

مساجد با داشتن چه ویژگیهایی می توانندجایگاه مسجد تراز اسلامی را داشته باشند؟

مسجد در زمان صدر اسلام و عهد رسول الله(ص) اولین کانون و مرکزی ترین تشکیلات اداری حکومت اسلامی بود که همه امور از آنجا تدبیر می شد. نماز یکی از این امور بود، می شود گفت مهمترین مرکزی بود که کار چندین وزارتخانه در آن انجام می گرفت از مشورت و همدلی و حل و فصل مشکلات خانواده ها تا حل و فصل مشکلات اقتصادی مسلمانان و امورات نظامی اسلام از مسجد شروع می شد و بعدها پادگان به بیرون شهر منتقل شد و اعلام جهاد از مسجد بود؛ ویژگی های مساجد صدر اسلام اینگونه بود و در یک کلمه مسجد محل و کانون امید مسلمانان برای حل تمام مشکلات مادی و معنوی به حساب می آمد و هرچه از نقش مساجد کاسته شد، در اسلام مشکلات فزونی و آسیبها فراوان شده است.

علت اصلی آن این است که هرچه کم توجهی به نماز جماعت در میان مسلمانان زیاد شده مشکلات و آسیب ها هم افزایش یافته است؛ شاید علتش کاهش بناهای مساجد بوده است؛ لذا هر محله از محله های قدیم که مساجد زیاد و نمازهای جماعت با شکوه دارند مشکلات و آسیب های اجتماعی کمتر خود را نشان داده است.

بعد از گذشت۱۴۰۰ سال از صدر اسلام چگونه می توان مساجد را به جایگاهی که در دوران صدر اسلام داشتند رساند؟

در معماری اسلامی و شهر باید به مسجدسازی و محوریت مسجد و به مساجد به عنوان کانون فرهنگی و آموزشی توجه ویژه شود و مساجد جذابیت های علمی و فرهنگی و هنری برای جوانان داشته باشند و برای اوقات فراغت برنامه های متنوعی تدارک ببینند. مساجد باید توسط مراکز فرهنگی و وزارتخانه فرهنگ و ارشاد یا سازمان اوقاف و تبلیغات و دفتر تبلیغات به صورت متمرکز و همسو تامین و پشتیبانی شوند.

‏ من معتقدم که مراکزی چون دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه و ... به جای چاپ انواع دانشنامه و کارهای تکراری و کتاب سازی که قبلا هم از سوی دیگران با عناوین دیگری ‏منتشر شده است و جذب هیات علمی و صرف هزینه گراف به این مسائل ، باید برای تبلیغ برنامه ریزی صحیح داشته باشند، تبلیغی که در بطن جامعه و فضای مجازی دیده شود. اگر چنین ‏رویکردی را بسط ندهیم نتیجه اش حضور گروه های مختلف با اندیشه های التقاطی است که به نام دین فعالیت ‏می کنند و یک سری عرفان های نوظهور که من از آنها به عنوان عرفان استعماری یاد می کنم را در جامعه مطرح ‏و اثر گذار خواهند شد‎.‎

رهبری معظم مدظله بارها مطالباتشان در حوزه مسجد را در جمع شوراهای شهری و شهرداران و در دیدارهای عمومی و خصوصی تاکید داشته اند که متاسفانه اگر توجه بیشتر می شد، با این وضع مواجه نبودیم ؛ لذا این مسئله نیز باید آسیب شناسی شود که مشکل چه بوده است که تاکیدات این بزرگوار چندان که باید جامه عمل نپوشیده است و آسیبها رو به فزونی بوده است. رهبری اخیرا نیز در توصیه ای فرمودند محوریت حمایتهای اجتماعی در شرایط کرونا مساجد باشند، این توصیه بسیار زیبا و بر اساس سنت پیامبر(ص) است که مسئولین امر باید جدی بگیرند.

روز جهانی مسجد به دلیل به آتش کشیدن مسجدالاقصی توسط یهودیان نامگذاری شد، اهمیت مسجد الاقصی در اسلام چیست؟

نام بیت‌المقدس در قرآن کریم به «المسجد الاقصی» در آیه نخست سوره مبارکه «اسراء» یاد شده؛ مفسران گفته اند نزول این آیه به سیر شبانه و معراج پیامبر اکرم(ص) از مکه به بیت‌المقدس تصریح دارد. در آیات مربوط به تغییر قبله نیز تلویحاً به بیت‌المقدس اشاره شده است آن گونه که از روایات برمی‌آید پیامبر(ص) در ماههای نخست هجرت به مدینه، رو به بیت‌المقدس، قبلة یهودیان نماز می‌گزارد و پس از آن خداوند مسجدالحرام را قبلة ویژه مسلمانان قرار داد و راه طعنه برخی یهودیان مدینه را بست. عموم مفسران در تفسیر این آیات روایات مربوط به تغییر قبله از بیت‌المقدس به مسجد الحرام را معتبر دانسته‌اند.

تاریخ نخستین بیت‌المقدس به بیش از چهار هزار سال قبل باز می‌گردد، ساکنان اصلی این شهر از نخستین قبایل عرب شبه جزیره عربستان بودند که بعدها به کنعانی‌ها شهرت یافتند. بیت‌المقدس در حدود هزار سال پیش از میلاد مرکز حکومت حضرت سلیمان(ع) و دیگر پیامبران الهی و سر زمینی مقدس پس از مسجد الحرام بوده است چرا که بنای اصل مسجدالحرام به زمان آدم و تجدید بنای آن به دست ابراهیم و تولیت آن به دست حضرت اسماعیل(ع) پیامبر و فرزندان او بوده است.

حدیث مشهور نبوی که بیت‌المقدس را پس از مکه و مدینه سومین شهر مقدس اسلام معرفی می‌کند، موجب توجه و اقبال مردم به این شهر شد و آثاری در فضیلت این شهر به وجود آمد در قرن پنجم دو کتاب در فضائل القدس تدوین شد، قداست بیت‌المقدس از سال 539 ه‍جری قمری در دورة عمادالدین زنگی و در عهد صلاح‌الدین ایوبی و ارسال‌های قبل و بعد از 538 ه‍ ق به اوج خود رسید و در نیمه دوم قرن ششم کتاب‌های بسیاری درباره فضایل القدس در نقاط مختلف به رشته تحریر درآمد که تعداد آنها دست کم به سی کتاب می‌رسد.

یهودیان از تخریب مسجد الاقصی به دنبال چه اهدافی هستند؟

مسجدالاقصی از نظر دین اسلام دارای منزلتی والا و قداستی عظیم است، نخستین قبله مسلمین بوده و پیغمبر اسلام(ص) همه دورانی که در مکه زندگی می‌کرد و تا هفده ماه پس از هجرت به مدینه به سمت این مسجد نماز می‌گزارده است.این مسجد محل معراج پیامبر(ص) به افق اعلی می‌باشد، خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «ما پیرامون آن را مبارک گردانیدیم که این مکان مقرّ انبیاء الهی از حضرت ابراهیم(ع) تا حضرت عیسی(ع) و مهبط وحی و محل نزول کتاب‌های تورات و انجیل و زبور و دیگر صحف آسمانی پیش از قرآن است.

استعمارگران و عامل فتنه انگیز استعمارگر انگلیس که صهیونیسم ها هستند و انگلیس پس از تجزیه قلمرو عثمانی این منطقه را مستعمره خود قرار داد و رژیم صهیونیستی را در این منطقه کلیدی ممالک اسلامی و قلب خاور میانه تاسیس و پس از تاسیس به تخریب مکان های اسلامی از جمله مسجد اقصی کرد و بسیاری از مساجد و بناهای مربوط به اسلام را ویران نمود حتی خانه ها و قبور صحابه پیامبر و بزرگان و دانشمندان اسلامی را همچون وهابیت تخریب و ویران نمود تا سیمای این منطقه را به سیمای صهیونیستی مبدل نماید ؛ اما جریان هوشیار و و نهضت بیداری اسلامی همین روز را بنام روز مسجد نان نهاد تا در تاریخ این جنایت ضبط شود و مسلمانان همواره به فکر و اندیشه آزاد سازی این مناطق و فلسطین عزیز باشند.

پایان پیام/40