تعریق بیش از حد دست ها و درمان های مربوط به آن

به تعریق بیش از حد، شدید و غیر قابل کنترل، هایپرهیدروزیس (Hyperhidrosis) گفته میشود. عرق، محلول نمکی ملایمی است که توسط غده‌های اکرین تولید میشود. غدد عرق اکرین در سراسر بدن وجود دارند اما این غدد در کف دست ها و پاها (در حدود تقریبا ۷۰۰ غده در هر سانتی متر مربع) بیشتر هستند.

هایپرهیدروزیس کف دست و کف پا

چه کسانی به هایپرهیدروزیس مبتلا می شوند؟

طبق آمار و گزارشات، ۱ الی ۳ درصد از جمعیت مردم آمریکا درگیر هایپرهیدروزیس هستند و ابتلا به این عارضه تقریبا همیشه از دوران کودکی یا نوجوانی فرد شروع میشود. ابتلا به هایپرهیدروزیس ممکن است دلایل ارثی داشته باشد و طبق گزارشات، این عارضه بویژه در بین ژاپنی ها شایع تر است. ابتلا به هایپرهیدروزیس ثانویه کمتر شایع است و این عارضه می تواند در هر سنی بروز کند.

علل هایپرهیدروزیس چیست؟

به نظر می رسد که هایپرهیدروزیس اولیه، نتیجه ی فعالیت بیش از حد مرکز تنظیم حرارت بدن در هیپوتالاموس مغز باشد که در پی آن دستور تعریق از طریق سیستم عصبی سمپاتیک به غدد عرق اکرین منتقل می شود.

برخی از علت های اصلی تغییر دمای بدن و محرک های تعریق عبارتند از:

آب و هوای گرم ورزش کردن تب اضطراب واسترس مصرف غذای تند

علل هایپرهیدروزیس موضعی ثانویه عبارتند از:

سندرم عصب اوریکولوتمپورال (هایپرهیدروزیس به دلیل محرک های چشایی) سکته آسیب عصبی نخاعی آسیب های اعصاب محیطی، که ممکن است با دیس استزی پوستی یا اختلال حسی نیز همراه باشد. جراحی سمپاتکتومی بیماری نوروپاتی تومور مغزی اختلال اضطراب مزمن

علل هایپرهیدروزیس عمومی ثانویه عبارتند از:

چاقی دیابت یائسگی تیروئید پرکار اختلالات قلبی عروقی نارسایی تنفسی سایر تومورهای غدد درون ریز، از جمله فئوکروموسیتوم بیماری پارکینسون بیماری لنفوم هوچکین مواد مخدر: الکل، کافئین، کورتیکواستروئیدها، مهارکننده های کولین استراز، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین، نیکوتین آمید و داروهای افیونی

علائم بالینی هایپرهیدروزیس کدامند؟

هایپرهیدروزیس ممکن است موضعی یا عمومی باشد.

در هایپرهیدروزیس موضعی، زیر بغل، کف دست، کف پا، صورت یا سایر نقاط بدن دچار تعریق بیش از حد میشوند. هایپرهیدروزیس عمومی، اکثر نقاط بدن یا تمام بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.

هایپر هیدروزیس همچنین ممکن است از نوع اولیه یا ثانویه باشد.

هایپرهیدروزیس اولیه

از دوران کودکی یا نوجوانی شروع می شود. ممکن است بطور مادام العمر باقی بماند یا با افزایش سن فرد بهبود یابد. ممکن است سابقه خانوادگی (ارثیت) در ابتلا به آن نقش داشته باشد. اکثرا زیر بغل، کف دست و یا کف پا را به طور متقارن درگیر میکند. معمولاً میزان تعریق فرد در شب کاهش می یابد و به هنگام خواب از بین می رود.

هایپرهیدروزیس ثانویه

نسبت به هایپرهیدروزیس اولیه کمتر شایع است. تعریق عمدتا بصورت یک طرفه و نامتقارن یا تعمیم یافته است. ممکن است شب ها یا به هنگام خواب رخ دهد. به دلیل شرایط و بیماری های غدد درون ریز یا آسیب های عصبی یا مصرف مواد مخدر رخ میدهد.

تعریق بیش از حد چه تاثیری بر زندگی فرد دارد؟

هایپرهیدروزیس یا تعریق بیش از حد میتواند باعث خجالت زدگی فرد شود و در بسیاری از فعالیت های روزانه وی اختلال ایجاد کند.

هایپرهیدروزیس زیر بغل

لباسها دائما مرطوب و لک دار می شوند و باید چندین مرتبه در روز تعویض شوند. پوست ناحیه زیر بغل مستعد التهاب و مشکلات دردناک پوستی از قبیل عفونت قارچی یا باکتریایی میشود.

هایپرهیدروزیس زیر بغل

هایپرهیدروزیس کف دست

خیس بودن دائمی دست ها موجب میشود فرد از دست دادن با دیگران اجتناب کند. موجب ایجاد رد و لکه روی کاغذ یا لباس میشود. تعریق زیاد موجب کثیف شدن کاغذ به هنگام نوشتن میشود. باعث خرابی و آسیب به تجهیزات الکترونیکی از جمله صفحه کلید و تاچ پد لپ تاپ میشود. دست ها مستعد ابتلا به یک نوع تاول درماتیت به نام پومفولیکس میشوند.

هایپرهیدروزیس کف پا

تعریق بیش از حد، کف پا را تحت تاثیر قرار می دهد. بوی نامطبوع پا. خراب شدن کفش ها. پاها مستعد ابتلا به یک نوع تاول درماتیت به نام پومفولیکس میشوند. پاها مستعد ابتلا به نوعی عفونت قارچی بنام تینه آ پدیس (tinea pedis) و نوعی عفونت باکتریایی بنام کراتولیز حفره ای (pitted keratolysis) میشوند.

هایپرهیدروزیس چگونه تشخیص داده می شود؟

هایپرهیدروزیس معمولا بصورت بالینی تشخیص داده میشود. آزمایش و تست هایی برای مشخص کردن علل زمینه ای ابتلای فرد به هایپرهیدروزیس انجام میشود که انجام آنها برای هایپرهیدروزیس اولیه ضرورت ندارد. محل دقیق هایپرهیدروزیس موضعی را می توان به کمک تست مینور مشخص کرد.

ید (که به رنگ نارنجی است) بروی پوست اعمال می شود و با دمای هوای محیط خشک می شود. سپس نشاسته (به رنگ سفید) بروی ید اضافه می شود. محل تعریق با تغییر رنگ این مخلوط به رنگ آبی تیره یا مشکی مشخص می شود.

تست های غربالگری که برای تشخیص هایپرهیدروزیس عمومی ثانویه انجام میشوند به سایر شرایط بالنی فرد بستگی دارند اما عمدتا از تست های زیر در تشخیص آن استفاده میشود:

تست قند خون / آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله تست عملکرد غده تیروئید

هایپرهیدروزیس چگونه درمان می شود؟

اقدامات کلی

از لباس های گشاد، ضد لک و ضد تعریق استفاده کنید. به محض تعریق، لباس و کفشتان را عوض کنید. استفاده از جوراب هایی که الیاف آنها حاوی نقره یا مس است میتواند احتمال بروز عفونت و بوی بد پا را کاهش دهند. از کفی های جاذب رطوبت در کفش استفاده کنید و مرتباً آنها را تعویض کنید. از شوینده های غیر صابونی استفاده کنید. بعد از استحمام، از پودر نشاسته ذرت بروی موضع استفاده کنید. از مصرف غذاها و نوشیدنی های کافئین دار خودداری کنید. از مصرف هر نوع دارو که موجب تشدید هایپرهیدروزیس میشود خودداری کنید. از کرم و لوسیون های ضد تعریق استفاده کنید.

ضد تعریق های موضعی

دئودورانت ها به عنوان عطر یا ضد عفونی کننده، برای پنهان کردن بوی نامطبوع عرق هستند و به خودی خود نمیتوانند تعریق را کاهش دهند. ضد تعریق ها حاوی ۱۰ الی ۲۵ درصد نمک آلومینیوم هستند که برای کاهش تعریق استفاده میشوند. برای کاهش تعریق، نمک آلومینیوم موثر تر از کلرید آلومینیوم عمل میکند. آنتی کولینرژیک های موضعی مانند گلیکوپیرولات و ژل اکسی بوتینین در کاهش میزان تعریق موثر عمل میکنند. استفاده از لباسهای حاوی گلیکوپیرونیوم توسیلات (Qbrexza™) برای کاهش هایپرهیدروزیس زیر بغل در بزرگسالان و کودکان ۹ سال به بالا، در ژانویه ۲۰۱۸ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید شده است. همچنین میتوان از پودر داروی آنتی کولینرژیک دیفمانیل 2 درصد نیز برای کاهش تعریق استفاده کرد. ضد تعریق ها به صورت کرم، اسپری آئروسل، استیک یا مام صابونی، مام رول، دستمال مرطوب، پودر و ژل در دسترس هستند. ضد تعریق های خاصی نیز برای استفاده در مناطقی از بدن مانند زیر بغل یا صورت، دست و پاها، موجود هستند. بهتر است از ضد تعریق ها، بعد از استحمام با آب خنک و درست قبل از خواب، بعد از خشک شدن پوست استفاده کنید. قبل از شروع ورزش، ضد تعریق استفاده شده بروی ناحیه را بشووید. در صورت لزوم میتوانید از تعریق ها بصورت یک بار در هفته یا بصورت روزانه استفاده کنید. در صورتی که استفاده از ضد تعریق موجب تحریک پوست شود،میتوانید بصورت کوتاه مدت از کرم هیدروکورتیزون استفاده کنید.

دستگاه یونتوفورزیس

از دستگاه یونتوفورزیس برای درمان هایپرهیدروزیس کف دست، کف پا و زیر بغل استفاده میشود. این دستگاه هم با سیم برق و هم بصورت باتری کار میکند. در این درمان، ناحیه ی تحت تاثیر از هایپرهیدروزیس در آب خانگی غوطه ور میشود و میتوان برای نتیجه گیری بهتر، داروهای مهارکننده ی کولینرژیک مثل گلیکوپیرونیوم برومید نیز به آب اضافه کرد. طی این درمان، جریان الکتریکی ملایمی به مدت 10 الی 20 دقیقه از سطح پوست عبور داده میشود. میتوان روزانه به مدت چند هفته از این درمان استفاده کرد و به مرور تعداد دفعات درمان را کاهش داد. یونتوفورزیس ممکن است باعث درد و ناراحتی، تحریک پوست و ایجاد درماتیت تماسی آلرژیک شود. اثربخشی درمان مستلزم تکرار طولانی مدت درمان است. برای همه موثر نیست.

داروهای خوراکی

داروهای آنتی کولینرژیک خوراکی

داورهای پروپانتلین ۱۵-۳۰ میلی گرم تا ۳ وعده روزانه، اکسی بوتینین ۲.۵-۷.۵ میلی گرم روزانه، بنزتروپین، گلیکوپیرولات (تایید نشده) جزو این داروها هستند. مصرف این داروها میتواند باعث خشکی دهان، و در موارد نادر موجب تاری دید، یبوست، سرگیجه و تپش قلب شود و سایر عوارض جانبی را نیز بدنبال داشته باشد. افراد مبتلا به گلوکوم یا احتباس ادرار نباید این داروها را مصرف کنند. تجویز مصرف این داروها در بیماران مسن باید با احتیاط انجام شود. چرا که مصرف این داروها در افراد مسن، ممکن است خطر بروز عوارض جانبی از جمله زوال عقل را افزایش دهد. مصرف داروهای آنتی کولینرژیک خوراکی ممکن است با سایر داروهای مصرفی فرد تداخل داشته باشد.

داروهای مسدود کننده های بتا

مسدودکننده‌های بتا، اثرات فیزیکی هورمون‌های استرس و اضطراب را کم می‌کنند مصرف این داروها ممکن است آسم یا علائم بیماری عروق محیطی را تشدید کنند.

مصرف داروهای مسدود کننده کانال کلسیم، داروهای آلفا آدرنرژیک آگونیست(کلونیدین)، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و داروهای ضد اضطراب نیز ممکن است برای برخی از بیماران موثر باشد.

تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس)

تزریق سم بوتولینوم برای هایپرهیدروزیس زیر بغل، تایید شده است. تزریق بوتاکس موجب کاهش یا توقف تعریق به مدت ۳ الی ۶ ماه می شود. میتوان از تزریق سم بوتولینوم برای هایپرهیدروزیس موضعی در سایر نقاط مانند کف دست نیز استفاده کرد. تاثیرگذاری ژل سم بوتولینوم موضعی برای هایپرهیدروزیس، در حال بررسی است.

حذف غدد عرق زیر بغل با جراحی

غدد عرق بین از حد فعال زیر بغل را میتوان طی چندین روش تحت بی حسی موضعی حذف کرد.

لیپوساکشن تامسنت (برای مکیدن و حذف غدد عرق) کورتاژ زیرجلدی غدد عرق (تخریب غدد عرق) ترمولیز مایکروویو (استفاده از دستگاه MiraDry® که در سال ۲۰۱۱ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا- FDA تایید شده است). لیزر زیر پوستی با لیزر ان دی یاگ (Nd-YAG). سونوگرافی میکرو متمرکز با شدت بالا (HIFU) (در مرحله آزمایشی قرار دارد). جراحی که شامل بریدن پوست و برداشتن غدد عرق میشود. در صورتی که ناحیه ی تحت درمان بزرگ باشد از عمل پیوند پوست استفاده میشود. استفاده از بلوک عصبی به منظور از کار انداختن اعصاب مربوط به غدد عرق هم در برخی موارد استفاده میگردد

سمپاتکتومی

با از بین بردن اعصاب سمپاتیک توسط جراحی آندوسکوپی سمپاتکتومی قفسه سینه(ETS)، میزان تعریق در صورت (گانگلیون T2) یا زیر بغل و دست ها (گانگلیون T4 و T۳) را میتوان کاهش داد، اما این جراحی بدلیل خطرات و عوارض جانبی احتمالی آن، تنها برای افرادی که شدیدا از هایپرهیدروزیس آسیب دیده باشند انجام میشود.

هایپرهیدروزیس ممکن است در ۱۵ درصد موارد عود کند. سمپاتکتومی اغلب موجب گرمی و خشکی نامطلوب پوست میشود. بروز هایپرهیدروزیس جدید در سایر نقاط بدن، در ۵۰ الی ۹۰ درصد بیماران رخ میدهد که ۲ درصد از این بیماران دچار هایپرهیدروزیس نسبتا شدید میشوند. طبق آمار و گزارشات، بروز چنین مواردی بعد از سمپاتکتومی گانگلیون T4 در مقایسه با سمپاتکتومی گانگلیون T2 کمتر است. عوارض جدی تر سمپاتکتومی شامل سندرم هورنر، پنوموتوراکس ثانویه (در۱۰ درصد موارد)، ذات الریه و درد مداوم (در کمتر از ۲ درصد موارد) میشود.

جراحی سمپاتکتومی کمری برای هایپرهیدروزیس پاها توصیه نمی شود، چرا که این جراحی ممکن است در عملکرد جنسی فرد اختلال ایجاد کند.

چشم انداز کلی درمان هایپرهیدروزیس به چه صورت است؟

هایپرهیدروزیس اولیه موضعی با افزایش سن بهبود میابد. درمان هایپرهیدروزیس عمومی ثانویه به علت بروز آن بستگی دارد.

درمان های درحال بررسی برای هایپرهیدروزیس

چندین پروژه تحقیقاتی برای یافتن درمان های ایمن تر و موثر تر برای هایپرهیدروزیس در حال اجرا هستند. این درمان ها عبارتند از:

آنتی کولینرژیک موضعی DRM04) ترکیب داروی اکسی بوتینین و پیلوکارپین(برای مقابله با اثرات نامطلوب آنتی کولینرژیک، اکسی بوتینین THVD-102)

رپورتاژ آگهی