چرا نمی‌توانیم با یکدیگر گفت‌وگو کنیم؟

سوده امیرخانی در جلسه «چرا نمی‌توانیم با یکدیگر صحبت کنیم؟» که به همت معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: بر اساس اعلام مرکز رسمی ثبت آمار کشور در دو سال اخیر از هر سه ازدواج ثبت شده یکی به‌صورت رسمی منجر به طلاق شده است.

وی افزود: اگر این آمار را به همراه کلمه رسمی بیان می‌کنیم به علت این است که می‌دانیم خیلی از روابط در آستانه طلاق قرار دارند و هنوز به آمار رسمی اضافه نشده‌اند، همچنین خیلی از زوجین دچار طلاق عاطفی شده‌اند.

روانشناس و مدرس دانشگاه تصریح کرد: چیزی که نگرانی ما را بیشتر می‌کند تبصره بعد از این آمار منتشر شده است؛ به‌طوری‌که این آمار در پنج سال اول زندگی مشترک حداکثر درصد و تعداد را به خودش اختصاص داده است.

وی با بیان اینکه اگر خیلی از افراد به خاطر از بین نرفتن زندگی‌شان، حرف از تغییر می‌زنند قابل پذیرش نیست، توضیح داد: زیرا تغییر به هر شکلی به زمان طولانی نیازمند است و به فرض که اشخاص بپذیرند به تغییر نیاز دارند، باید دو تا سه سال بگذرد تا متوجه ثبات این تغییرات بشویم.

این روان‌درمانگر ریشه بسیاری از مشکلات زندگی فردی و اجتماعی را گفت‌وگو نکردن دانست و تصریح کرد: در بسیاری از موارد ما آدم‌ها بلد نیستیم گفت‌وگو کنیم، حرف می‌زنیم اما گفت‌وگو نه، بنابراین ساده‌ترین مسائل به فاجعه‌ترین بحران‌ها تبدیل می‌شوند و در آن زمان چاره‌ای جز فرار کردن باقی نمی‌ماند.

وی خاطرنشان کرد: علت درصد بالایی از طلاق‌ها و بحران‌هایی که در زندگی‌ها به وجود آمده نتیجه این است که ما بلد نیستیم گفت‌وگو کنیم. مارشال رزنبرگ در نظریه ارتباط بدون خشونت می‌گوید گفت‌وگو آداب دارد. اگر ما باور می‌کردیم زندگی مشترک و فرزندپروری به مهارت نیاز دارد، مشکلات زیادی را حل می‌کردیم.

امیرخانی با اشاره به اینکه اگر تاکنون بلد نبودید گفت‌وگو کنید، حق دارید چون ما گفت‌وگو را یاد نگرفته‌ایم، توضیح داد: گفت‌وگوی مؤثر یعنی گفتن صادقانه و شنیدن همدلانه، درحالی‌که حدود ۸۵ درصد از گفت‌وگوها به علت عدم رعایت آداب گفت‌وگو در قدم اول شکست می‌خورند.

وی توصیف را جایگزین قضاوت دانست و بیان کرد: توصیف یعنی هر آن چیزی که اتفاق افتاده و ما را اذیت کرده گزارش کنیم و قضاوت یعنی یک نسبت کلی پایداری را از روی اخلاق به فردی نسبت دهیم.

امیرخانی هشدار داد: قیدهایی همچون همیشه، هیچ‌وقت، هر وقت، یک‌بار هم نشده و... قیدهای سمی نامیده می‌شوند. گاهی قضاوت در قالب یک کلمه روان طرف را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما توصیفی صحبت کردن ممکن است حتی عصبانیت را فروکش کند. توصیف درست است که گاهی طولانی است، اما در ذهن طرف مقابل یک ویرگول ایجاد می‌کند و فرد مقابل را آماده شنیدن ادامه صحبت‌ها می‌کند.

وی درباره اینکه در بیشتر زمان‌ها به علت اینکه نمی‌توانیم گفت‌وگو کنیم فاصله ایجاد می‌شود، گفت: قضاوتی حرف زدن موسیقی خاص همچون صدای مسلسل دارد، اما توصیف مسلسل طرف مقابل را از کار می‌اندازد و حتی اگر طولانی‌تر شود هم برای رسیدن به خواسته‌ها، با ارزش است.
مدرس دانشگاه با تشبیه روابط افراد به یک نهال درخت، تصریح کرد: رابطه مانند یک نهال درخت است، گاهی حتی با وزش باد کوچکی از بین می‌رود، اما وقتی نهال توانمند شود باد و طوفان هم نمی‌تواند تکانش دهد. بیشتر دعواهای زوجین به علت این است که برای برخی از مسائل نظر یکدیگر را نمی‌پرسند.

وی اضافه کرد: هر آن چیزی که شما حس می‌کنید، احساس تلقی می‌شود، اما برخی از افراد به احساسات خود دسترسی ضعیفی دارند و باید روان‌درمانگر مراجعه کنند. این افراد اغلب منطقی فکر و عمل می‌کردند و اکنون نمی‌توانند بفهمند چه حس و حالی دارند. معمولاً احساسات در جایگاه نیم‌کره راست مغز قرار دارد و باید نیم‌کره راست را تقویت کرد.

امیرخانی تأکید کرد: هر احساسی علائم بدنی تولید می‌کند، اگر بتوانیم در لحظه‌ای که احساساتی هستیم علائم بدنی را کنترل کنیم و حسمان را به‌طرف مقابل بگویم، این کار باعث بیدار شدن سیستم همدلی در فرد مقابل خواهد شد.

وی با تأکید بر اینکه باید راجع به احساس خودتان با دیگران صحبت کنید و مسئولیت آن را بپذیرید، گفت: معمولاً زمانی که فردی عصبانی می‌شود چند مدل واکنش می‌تواند نشان دهد. هر فردی نیازهای خاص خودش را دارد و زمانی که به آن نیازها پاسخ داده نشود، احساس بدی پیدا می‌کند.
این روانشناس توضیح داد: قبل از اینکه برای گفت‌وگو با یکدیگر اقدام کنید، به خودتان زمان کافی دهید تا احساس و نیازتان را در مورد اتفاقات آزاردهنده کشف کنید. اگر هم‌اکنون این مسیر را آغاز کنید با تمرین و تکرار اتفاقات خوبی را رقم خواهید زد.

وی درباره اینکه درخواست‌های ما همیشه تائید نمی‌شود، تصریح کرد: گاهی درخواست صحیحی نداریم و صرفاً باید آن‌ها را مطرح کنیم. درخواست‌ها همیشگی نیستند، اغلب مواقع درخواستی نداریم و فقط نیازمند به بیان احساسات هستیم. درخواست‌ها باید دقیق، شفاف و صریح باشد، تلاش کنید از کلی‌گویی پرهیز کنید، فرد مقابل باید متوجه شود نیاز است که برای شما چه‌کاری را باید انجام دهد. درخواست می‌تواند قبول یا رد شود، مهم آن است که بدون خشونت توانسته‌ایم صحبت کنیم. گفت‌وگوی مؤثر زیر ۲ دقیقه است و کسی می‌تواند به‌درستی صحبت کند که خودش متوجه مشکلش شده باشد. هنر توافق کردن نیز بسیار قابل‌توجه است.

امیرخانی اظهار کرد: همیشه اشخاص به‌سرعت چشم نمی‌گویند، اما هرکسی که در اختلافات زناشویی همیشه برنده است دیر یا زود کل زندگی مشترک را خواهد باخت. بنابراین زندگی مشترک هنر توافق کردن و توافق سالم، توافق برد و برد است، گاهی باید به نفع روابطمان از مسائل چشم‌پوشی کرد.

وی با بیان اینکه گفت‌وگو نیازمند دعوت‌نامه است، افزود: هر زمان و هرکجا نمی‌توان گفت‌وگو کرد، اما همچنین گفت‌وگو در هیجان بالا ممنوع است و بهتر است از یکدیگر برای گفت‌‍وگفت دعوت کنید. برای شنیدن همدلانه از دریچه چشم فرد مقابل با همدلی نگاه کنید، همدلی درک متقابل را افزایش می‌دهد، همدلی ترشح اکسی توسین(هورمون عشق) را افزایش می‌دهد و در چنین فضایی تمایل افراد به طرح مسائل و حل آن‌ها بیشتر می‌شود.

این روان‌درمانگر با توصیه به تمرین شنونده بودن، گفت: بین درون خودتان و رفتاری که قصد انجام دارید گودال بکنید، صبر و مشاهده کنید سپس تصمیم بگیرید. مواردی همچون شروع به راه‌کار دادن، اظهارنظر کردن، سرزنش و شوخی بی‌جا، قاتل همدلی در گفت‌وگو خواهند شد. تکنیک شبیه‌سازی که این افکار لحظه‌ ما شبیه چه موقعیتی بوده، برای اینکه همدلی را افزایش دهیم، باید به این باور برسیم که اغلب مواقع فرد مقابل فقط به شنیده شدن نیاز دارد.

وی خاطرنشان کرد: زمانی که زنان حالشان بد است، مردان اضطراب می‌گیرند و شروع می‌کنند به دادن راهکار، اما مردان در آن لحظه فقط به شنیدن همدلانه نیاز دارند. در این راستا کتاب «به بچه‌ها گفتن از بچه‌ها شنیدن» جلد ۱ و ۲ برای مطالعه پیشنهاد می‌شود، زیرا ما هرکدام یک بچه درون داریم.

امیرخانی ادامه داد: اشخاصی که نمی‌توانند از گفت‌وگو مؤثر استفاده کنند، معمولاً باید از طریق درمان روانی، درمان شوند. فکر نکنید این افراد باید حالت خاصی داشته باشند، زیرا حدود ۹۵ درصد ما آدم‌ها به روان‌درمانگر نیازمند هستیم.

وی در خاتمه خطاب به حاضران، گفت: تقریباً کسی نیست که نیاز به روان‌درمان، روانکاوی و خودشناسی نداشته باشد. همچنین برخی از افراد به علت عزت‌نفس پایین نیازمند درمان هستند. ما انسان‌ها گاهی تمایل‌گرا هستیم و احساس گناه زیاد داریم، در چنین مواقع دشواری ذهنی به وجود می‌آید و این شاخصه‌هایی است که نشان می‌دهد باید به خودتان رسیدگی کنید.