بازار تربت حیدریه

بازار تربت حیدریه بازاری تاریخی و سنتی می باشد. کف بازار و میدان رباط با آجرهای سنتی فرش شده و دیواره ها نیز با مصالح جدیدی که نمای کاهگل دارند پوشانده و زیبا سازی شده است. این بناها از یادگارهای دوران تاریخی تربت حیدریه هستند که امروزه نیز مورد استفاده قرار دارند.
بافت تاریخی شهر تربت‌حیدریه با در اختیار داشتن بیش از ۶۰ اثر با ارزش فرهنگی و تاریخی شامل مسجد، مزار، کاروانسرا، آب انبار، حمام، بازار و خانه ‌های قدیمی از بافت ‌های شاخص و مهم در خراسان رضوی و ایران محسوب می ‌شود. بازار هسته مرکزی فعالیت ناحیه تجاری-اداری مرکز هر شهر است که سالیان دراز در اطراف خود موجد اندامهایی شده که شریانهای حیاتی شهر را به یکدیگر متصل و مربوط می سازند. سراها یا تیم و تیمچه ها، گذرهای سرپوشیده، حمام و مسجد به طرزی منطقی و از پیش برنامه ریزی شده، اندام و ساخت این هسته را در بر گرفته است. بطوریکه شناخت فضا و گاه جدا کردن عملکرد گذر، بازار، یا مسجد در این ناحیه مشکل است.

راسته بازار تربت حیدریه

در مجموعه بازار تربت حیدریه نیز، چند راسته مهم از اندامهای ارتباطی-قدیمی آن به شمار می رود که عبارتند از:
۱. راسته بازار گمرک که از خیابان فردوسی شروع می شود و در جهت غربی-شرقی تا کاروانسرای باغ ادامه دارد.
۲. راسته بازار سنگ فرش که از خیابان فردوسی شروع و در جهت شرقی-غربی تا حمام رئیس ادامه می یابد.
۳. راسته بازار کاریز که در جهت شمال شرقی-جنوب غربی کشیده شده و وردی آن در مجاورت بازار سنگفرش قرار گرفته است.
۴. راسته بازار هادیزاده و میثم که جدیدتر از راسته های قبلی است و به موازات بازار های گمرک و سنگفرش و در جبهه شمالی آنها کشیده شده و هم اکنون در ارتباط مستمر با این بازار فعال است.
مجموعه بازار به هنگام پیدایش خیابان بندی جدید از هم گسسته و فضای بازار کنونی قدیمی نیست. فضا های تجاری حادث در بدنه خیابان فردوسی بافتی کاذب بصورت مغازه های کوچک به عمق دو تا پنج متر بوده است. همچنین در قسمتهایی از آن انبارها و فضاهای رو بازی وجود دارد.

نحوه دسترسی

بدلیل آنکه بازار تربت حیدریه با دو قشر مراجعه کننده به آن (شهری و روستایی) مواجه است بنابراین در دسترسی به آن باید هر دو قشر مورد توجه قرار گیرند.
مسیر دسترسی اهالی شهر
شهروندان معمولا از محورها و شریانهای اصلی منتهی به بازار جهت دسترسی استفاده می کنند که این محورها عبارتند از: محور خیابان منصوریه-طالقانی، خیابان فردوسی و محور خیابان کاشانی.
مسیر دسترسی روستائیان
• روستاهایی که در حوزه جغرافیایی محصولات و قسمت جنوب غربی شهرستان واقع هستند به کمک اتوبوس و یا مینی بوس روستا تا میدان ورودی شهر می آیند و از آنجا به وسیله نقلیه شهری به میدان باغ سلزانی و بازار مرتبط می شوند.
• روستاهایی که در حوزه جغرافیائی خواف قرار دارند تا چهار راه خواف و بعضا تا انتهای بازار گمرک (در صورتی که وسیله نقلیه شخصی و یا مینی بوس باشد) با وسیله نقلیه شهری به خیابان بازار مراجعه می کنند.
• روستاهایی که در حوزه جغرافیایی زاوه و قسمتهای شرقی و شمالی شهرستان واقع هستند تا ترمینال با وسیله نقلیه روستایی آمده و از آنجا تا خیابان طالقانی به کمک وسائل نقلیه شهری مراجعه می کنند.
• روستائیانی که در حوزه جغرافیائی بایگ واقع اند تا ورودی شهر در قسمت غربی و یا ابتدا خیابان فردوسی با وسیله نقلیه روستائی آمده و از آنجا به میدان مسجد جامع با وسیله نقلیه شهری به خیابان بارزار مراجعه می کنند.
بنابراین روستائیان بر اساس موقعیت های جغرافیائی متفاوت، مسیر های مختلفی جهت دسترسی بر میگزینند و بنابراین در شکل گیری بازار با چهار هسته متفاوت مواجعه می شویم. این هسته ها عبارتند از: بازار خوانیها، بازار محلایتها، بازار بایگیها، و بازار زاوهای ها که توسط خیابان فردوسی به یکدیگر متصل میشوند. با توجه به اقتصاد هر حوزه جغرافیایی، فضاهای تجاری این چهار هسته نیز با یکدگر متفاوت است و هر کدام کلاهای خاص خود را عرضه می کنند.