عکسی دیده نشده از پوشش زنان بوشهری در قدیم

به گزارش سرویس وبگردی سازمان صدا وسیما، نوع پوشش در استان‌های مختلف بخشی از تاریخ تمدن و فرهنگ هر استان را نشان می‌دهد. زنان و مردان بوشهر نیز مانند مردم دیگر نقاط ایران لباس بومی مخصوص به‌ خود را دارند. به‌ دلیل همجواری مرز شرقی استان بوشهر با خلیج فارس، رطوبت نسبی در تمام مواقع سال در این استان بالاست، به‌ همین دلیل بوشهری‌ها از لباس‌های نخی استفاده می‌کنند تا در انجام فعالیت‌های روزمره راحت‌تر باشند. از طرفی استان بوشهر از دو ناحیه کوهستانی و جلگه‌ای تشکیل شده که این موقعیت روی نوع لباس ساکنان دو ناحیه تاثیر گذاشته و آنها را از یکدیگر متمایز کرده‌ است.

همچنین تجارت این استان با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند عمان سبب شده که در نوع پوشش بوشهری‌ها فرهنگ عربی نیز به‌ چشم بیاید. به‌عنوان نمونه لباس‌ مردان بوشهری دشداشه(لباسی نخی بلند و راحتی) نام دارد که رنگ آن سفید است. در کشورهای عربی نیز روی دشداشه معمولاً عبایی بر دوش می‌اندازند، چفیه سفیدرنگ بر سر می‌نهند و با عقال(وسیله‌ای برای نگه‌داشتن چفیه در سر جای خود) آن را نگه می‌دارند. زنان کشورهای عربی نیز لباس‌های بلند نخی می‌پوشند که شباهت زیادی به لباس‌های زنان در بوشهر دارد.

همچنین لباس ماهیگیران بوشهری شامل زیرپیراهن و «لنگوته» است و به‌طور کل لباس ماهیگیران دریای خلیج فارس محسوب می‌شود. مردم کویت، عمان و بوشهر برای ماهیگیری از این نوع پوشش استفاده می‌کنند که نشان از تأثیر و مراوده فرهنگی دریانوردان خلیج‌فارس دارد.

از پوشش محلی زنان جنوبی در دوران قاجاریه عکس‌های مختلفی وجود دارد، زنان در آن دوران لباس‌هایی با دامن‌های گشاد و پیراهن‌های رنگی می‌پوشیدند. در بوشهر دستمالی به‌نام «مینار» که نوعی لچک بوده نیز می‌پوشیدند تا مو و گردن آنها مشخص نشود. اما زنان بوشهری هیچ‌وقت از نقاب و برقع استفاده نمی‌کردند. البته این موضوع در همه جای استان صدق نمی‌کند، زیرا در مناطقی از بوشهر که به استان هرمزگان نزدیک و سنی‌نشین هستند مانند «کنگان»، «نخل تقی» و «عسلویه» برخی زنان از برقع استفاده می‌کردند. اما در مناطق دیگر استان مثل «دشتی» «برازجان»، «دیلم»، «گناوه» و… پوشش زنان شبیه پوشش زنان اقوام لر بوده‌ است.

با توسعه و گسترش مدرنیته پوشش مردم در مناطق شهری و روستایی مانند گذشته نیست، اما با این وجود در مناطقی مانند «پشتکوه» و دشتستان، هنوز زنان عشایر استان بوشهر از لباس‌های محلی مثل دامن‌های پرچین و پیراهن‌های رنگی استفاده می‌کنند.

پوشش زنان بوشهری بسته به طبقه اجتماعی آنان نیز متفاوت است. این تفاوت در نوع دوخت و جنس پارچه و همچنین تنوع رنگ بین لباس زنان خانواده خان‌ها و لباس زنان رعیت درگذشته بیشتر مشهود بود. همچنین زنان شهری به‌علت مراوده با هند از نوع پارچه‌هایی مثل چیت و مل‌مل بیشتر استفاده می‌کردند. زنان حتی در خانه نیز زیر لباس‌ها شلوار می‌پوشیدند و در اندرونی مینار و پوشش سر خود را در نمی‌آوردند. در بیرون از خانه نیز از چادر و به‌ندرت روبنده استفاده می‌کردند.

به‌طور کل بانوان در استان بوشهر، پیراهن بلند دورچین همراه عبای سیاه، مقنعه نازک و سیاه رنگ، روبنده نازک، شلوار چیت و نوعی کفش صندل معروف به کوش می‌پوشند.

پیراهن رسمی زنان بوشهر نیز جامه گشادی است که به آن پیراهن عربی می‌گویند. این پیراهن تزیینات بسیار زیبایی دارد. اغلب زنان بوشهری با چادر محلی از خانه بیرون می‌آیند. پوشاک بانوان دشتستان هم دامنی پرچین به نام شلوار باز و پیراهن رنگی است.

«ونسون مارتین» کتابی به‌ نام «عهد قاجار» با ترجمه مرحوم حسن زنگنه دارد که در آن به پوشش مردان بوشهری اشاره کرده است: «در منطقه‌ای مثل بوشهر مردان تنها از یک لنگ که از کمر به پایین بدن آنها را می‌پوشاند، استفاده می‌کردند. مردان متمول البته پوشش متفاوت‌تری داشتند. پوششی در بین مردان متمول در آن دوره مرسوم بوده که از یک شلوارک و کت تابستانه و یک کلاه دوره‌ائی تشکیل می‌شده‌ است.»

به‌طور کلی مردان بوشهری نوعی جبه به نام دگله می‌پوشند. مردان بوشهری معمولا زیر پیراهن آستین کوتاه سفید(کاپیتان) می‌پوشند و عرق‌چین رنگی به سر می‌گذارند. پوشیدن لنگ که در گویش محلی به «لنگوته» معروف است و روی شلوار بسته می‌شود، از دیگر پوشش‌های رایج در میان مردان استان بوشهر است. پوشاک مردان دشتستان نیز جومه نام دارد.

روستای ملی عبا بافی ایران کجاست؟

معمولاً مردانی هم که از نظر مرتبه اجتماعی در موقعیت بالایی قرار دارند، روی لباس خود عبا می‌پوشند. امروزه عبای بوشهر یکی از بهترین عباها در این منطقه به شمار می‌رود، به‌طوری که بسیاری از شیوخ عرب خواستار این عباها هستند و قیمت آن‌ها نیز بسیار بالاست.

از پشم خالص شتر در بافت عبای استان بوشهر استفاده می‌شود. فقط این نوع پشم است که وقتی شسته می‌شود، لطافت خود را حفظ می‌کند. شتری که رنگ پشمش کِرِم باشد کم است و به همین دلیل عبایی که با این پشم بافته شود، از بقیه گران‌تر است. روستای بحیری در بخش مرکزی شهرستان دشتی در بوشهر از گذشته تاکنون مرکز عبا بافی ایران شناخته می‌شود. این روستا در مرداد سال ۱۳۹۸ به عنوان روستای عبابافی کشور ثبت ملی شد.