(تصویر) کشف جملات مخفی در صفحات یک انجیل 2 هزار ساله

در حدود ۱۳۰۰ سال قبل کاتبی در فلسطین یکی از کتاب‌های انجیل را که به خطِ سریانی نوشته شده بود برداشت و آن را پاک کرد. کاغذِ پوستی در بیابان‌های دوران قرون‌وسطا نادر بود، برای همین متون اغلب پاک می‌شدند و دوباره مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

اکنون یک متخصصِ فرهنگ‌وهنرِ قرون‌وسطا از آکادمیِ علومِ اتریش، موفق شده تا واژگان مفقود‌شده در این نسخۀ خطیِ چندلایه، یا یک به‌اصطلاح چندنگاره، را دوباره قابلِ خواندن کند. گریگوری کِسِل یکی از نخستین ترجمه‌های انجیل را که در قرن سوم نوشته و در قرن ششم کپی شده است، بروی صفحاتِ باقی‌مانده از این نسخه‌خطی پیدا کرده است.

گریگوری کسل می‌گوید: «سنتِ مسیحیتِ سریانی چندین ترجمه از کتابِ مقدسِ عهد عتیق و جدید را می‌شناسد. تا همین اواخر، فقط دو نسخه دست‌نوشت حاوی ترجمه سریانی قدیم از اناجیل شناخته شده بودند.» درحالیکه یکی از آن‌ها اکنون در کتابخانه بریتانیا در لندن نگه‌داری می‌شود، دیگری در قالبِ یک چندنگاره در صومعه کاترین مقدس در کوه سینا پیدا شد. قطعاتی از سومین نسخه‌خطی اخیراً در جریانِ «پروژه چندنگاره‌های سینا» کشف شده است.

اما قطعه کوچک خطی‌ای که اخیراً پیدا شده است را می‌توان چهارمین شاهدِ متنی در نظر گرفت. این قطعه توسطِ گریگوری کسل، به عنوانِ سومین لایۀ نوشته شده روی کاغذ و با استفاده از عکاسیِ فرابنفش از نسخه خطی‌ای که در کتابخانه واتیکان نگه‌داری می‌شود، پیدا شده است. درواقع نسخه موجود یک چندنگارۀ دوتایی یا دَبِل محسوب می‌شود.

این قطعه نوشته تاکنون تنها قطعه باقی‌مانده از نسخه چهارم است که نسخه سریانیِ قدیمی را تأیید می‌کند و دروازه‌ای منحصربه‌فرد به نخستین مراحلِ اولیه در تاریخِ ترجمۀ متنیِ اناجیل است.

برای مثال درحالیکه نسخه یونانیِ اصلیِ انجیل متی در فصل ۱۲، آیه ۱ می‌گوید: «در آن زمان عیسی در روز سبت (هفتمین روز هفته) از داخلِ مزارع غلات عبور کرد و حواریون او گرسنه شدند و دانه‌های غلات را کندند و خوردند»، در ترجمه سریانی می‌گوید: [..]آن‌ها دانه‌های غلات را کندند، در میانِ دستان‌شان آن‌ها را مالش دادند، و آن‌ها را خوردند.»

کلودیا رَپ، مدیر مؤسسه تحقیقاتِ قرون‌وسطا در آکادمیِ علوم اتریش، می‌گوید: «ترجمه سریانی حداقل یک قرن قبل از قدیمی‌ترین نسخه‌های یونانیِ باقی‌مانده، از جمله " متن سینائیه"، نوشته شده بوده است. نخستین نسخه‌های خطیِ به‌جا مانده از این ترجمه سریانی به قرن ششم بازمی‌گردد و در لایه‌های پاک‌شده یا به‌اصطلاح چندنگاره‌های برگ‌های کاغذ‌های پوستی محفوظ مانده است.

او می‌گوید: «این کشف ـ که به واسطه آشنایی کِسل با زبانی سریانی صورت گرفته است، اثبات می‌کند که تعامل تکنولوژی‌های دیجیتال جدید و تحقیقات مبنایی در موردِ نسخِ خطیِ قرون‌وسطا بسیار مولد و مهم است.»

منبع: راهنماتو