فعالان حوزه کودک و نوجوان باید به فضای الکترونیک توجه کنند/ اپلیکیشن «کیهان بچه‌ها» به زودی رونمایی می‌شود

سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «کیهان بچه‌ها» مجله‌ای ویژه کودکان است که مؤسسه کیهان آن را به عنوان قدیمی‌ترین مجله کودک و نوجوان ایران می‌داند. سکان هدایت «کیهان بچه‌ها» از سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۹۲ بر عهده امیرحسین فردی بود که توانست با فرا خواندن نویسندگان کودک و نوجوان از هر طیف، سن و سلیقه، دوران درخشان این هفته‌نامه را خلق کند که تربیت بسیاری از نویسندگان پرتوان و خلاق بسیاری آثار فاخر حوزه کودک و نوجوان، یادگار آن دوران بوده ‌است.

داستان‌های دنباله‌دار برای کودکان و داستان‌های مصور و جدول کودکان از قسمت‌های جالب این مجله بود. ضمیمه «شاپرک» نیز که مخصوص خردسالان است همراه «کیهان بچه‌ها» و در صفحات میانی آن چاپ می‌شود. در حال حاضر سردبیر این مجله علی دانشور است که با او درباره حال‌وهوای این‌روزهای «کیهان بچه‌ها» گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

- از تجربه کاری‌تان در مجله «کیهان بچه‌ها» برایمان بگویید.
اوایل انقلاب، مجله «کیهان بچه‌ها» به عنوان تنها مجله‌ای که برای بچه‌ها بود، برایمان جذاب بود. در آن زمان ۹ یا ۱۰ سال سن داشتم. «کیهان بچه‌ها» تنها مجله‌ای بود که می‌خواندیم و آن را تهیه می‌کردیم؛ بنابراین از زمان بچگی با این مجله مأنوس بودیم. این روند تقریبا تا سال ۱۳۷۲ پیش رفت؛ تا اینکه در آن سال یک گروه هنر مربیان کودک و نوجوان را تشکیل دادیم. در این گروه افراد زیادی مانند محمدحسین صلواتیان، خوش‌جام، مهر پویان و... حضور داشتند.

در آن سال یک نمایشگاه از کارهای بچه‌ها در دانشکده هنر دانشگاه تهران برگزار کردیم. بعد از آن، حوزه فعالیت ما، حوزه کودک و نوجوان شد. در این گروه بچه‌ها در فرهنگسراهای مختلف کارهای متنوعی همچون نقاشی دیواری، نقاشی‌های گروهی و... انجام می‌دادند. این فعالیت‌های بچه‌ها که عموما در مدارس و روی دیوارهای مدارس انجام می‌شد، به صورت گزارش در مجله «کیهان بچه‌ها» منتشر می‌شد؛ یعنی اگر الان مجله‌های سال‌های ۱۳۷۲ و ۱۳۷۳ به بعد را نگاه کنیم، بخشی از مطالب، گزارش‌های همین بچه‌هاست. اولین ارتباط‌های جدی ما با «کیهان بچه‌ها» از اینجا آغاز شد. این روند ادامه داشت تا اینکه «کیهان بچه‌ها» به سن ۴۰سالگی می‌رسد و تصمیم می‌گیرد در جشن ۴۰سالگی خود، برنامه ویژه‌ای طراحی کند. در آن زمان امیرحسین فردی از من دعوت کرد و خواست که با هم همفکری کنیم. من پیشنهاد کردم یک مسابقه نقاشی کشوری با محوریت و موضوع «کیهان بچه‌ها» برگزار کنیم که آثار زیادی نیز برای ما ارسال شد و همه آنها را بررسی کردیم و در انتها به برگزیده‌ها هم جایزه اهدا کردیم. در اصل این لایه دوم ارتباط من با «کیهان بچه‌ها» بود.

بعد هم رفته‌رفته، کارهای تصویری «کیهان بچه‌ها» را انجام می‌دادم. از طرف مجله و عموما از قسمت شاپرک به ما سفارش تصویر داده می‌شد و ما هم انجام می‌دادیم. این روندها ادامه داشت تا زمانی‌که امیرحسین فردی، پدر نو «کیهان بچه‌ها» فوت کرد؛ حتی تا حدود یک سال هم «کیهان بچه‌ها» بدون مسئول اداره می‌شد؛ اما بعد از گذشت یک سال، محمدحسین صلواتیان که هم در حوزه تصویرگری و هم در حوزه نویسندگی فعالیت داشت و عضو گروه هنر مربیان هم بود، به عنوان مدیرمسئول «کیهان بچه‌ها» انتخاب شد. یک یا دو سال بعد از اینکه محمدحسین صلواتیان به عنوان مدیرمسئول انتخاب شد، در جلسه‌ای با هم گفت‌وگو کردیم و او از من دعوت کرد که در «کیهان بچه‌ها» با هم همکاری داشته باشیم. بعد از آن صلواتیان، هم مدیریت گروه مربیان و هم سردبیری «کیهان بچه‌ها» را بر دوش من گذاشت. بنابراین از سال ۱۳۹۶ در «کیهان بچه‌ها» مشغول فعالیت هستم.

- در حال حاضر وضعیت مجله «کیهان بچه‌ها» چگونه است؟
در حال حاضر و با وضعیت فرهنگی که به وجود آمده و همچنین با وجود مشکلات تأمین کاغذ، متأسفانه می‌بینیم که خیلی از نشریات کودک و نوجوان یا تعطیل شدند یا در آستانه تعطیلی هستند. خدا را شکر با توجه به همت محمدحسین صلواتیان و حمایت‌هایی که از سوی مؤسسه «کیهان بچه‌ها» صورت گرفته، هنوز این مجله پا برجاست و با قوت، به کار خود ادامه می‌دهد.

در «کیهان بچه‌ها» بحث انتفاع و سودآوری نیست و فقط به عنوان یک میراث فرهنگی که حدود ۶۷ سال قدمت دارد، این موضوع را به عنوان یک سرمایه ملی دانسته و تمام تلاش خود را کرده که این سرمایه ملیِ متعلق به همه مردم ایران، بر جا و استوار باقی بماند. «کیهان بچه‌ها» به صورت مستمر و هر دو هفته یک بار در ۵۲ صفحه منتشر می‌شود. این مجله یک پنجره است که هم نویسندگان حرفه‌ای و هم نویسندگان نوقلم، آثار خود را ارسال می‌کنند و در آن با مخاطب‌های خود در میان می‌گذارند. این یکی از ویژگی‌های «کیهان بچه‌ها» است که نویسندگان آن در طول سال، ثابت نیست و از آثار تمام نویسنده‌‌ها و شاعران استفاده می‌کند. این‌جور نیست که افراد خاصی در «کیهان بچه‌ها» فعالیت کنند؛ سعی ما این است که به همان روندی که امیرحسین فردی پیش می‌رفت، جلو برویم. امیرحسین فردی در زمانی‌که فعالیت داشت تلاش کرد افراد زیادی را به جامعه هنری اضافه کند. ما هم سعی می‌کنیم آثار نویسندگان و شاعرانی را که توانمند هستند ولی جایی برای عرضه آثارشان یا نشان‌دادن آن ندارند، منتشر کنیم. آثاری که برای ما ارسال می‌شود، بعد از کارشناسی، چاپ می‌شود که همین روند باعث تربیت نیرو هم می‌شود. خوشبختانه اولین آثار خیلی از نویسندگان و شاعران در «کیهان بچه‌ها» منتشر شده است که باعث شده بعد از آن، آثار آنها دیده شود؛ چرا که کار آنها جهت پیدا می‌کند.

«کیهان بچه‌ها» دو قسمت دارد؛ یک قسمت همان مجله «کیهان بچه‌ها» است که متعلق به گروه سنی نوجوان است و قسمت دوم یا بخش داخلی آن که به نام «شاپرک» است متعلق به گروه سنی خردسال و کودک است. قسمت شاپرک از سال ۱۳۶۱ به «کیهان بچه‌ها» اضافه شده است. علاوه بر این، به تازگی، اپلیکیشن «کیهان بچه‌ها» هم راه‌اندازی شده و به مجله کاغذی اضافه شده است.؛ یعنی ما فقط به بحث کاغذی بسنده نکرده‌ایم و با توجه به پیشرفت‌هایی که صورت گرفته، دوست داشتیم در عرصه دیجیتال هم وارد شویم. البته این قسمت هنوز رونمایی رسمی نشده؛ اما کارهای آن انجام شده است. اپلیکیشن «کیهان بچه‌ها» بسیار تعاملی و جذاب است. امیدواریم که مخاطبان از این اپلیکیشن استفاده کنند و نظرات خودشان را با ما در میان بگذارند.

- به صورت کلی تجربه فعالیت در مطبوعات حوزه کودک و نوجوان، از نظر فضا، حال و هوا، روحیه و... چه تفاوتی با فعالیت در مطبوعات بزرگسال دارد؟
کاملا روشن است؛ وقتی که گروه مخاطب ما، کودک و نوجوان می‌شود قطعا نگاه مطبوعات متفاوت است. هدف کودک و نوجوان است و باید روحیه کودک و نوجوان را شناخته باشی و فضا و حال‌وهوای بچه‌ها را بدانی. به عقیده من یکی از نیازهای لازم برای کسانی که در حوزه کودک و نوجوان فعالیت دارند این است که حتما با بچه‌ها ارتباط داشته باشند؛ یعنی قبلا معلمی یا مربی‌گری کرده باشند و روحیات بچه‌ها را بشناسند. کسی که صرفا بخواهد مطلبی را برای بچه‌ها بنویسد در حالی که تجربه حضور در کنار بچه‌ها را ندارد، احتمالا اثرش خیلی راه به جایی نمی‌برد. فکر می‌کنم کسانی که می‌خواهند در حوزه کودک و نوجوان کار کنند، حتما باید روحیه بچه‌ها را بدانند، حتما باید ارتباط مستمر با کودک و نوجوان داشته باشند، حتما باید نیازهای روز آنها را بشناسند و بدانند که چه چیزهایی را برطرف کنند. اگر این شناخت و ارتباط نزدیک با کودک و نوجوان نباشد، جایی از کار می‌لنگد و آن اثری را که باید، ندارد. لوازم اولیه کار مطبوعات کودک و نوجوان، حضور در کنار آنهاست. - آیا چاپ مطبوعات به صورت الکترونیک و مجازی یک ضرورت است یا اینکه ما می‌توانیم به عنوان یک رویکرد فرعی به آن نگاه کنیم؟
من فکر می‌کنم که نباید به آن به عنوان یک رویکرد فرعی نگاه کرد و یک ضرورت است؛ چرا که این ضرورت، چیزی است که ما نمی‌توانیم از آن بگذریم؛ چون بالاخره در کل دنیا تغییرات در حال رخ دادن است و نوع تعاملات فرهنگی هم در حال تغییر است و طبیعتا ابزار آن هم در حال تغییر است. ما نمی‌توانیم با نگاه سنتی پاسخگوی نیازهای کودک و نوجوان امروز باشیم. نوجوان امروز با فضای مجازی و با یک گوشی همراه یا تبلتی که در دستش است، به دنیاهای بسیار وسیعی دسترسی پیدا می‌کند؛ ما باید بتوانیم نیازهای او را در این حد و در این حوزه برطرف کنیم.

قطعا مطبوعات به صورت الکترونیکی و مجازی باید باشد و این ضرورت است. به عقیده من باید آینده‌نگری هم داشت به این اتفاقات جدید و هوش مصنوعی که در فضای الکترونیک در حال رخ دادن است و از این زمینه‌ها باید در رساندن پیام اصلی به مخاطب ایرانی‌اسلامی استفاده کرد. این ابرازی هم که هست، ابزاری نیست که بگوییم هویت ایرانی‌اسلامی دارد و تنها باید مانند یک وسیله به آن نگاه کرد که باید در اختیار مربی قرار بگیرد؛ مربی‌ای که بتواند فرهنگ و نیازهای اساسی بچه‌های آن کشور را که متفاوت است با کشور سازنده آن ابزار، برآورده کند. همین ضرورت باعث شد که ما هم اپلیکیشن «کیهان بچه‌ها» را راه‌اندازی کنیم تا بتوانیم بخشی از نیازهای کودک و نوجوان امروز را برطرف کنیم. اگر گروهی که در حال قلم‌زدن برای کودکان و نوجوانان هستند، به این حوزه بی‌توجه باشند، قطعا غافل می‌مانند. فکر می‌کنم این ابزاری که امروزه آمده است، شاید بتواند یک رویکرد بسیار جدی‌تری را در عرصه فرهنگ و هنر این مملکت ایجاد کند. اگر ما بتوانیم از این ابزاری که ریشه فرهنگ ایرانی‌اسلامی ندارد، استفاده کنیم و پیام‌هایی را که مختص کشور ماست، عرضه کنیم، موفق خواهیم بود؛ اما به معنای این نیست که از نسخه کاغذی غافل شد. نسخه کاغذی قطعا سر جای خودش خواهد بود. در کنار نسخه کاغذی و سنتی، باید به بحث مطبوعات الکترونیک و مجازی نگاه جدی‌تری داشت و در این حوزه عقب نماند.