سخنان رهبری ما را متوجه ضرورت حمله به جای دفاع صرف در عرصه تبلیغ کرد

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، رهبر معظم انقلاب اسلامی روز چهارشنبه ۲۱ تیر ماه در دیدار فضلا، طلاب و مبلغین حوزه‌های علمیه، تبلیغ دین و اهداف دینی را مهم‌ترین وظیفه حوزه‌ها خواندند و با اشاره به لوازم تبلیغ موثر و به‌روز یعنی «شناخت مخاطب، شناخت آرایش حقیقی صحنه تبلیغات جهانی برای داشتن موضع تهاجمی و برخورداری از روحیه جهادی» تاکید کردند: نسل نوجوان و جوان در مقام صاحبان و سازندگان آینده کشور، باید مرکز توجه تبلیغات خلاقانه و متکی بر شیوه‌ها و ابزارهای نوین باشد.

با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع طلاب، مبلغان و تاکید ایشان بر موضوع تبلیغ به عنوان اولویت اول حوزه های علمیه خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت و گویی با آیت الله «سید علی حسینی آملی» مدرس فلسفه و عرفان حوزه های علمیه داشته است که در ادامه مشروح آن را می خوانید.

رهبر معظم انقلاب در بیانات اخیرشان، تبلیغ را مهم ترین اولویت حوزه های علمیه عنوان کردند و توصیه هایی نیز در این زمینه داشتند، با توجه به فرمایشات رهبری، مبلغان درخصوص مقوله تبلیغ به چه نکاتی باید توجه داشته باشند؟

ارشادات رهبر معظم انقلاب برخاسته از متن قرآن و اهل بیت (ع) است و سابقه دیرینه در فرهنگ حوزه های علمیه دارد. فهوای کلام رهبر معظم انقلاب بیانگر آن است که مبلغ باید به روز باشد، این موضوع در گذشته هم مورد تاکید و توجه بوده است. در نسل های گذشته و در زمان اهل بیت (ع) و در دوران امامت امام حسن مجتبی (ع) نیز موضوع تبلیغ مطرح بوده است به طوریکه مرحوم علامه مجلسی در جلد علم و دانش بحار الانوار نقل می کند که امام حسن مجبتی (ع) فرزندان خودش و فرزندان برادر و دیگر بستگان کوچکش را جمع کرد و فرمود: شما کودکان این جمعیت‌اید و به همین نزدیکی شما بزرگان همین جمعیت خواهید بود امروز بچه‌های مدینه هستید و چیزی نمی‌گذرد که از روسای این شهر خواهید بود پس علم بیاموزید و درس بخوانید و آن را حفظ کنید و اگر نتوانستید حفظ کنید بنویسید و در خانه بگذارد و گاه و بیگاه به آن مراجعه کنید.

در نامه 31 نهج البلاغه که امام علی (ع) خطاب به امام حسن (ع) نوشته است نیز به موضوع به روز بودن تاکید شده است. در بخش هایی از این نامه آمده است: « اَحْىِ قَلْبَکَ بِالْمَوْعِظَةِ، وَ اَمِتْهُ بِالزَّهادَةِ، وَ قَوِّهِ بِالْیَقینِ، وَ نَوِّرْهُ بِالْحِکْمَةِ، وَ ذَلِّلْهُ بِذِکْرِ الْمَوْتِ، وَ قَرِّرْهُ بِالْفَناءِ، وَ بَصِّرْهُ فَجائِعَ الدُّنْیا، وَ حَذِّرْهُ صَوْلَةَ الدَّهْرِ، وَ فُحْشَ تَقَلُّبِ اللَّیالى وَ الاَْیّامِ، وَ اعْرِضْ عَلَیْهِ اَخْبارَ الْماضینَ، وَ ذَکِّرْهُ بِما اَصابَ مَنْ کانَ قَبْلَکَ مِنَ الاَْوَّلینَ، وَ سِرْ فى دِیارِهِمْ وَ آثارِهِمْ، فَانْظُرْ فیما فَعَلُوا، وَ عَمَّا انْتَقَلُوا، وَ اَیْنَ حَلُّوا وَ نَزَلُوا، فَاِنَّکَ تَجِدُهُمْ قَدِ انْتَقَلُوا عَنِ الاَْحِبَّةِ، وَ حَلُّوا دِیارَ الْغُرْبَةِ، وَ کَاَنَّکَ عَنْ قَلیل قَدْ صِرْتَ کَاَحَدِهِمْ. فَاَصْلِحْ مَثْواکَ، وَ لاتَبِعْ آخِرَتَکَ بِدُنْیاکَ، وَ دَعِ الْقَوْلَ فیما لاتَعْرِفُ، وَ الْخِطابَ فیما لَمْ تُکَلَّفْ. وَ اَمْسِکَ عَنْ طَریق اِذا خِفْتَ ضَلالَتَهُ، فَاِنَّ الْکَفَّ عِنْدَ حَیْرَةِ الضَّلالِ خَیْرٌ مِنْ رُکُوبِ الاَْهْوالِ.

وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ تَکُنْ مِنْ اَهْلِهِ، وَ اَنْکِرِ الْمُنْکَرَ بِیَدِکَ وَ لِسانِکَ، وَ بایِنْ مَنْ فَعَلَهُ بِجُهْدِکَ. وَ جاهِدْ فِى اللّهِ حَقَّ جِهادِهِ، وَ لا تَأْخُذْکَ فِى اللّهِ لَوْمَةُ لائِم. وَخُضِ الْغَمَراتِ لِلْحَقِّ حَیْثُ کانَ، وَ تَفَقَّهْ فِى الدّینِ، وَ عَوِّدْ نَفْسَکَ التَّصَبُّرَ عَلَى الْمَکْرُوهِ، وَ نِعْمَ الْخُلُقُ التَّصَبُّرُ فِى الْحَقِّ. وَ اَلْجِئْ نَفْسَکَ فِى اْلاُمُورِ کُلِّها اِلى اِلهِکَ، فَاِنَّکَ تُلْجِئُها اِلى کَهْف حَریز، وَ مانِع عَزیز. وَ اَخْلِصْ فِى الْمَسْأَلَةِ لِرَبِّکَ، فَاِنَّ بِیَدِهِ الْعَطاءَ وَ الْحِرْمانَ، وَ اَکْثِرِ الاِْسْتِخارَةَ، وَ تَفَهَّمْ وَصِیَّتى، وَ لاتَذْهَبَنَّ عَنْها صَفْحاً، فَاِنَّ خَیْرَ الْقَوْلِ ما نَفَعَ. وَاعْلَمْ اَنَّهُ لا خَیْرَ»
دلت را با موعظه زنده کن، و با بی‌ رغبتی‌ به دنیا بمیران، آن را با یقین قوی‌ کن و با حکمت نورانی‌ نما، و با یاد مرگ فروتن و خوار کن، و به اقرار به فانی‌ شدن همه چیز وادار، و به فجایع دنیا بینا گردان، و از صولت روزگار، و قبح دگرگونی‌ شبها و روزها برحذر دار، اخبار گذشتگان را به او ارائه کن، آنچه را بر سر پیشینیان آمد به یادش آور، در شهرهای‌ آنان و در میان آثارشان سیاحت کن، در آنچه انجام دادند و اینکه از کجا منتقل شدند و در کجا فرود آمدند و منزل کردند دقّت کن، می‌ یابی‌ که از کنار دوستان رفتند، و به دیار غربت وارد شدند، و گویی‌ تو هم به اندک زمانی‌ چون یکی‌ از آنان خواهی‌ شد.

پس منزلگاه نهایی‌ ات را اصلاح کن، و آخرتت را با دنیا معامله مکن، درباره آنچه علم نداری‌ سخن مگو، و درباره وظیفه ای‌ که برعهده ات نیست حرفی‌ نزن. در راهی‌ که از گمراهی‌ در آن بترسی‌ قدم منه، زیرا حفظ خویش به هنگام سرگردانی‌ بهتر از این است که آدمی‌ خود را در امور خطرناک اندازد. امر به معروف کن تا اهل آن باشی‌، با دست و زبان نهی‌ از منکر نما، و با کوششت از اهل منکر جدا شو. در راه خدا جهاد کن جهدی‌ کامل، و ملامت ملامت کنندگان تو را از جهاد در راه خدا بازندارد. به راه حق هر جا که باشد در مشکلات و سختی‌ ها فرو شو، در پی‌ فهم دین باش، خود را در امور ناخوشایند به صبر و مقاومت عادت ده، که صبر در راه حق اخلاق نیکویی‌ است. وجودت را در همه امور به خدای‌ خود واگذار، که در این صورت خود را به پناهگاهی‌ محکم، و نگاهبانی‌ قوی‌ وامی‌ گذاری‌. در مسألت از خداوند اخلاص پیشه کن، که بخشیدن و نبخشیدن به دست اوست. از خدایت بسیار طلب خیر کن، و وصیّتم را بفهم و از آن روی‌ مگردان، مسلّماً بهترین سخن سخنی‌ است که سود بخشد.»

حضرت موسی (ع) نیز با رسالت الهی جوانان و نوجوانان را تحت تعلیم و تربیت قرار می دادند. امام راحل نیز که اولین بار در سال 42 توسط ساواک دستگیر شدند، وقتی ساواک از امام پرسید که یارانت کجا هستند و شما تنها مانده ای، امام در پاسخ فرمودند که یاران من در گهواره اند. در واقع می توان گفت، تبلیغ نباید منحصر به زمان خاصی باشد بلکه رویکرد و روند تبلیغ باید براساس آینده برنامه ریزی و اجرا شود. برای نسل های آتی نیز باید برنامه های تبلیغی مرتبط داشته باشیم.

محتوای تبلیغی به روز چگونه باید تهیه شود؟ چگونه می توان تبلیغ اثرگذار انجام داد؟

با تاکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی دریچه جدیدی برای مبلغان گشوده شد. در مسئله جنگ ترکیبی که یک بعد آن جنگ فرهنگی است، موضوع تبلیغ نقش بسیار کلیدی و مهم دارد. امروز دشمن در ابعاد مختلف و برای سنین مختلف و حتی نسل های آتی برنامه ریزی کرده است.

شبیخون فرهنگی به عنوان یکی از ابعاد جنگ ترکیبی مسئله ای است که امروز جامعه با آن دست به گریبان است. زمانی که ازدواج را به تاخیر می اندازند و یا در فرهنگ خواستگاری و ازدواج تغییرات نامتعارفی ایجاد می شود، اینها بیانگر آن است که دشمن برای نسل های آینده برنامه ریزی کرده است یعنی برنامه ریزی دشمن برای شبیخون فرهنگی مختص امروز و نسل فعلی نیست بلکه نوجوانان، کودکان و جوانان را نیز در بر دارد.

مبلغان چگونه می توانند به سلاح روز تجهیز شوند؟ در چه شرایطی تبلیغ موثر و جریان ساز خواهد شد؟

امروز مبلغان نباید در حد ذهنیت خود بر آیات و روایات و معارف دین تکیه کنند بلکه مطالعه شان را افزایش بدهند و از دو منظر موضوعات مورد بحث را مطالعه کنند؛ یک از این باب که برای ضرورت فهم خود یک دوره مطالعه انجام دهند و در مرحله دوم برای ضرورت فهم مخاطب و برای تبیین دین به دیگران و مخاطبان،‌ یک دوره مخاطب شناسی مطالعه کند.

یکی از شاگردان شهید مظلوم بهشتی بودم خاطره ای از ایشان در خصوص مطالعه و آمادگی برای تبلیغ و سخنرانی بیان می کنم، ایشان می فرمودند هر سخنرانی که دعوت می شوم و برای هر موضوع سخنرانی یک دوره قرآن را مطالعه می کنم تا ببینم قرآن در مورد آن موضوع چه گفته و از این باب که آن موضوع در قرآن برای مخاطب چگونه مطرح شده است.

آگاه به زمان، شناخت مسائل روز، زمان شناسی، مخاطب شناسی، به روز بودن و به موقع و بهنگام به مباحث و موضوعات پرداختن از مهمترین مولفه هایی است که مبلغان باید به آن توجه داشته باشند؛ به عنوان مثال ولایت و ضرورت رویکرد ولایی یک موضوع کلی است که دانستن آن و آگاهی از آن برای همه لازم است اما باید در سطوح مختلف آمادگی تبیین این نقش را برای مخاطب داشته باشیم یعنی زبان و ادبیاتی که در خصوص تبیین جایگاه ولایت برای نوجوانان و کودکان به کار گرفته می شود باید با اقشار مختلف مردم، دانشگاهیان، جوانان و بزرگسالان متفاوت باشد.

به روز بودن به دو معنا تعبیر می شود، اینکه به قدر فهم مخاطب مطالعه کنیم و زبان مخاطب را بلد باشیم و از ابزاری که امروز در دسترس همگان قرار دارد، استفاده کنیم. امکانات روز مانند فضای مجازی و اینترنت در همه ابعادی که وجود دارد باید به عنوان ابزاری مورد استفاده مبلغان قرار بگیرد.

مولفه های تاثیرگذار در افزایش اثرگذاری تبلیغ چیست؟

در شرایط امروز نباید منتظر حمله دشمن ماند تا ضد حمله داشت، باید بتوانیم جوانان را با آگاهی و دانش به شناخت مسایل و شبهات روز مسلح کنیم. در واقع درمان به معنای آن است که شبهات و سوالاتی برای مخاطب ایجاد می شود که پاسخ به آن می شود درمان مسئله اما ما باید یک گام فراتر برویم و موضوع پیشگیری را مورد توجه قرار دهیم یعنی مخاطب آن قدر آمادگی ذهنی داشته باشد که آماده پاسخگویی به شبهات باشد و در مقابل هجمه های دشمن و دروغ افکنی ها به یک سطح از آگاهی، دانش و فهم رسیده باشد که بتواند سره را از ناسره تشخیص دهد.

حوزه های علمیه باید برای تمام سطوح برنامه های تبلیغی داشته باشند البته بر اساس حدود 50 سال سابقه تبلیغی که قبل و بعد از انقلاب اسلامی در کشور داشته اند، حوزه های علمیه در بحث تبلیغ بسیار قوی عمل کرده اند و حتی رشته تخصصی تبلیغ در حوزه تدریس می شود؛ البته باید با توجه به شرایط روز حوزه های علمیه در بخش تبلیغ گسترده تر و جدی تر ورود پیدا کنند و مبلغان در سطوح مختلف تخصص داشته باشند.

بهره گیری از تجربیات مبلغان پیشکسوت در کلاس های درس تبلیغ، تخصصی تر کردن تبلیغ، مخاطب شناسی، به روز بودن مبلغان، استفاده از ابزارهای روز فناوری، آموزش از مولفه های تاثیرگذار در افزایش اثرگذاری تبلیغ می باشد.

مبلغان امروز نباید صرفا درصدد درمان و پاسخ به شبهات باشند بلکه باید یک گام فراتر رفته و جامعه را به سمت آگاهی و دانایی هدایت کنند. در این مسیر ابتدا باید درمان را شروع کنیم و به سوالات و شبهاتی که برای مخاطب ایجاد شده است، پاسخ متقن و مستند ارایه دهیم و از طرفی در مواجهه با دروغ پراکنی های گسترده دشمن علیه معارف دین آمادگی کامل داشته باشیم و مخاطب و افراد جامعه را نیز نسبت به این توطئه دشمن آگاه کنیم.

از زمان ائمه اطهار (ع) همواره هجمه به معارف دین وجود داشته باشد اما دروغ پراکنی در عصر حاضر از سوی دشمن کم سابقه است. حوزه های علمیه باید سوالات را رصد کنند و در سطح پاسخگویی به سوالات مطرح و شبهات ایجاد شده آموزش های لازم را به مبلغان ارایه دهند تا بتوانند به موضوع آگاهی بخشی جامعه، تبلیغ و ترویج معارف اسلامی بپردازند.

یکی از مباحث بسیار مهم و اساسی که امروز دشمن به عناوین مختلف به دنبال تزلزل آن است، موضوع خانواده است؛ بنابراین باید مبلغان در خصوص جایگاه خانواده ضرورت ازدواج بهنگام، فرزندآوری و تربیت فرزندان جامعه را ترغیب کنند.

پایان پیام/47