منطقه عربخانه نهبندان

منطقه عربخانه نهبندان در شهرستان نهبندان خراسان جنوبی واقع شده است و شامل ۴۰۰ روستا می باشد. مرکز این دهستان دهک می‌ باشد. بیشتر جمعیت این روستاها به زبان عربی خاصی که در کتب تاریخی گفته شده مربوط به دوران صدر اسلام است، سخن می‌ گویند. مناطقی زیبا در منطقه‌ ای خشک و کم باران که دیدنی هستند. مقبره های امامزاده سید علی و سید الحسین و شیخ صالح که هر ساله زائران بسیاری دارند، نیز در این منطقه قرار دارند.

منطقه عربخانه در جنوب بیرجند، کیلومتر ۱۳۰ جاده زاهدان و در شمال نهبندان است که از شرق به کشور افغانستان و از غرب به کویر و از شمال به سربیشه و از جنوب به بخش شوسف منتهی مییشود و امروز از نظر تقسیمات کشوری از مناطق پر جمعیت شهرستان نهبندان به شمار می رود. شمار آبادی های آن از مرز چهارصد پارچه آبادی هم می گذرد و جمعیت آن نیز با وجود مهاجرت های بسیاری که به شهرهایی چون تهران، مشهد، کرمان، بیرجند و… شده، باز هم چشمگیر است. منطقه عربخانه از حیث منابع زیرزمینی دارای استعدادهای بالقوه و بالفعلی است که میتوان به معدن مس قلعه زری و چندین معدن منیزیم اشاره کرد.

زبان و فرهنگ

مردم این دهستان را اقوام عرب (نظریه اول) که از قبیله خزاعه و بنی لام هستند که دودمان آن تیره عبدالخان در خوزستان است. اقوام فارس تشکیل می ‌دهند. در ۱۹۵۰، در هجده روستای دهستان عربخانه و در دو روستا در دهستان‌ های مجاور نهارجانات و نهبندان هنوز عربی رایج بود. ‏هم ‌اکنون علاوه بر فارس‌ ها که سکنه بومی محل هستند، عرب ‌ها، بلوچ ‌ها، تاجیک ها و افغان‌ ها در ناحیه زندگی می‌ کنند که بیشتر آنها در طول نوار مرزی ایران با افغانستان مستقر شده ‌اند. مهمترین گروه قومی جنوب خراسان عربها هستند که سابقه سکونت آنها در ناحیه به صدر اسلام بازمی‌ گردد.

هرچند گفته می ‌شود در دوران حکومت نادر نیز گروهی از عربها به ناحیه کوچانیده شده ‌اند. عربها در ناحیه از قدرت و تمکن ویژه ‌ای برخوردار بودند که تا دهه ‌های اخیر نیز ادامه داشت. دهستان دهک عربخانه مثل سایر نقاط کشور و استان خراسان جنوبی دارای مشاهیر و مفاخری بوده و هست. بزرگانی چون شیخ احمد،‌ شیخ صالح دهکی و همچنین شیخ شهاب که در همان دهک و اطراف آن مدفون هستند که باز هم به گفته اهالی از مهاجرانی بوده اند که از دست حاکمان جبار آن زمان به این منطقه پناهنده شده اند و بعد از وفات همان جا دفن شده اند.

محصولات و صنایع دستی

پیشه اصلی مردم آن دیار، دامپروری و کشاورزی است که به جهت نداشتن الگوی درست و خشکسالی های پیاپی، سخت مورد تهدید قرار گرفته است. قالیبافی و گلیم و پلاس و جاجیم از شمار هنرهای دستی محل بوده و عمده محصولات کشاورزی منطقه غلات است و میوه های متنوعی چون انار، زردآلو، انگور و… نیز به دست می آید.

جاهای دیدنی منطقه عربخانه نهبندان

از آثار تاریخی دهک می توان به قلعه قیاس آباد‌، قلعه اسلام آباد ‌و قلعه کهنه دهک که مربوط به صدر اسلام بوده و اکنون تبدیل به ویرانه شده اشاره کرد. این روستا طوری که نوشته اند قبل از اسلام وجود داشته و آثار قبوری که در اطراف آن وجود دارد گواه این مدعاست. مقبره های امامزاده سید علی و سید الحسین و شیخ صالح که هر ساله زائران بسیاری دارند، نیز در این منطقه قرار دارند.