آیا ایلان ماسک واقعاً می‌تواند جهان را نجات دهد؟

اقتصادآنلاین-آرش نصیری؛ زمین با یک تهدید قریب‌الوقوع مواجه است و اگر مسیر خود را تغییر ندهیم، زندگی بشر آنطور که می‌دانیم در اینجا غیرممکن خواهد شد. چه باید کرد؟

بسیاری می‌گویند که ما باید با محدود کردن اثرات مضر فعالیت‌های انسانی تمام تلاش خود را برای جلوگیری از این سناریوی تیره انجام دهیم. حامیان محیط زیست خاطرنشان می‌کنند: «سیاره B وجود ندارد.»

با این حال، اگر از ایلان ماسک میلیاردر بپرسید، پاسخ بسیار متفاوتی دریافت خواهید کرد. ماسک در سال 2021 هنگام پرتاب موشک اسپیس ایکس به مدار گفت: «ما نمی‌خواهیم یکی از آن گونه‌های تک سیاره‌ای باشیم.» ما می‌خواهیم گونه‌ای چند سیاره‌ای باشیم. ماسک افزود که «بسیار مطمئن است» که اسپیس ایکس در آینده نزدیک انسان‌ها را روی مریخ فرود خواهد آورد. در واقع، به نظر نمی‌رسد ماسک شیفتگی دوران کودکی‌اش را نسبت به ابرقهرمان‌های جسور و سیاره‌باز کنار بگذارد.

ماسک در مستندی گفته است که در پرتوریا، آفریقای جنوبی بزرگ شده‌ام، «تمام کمیک‌هایی را که می‌توانستم پیدا کنم، خواندم.» در آن داستان‌ها، ابرقهرمانان شر را بر روی زمین و فراتر از آن شکست دادند و انسان‌ها و دیگر گونه‌ها در کهکشان‌های دور با یکدیگر روبه‌رو شدند.

ماسکی که امروز می‌شناسیم - کارآفرینی پرسروصدا که در سراسر جهان مورد تحسین و نفرت قرار می‌گیرد - خود را تجسم این شخصیت‌های خیالی معرفی کرده است: مردی که به توانایی خود برای نجات بشریت به تنهایی باور دارد. فلسفه ابرقهرمانی ماسک او را در تقابل با طرفداران محیط زیست قرار می‌دهد، کسانی که به قدرت جمعی و نه یک «قهرمان» فردی برای حل بزرگترین چالش‌های بشریت اعتقاد دارند.

و این یک سرنخ برای حل کردن یک معمای اساسی در مورد ایلان ماسک است. چرا فردی که فناوری وسایل نقلیه الکتریکی، انرژی خورشیدی، و ذخیره انرژی آنقدر برای پیشبرد انتقال سبز انجام داده است، در جامعه دوستداران محیط زیست مورد تحقیر واقع می‌شود؟ چرا فعالان آب و هوا پلتفرم رسانه‌های اجتماعی او را رها می‌کنند و در اعتراضات خود او را به باد تمسخر می‌گیرند؟ ایلان ماسک واقعا چقدر دوستدار جهان و محیط زیست است؟ پاسخ نیاز به سفر در زمان و فضا دارد.

زمانی که ماسک به دنیا آمد یعنی سال 1971، نگرانی‌های زیست محیطی هنوز جایگاه ویژه‌ای پیدا نکرده بود اما آگاهی از آن‌ها در حال افزایش بود.ماسک که کودکی سخت و پرآزاری را در خانواده و مدرسه سپری کرده بود برای فرار از واقعیت‌های زندگی روزمره به داستان‌های علمی تخیلی پناه برد. یکی از این داستان‌ها به نام «راهنمای کهکشان» در هشت سالگی او منتشر شده بود و داستان مردی بود که تنها کسی بود که از نابودی زمین جان سالم به در برد و به فضا سفر کرد.

ماسک پس از سفر به ایالات متحده در 17 سالگی نیز هرگز ذهنیت ابرقهرمانی خود را از دست نداد. ایلان شدیداً می‌خواهد دنیا را نجات دهد. اما تنها در صورتی که او بتواند آن را نجات دهد.

با نگاهی به سوابق او در توسعه فناوری برق و انرژی‌های تجدیدپذیر، مطمئناً می‌توان موردی را مشاهده کرد که ماسک فقط سبز بودن خود را ثابت نکرده است. او فوق سبز است (سبز اصطلاحاً به معنی دوستدار و حامی محیط زیست است.)

مارگو اوج، مدیر سابق دفتر حمل و نقل و کیفیت هوای سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا می‌گوید: «الون ماسک در کتاب‌های تاریخ ثبت خواهد شد که به بخش حمل و نقل از سوخت فسیلی تا برقی سازی بدون آلایندگی کمک کرده است. اگر او نبود، با تریلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری برای کربن‌زدایی حمل‌ونقل، خود را در جایی که امروز هستیم نمی‌یافتیم.»

اما قبل از پرداختن به این دستاوردها، بیایید در نظر بگیریم که اصلاً «سبز» در مورد ایلان ماسک چه معنایی دارد.

تحقیقات نشان می‌دهد که رنگ مورد علاقه او سبز نیست و او دنبال سرسبز کردن دنیا هم نیست و به چنین محیط‌هایی چندان علاقه نشان نمی‌دهد. ماسک صرفاً به دنبال نظم، کارایی و قابلیت پیش‌بینی است.

ماسک همچنین یکی از آلاینده‌ترین افراد جهان است که عمدتاً به دلیل رفت و آمدهایش با جت شخصی بین لس آنجلس، آستین، منطقه خلیج سانفرانسیسکو و سایر مکان‌های شرکتی معروف است. رد سوختی که جت‌های ماسک از خود به جای می‌گذارند بسیار زیاد است و در سال گذشته حدود 2000 تن دی‌اکسید کربن یا حدود 130 برابر میانگین کل تولید سالانه آمریکایی‌ها تخمین زده می‌شود. با این حال، شایان ذکر است که ایلان ماسک هنوز هم در میان همتایان میلیاردر خود، یک انتشار دهنده معمولی است. بیل گیتس، نویسنده کتابی در زمینه فناوری‌های آب و هوایی، به مراتب بدتر عمل می‌کند. همینطور بنیانگذاران فناوری مانند سرگی برین، لری الیسون یا لری پیج.

ماسک در مورد رشد جمعیت با اکثر دوستداران محیط زیست همسو نیست. سال گذشته، او در توییتی نوشت که «فروپاشی جمعیت به دلیل نرخ پایین زاد و ولد خطری بسیار بزرگ‌تر از گرمایش جهانی برای تمدن است» (اگرچه او اضافه کرد، «من فکر می‌کنم گرمایش جهانی یک خطر بزرگ است»). زندگی‌نامه‌نویس‌اش اشلی ونس گفت که ماسک به‌ویژه عصبانی است، زمانی که «زنان واقعاً باهوش یک یا صفر بچه دارند.» ماسک شخصاً بر اساس این اصل زندگی می‌کند و گفته می‌شود که او از سه زن مجموعاً صاحب 11 فرزند شده است.

و در حالی که خودروهای برقی تسلا تا آنجایی که یک خودرو در حال حاضر سبز هستند - در طول عمرشان CO2 بسیار کمتری نسبت به همتایان گرمایی خود منتشر می‌کنند - سبزتر از پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا حمل و نقل عمومی نیستند. حامیان محیط زیست همچنین خاطرنشان کرده‌اند که استخراج مواد مورد استفاده برای ساخت خودروهای برقی باعث صدمات اساسی و بدبختی انسان می‌شود و یک خودروی الکتریکی به اندازه منابع انرژی شبکه‌ای که برق را از آن می‌کشد سبز است.

بنابراین اگر چشم‌انداز شما برای آینده‌ای سبز، شهرهای قابل پیاده‌روی با ماشین‌ها و فضای پارک کمتر است، تسلا راه را برای رسیدن به این هدف هموار نمی‌کند. خودروهای الکتریکی منفرد ممکن است به اندازه همتایان حرارتی خود CO2 منتشر نکنند، اما هنوز هم حجیم، خطرناک و ناکارآمد هستند و تکثیر آن‌ها از نیاز به تغییر اساسی‌تر مناظر شهری و قابلیت حرکت و گشت و گذار به مراتب دورتر است.

ماسک حتی با مطرح کردن امکان زندگی در یک سیاره B نیز بیشتر شبیه کسی است که دوست دارد خودخواهانه به رویاهای کودکانه‌اش جامه عمل بپوشاند و کمتر شبیه کسی است که دوستدار محیط زیست است. به خصوص که پرتاب یک موشک ممکن است بدترین اقدامی باشد که هر کسی می‌تواند برای آلوده کردن جو زمین انجام دهد (در کمتر از 3 دقیقه، فالکون 9 اسپیس ایکس بیش از یک ماشین معمولی در 25 سال دی اکسید کربن تولید می‌کند.)

بنابراین بیایید با یکدیگر صادق باشیم: ماسک جهان را نجات نداده است. دستاوردهای او در زمینه فناوری سبز تا کنون، با توجه به بزرگی چالش تغییر اقتصاد انرژی، تنها یک تغییر بسیار کوچک ایجاد کرده است. علیرغم کمک‌های ماسک، انتشار CO2 در سطح جهان همچنان با سرعت هشداردهنده‌ای در حال افزایش است. بهره‌برداری و سوزاندن سوخت‌های فسیلی به سرعت ادامه دارد. دما در حال حاضر حدود یک درجه سانتیگراد بالاتر از میانگین قرن بیستم بوده و همچنان در حال افزایش است. طوفان‌های بی‌سابقه ویرانی ایجاد می‌کنند و جنگل‌های سراسر جهان می‌سوزند.

مطمئناً، ماسک جسورانه قدم در جایی می‌گذارد که قبلاً کسی نرفته است و چندین بار به پیروزی نزدیک شده است. اما اینجاست که مقایسه سوپرمن و مرد آهنی به پایان می‌رسد. ابرقهرمانان می‌توانند بر واقعیت چیره شوند در زمان سفر کنند و از سحر و جادو برای فراتر رفتن از آنچه از نظر فیزیکی ممکن است استفاده کنند. ایلان ماسک چنین قابلیت‌هایی ندارد.

شاید این ما به عنوان یک جامعه هستیم که باید فانتزی هر ابرقهرمان یا نوآوری تکنولوژیکی را که وضعیت موجود را در مورد تغییرات آب و هوایی تغییر می‌دهد، کنار بگذاریم. برای پرداختن به بحرانی که بشریت با آن مواجه است، نوآوری‌های تکنولوژیکی ضروری است، اما کافی نیست. انتخاب‌های فردی و جمعی، سیاست‌های دولت و توافق‌های بین‌المللی قطعات دیگر این پازل را تشکیل می‌دهند.

انسان‌های منفرد، صرف نظر از اینکه چقدر مبتکر هستند یا از بینش عمیقی برخوردارند، دارای نقص‌هایی هستند. ماسک نیز از این قاعده مستثنی نیست. و حتی اگر او یک ابرقهرمان بی‌عیب و نقص بود، برای ایجاد یک انتقال سبز به بیش از یک سوپرمن نیاز داشتیم. ما به جهانی از ابرقهرمان‌ها نیاز داریم. یا بهتر از آن، یک گونه کامل، متعهد به آن هدف.