دو پرسش از تلاطم بورس

از ابتدای هفته بورس همسو با فضای مثبت بازارهای موازی سرانجام به ریل صعودی بازگشت اما این موضوع تفاوت مهمی با دفعات قبل بورس داشت. به این ترتیب با شاخص کل وجود اینکه طی دو روز معاملاتی اخیر بیش از یک‌درصد رشد را به ثبت رسانده اما نتوانسته هجوم سرمایه به بازار را به نظاره بنشیند. به همین دلیل روند کنونی بازار چند ابهام مهم را مطرح می‌کند. آنچه از رفتار سرمایه‌گذاران مشاهده می‌شود، نشان‌دهنده این است که با وجود سبز‌پوشی نماگرها اما نه‌‌تنها ورود پول به تالار شیشه‌ای به ثبت نرسیده، حتی خروج پول سهامداران خرد نیز مشاهده شده است. در روز گذشته بازار مجددا خروج پول ۲۶میلیارد تومانی را ثبت کرد. اکثر کارشناسان بر این باورند که بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران مانع از ورود نقدینگی جدی به بازار شده است. بنابراین انتظار می‌رود روند متناوب کنونی برای مدت طولانی ادامه پیدا نکند. اگرچه پرداختن به ریشه عدم اطمینان سرمایه‌گذاران نسبت به بورس موضوع مورد بحث این گزارش نیست، اما این امر در روزهای اخیر ثابت می‌کند که عدم اطمینان سرمایه‌گذاران در شرایطی که اوضاع به نفع بورس است، می‌تواند باز هم وضعیت متزلزلی را رقم بزند.

بر همین اساس این موضوع باید مدنظر قرار گیرد که بازار به‌سرعت نمی‌تواند با دست قدرتمند تقاضا در کوتاه‌مدت روبه‌رو شود. این در حالی است که سیگنال‌هایی که از وضعیت متغیرهای اثرگذار مخابره می‌شوند، اخباری مثبت برای بورس محسوب می‌شوند. برخی از کارشناسان در همین رابطه به یک موضوع مهم اشاره می‌کنند و آن پرهیز معامله‌گران از رفتارهای هیجانی و پر‌تنش است. اتفاقی که در سال ۹۹ نسخه بورس را پیچید و هجوم حقیقی‌ها بدون پشتوانه جدی برای خرید ‌«سهام بدون ارزش ذاتی» یا به‌اصطلاح «سهام سفته‌بازی» را به آفت بازار مبدل کرد.

انتظارات تورمی با بورس چه می‌کند؟

یکی دیگر از مباحثی که در روزهای اخیر به آن پرداخته شده این است که آیا علاوه بر فضای احتیاطی حاکم بر معاملات سهام، در این برهه، بازار به ساز متغیرهای مثبت به رقص خواهد درآمد یا اینکه ریسک‌های سیستماتیک کنونی و آنچه در این بخش پیش ‌روی بازار است، گوی رقابت از عوامل موثر را می‌رباید. این دو پرسش که با ابهام همراه است در دو روز گذشته به‌عنوان مانعی در برابر ورود پول سهامداران خرد عمل کرده است.

در همین رابطه احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه عدم ورود پول‌های داغ از سوی معامله‌گران غیرحرفه‌ای به گردونه معاملات به طور مشخص به بی‌اعتمادی آنان باز می‌گردد، اظهار کرد: بدبینی سرمایه‌گذاران به بازار سهام ریشه در سیاستگذاری‌های اقتصادی دارد و بر چاشنی هیجان که بخشی از روند معاملات است سایه افکنده است. حدود یک سال قبل هرگاه بازار با اخبار مثبت و منفی مواجه می‌شد نتایج آن در صف‌های خرید و فروش نمایان می‌شد. اما از نیمه اردیبهشت امسال و همزمان با تغییر سازوکار قیمت‌گذاری نرخ خوراک و با وجود پتانسیل بالا و ظرفیت‌های خوب در خصوص رشد قیمت سهام، بسیاری از فعالان اقتصادی در مواجهه با این اتفاقات دو رویکرد را در صدر انتخاب‌های خود قرار دادند.

دسته نخست به صورت کلی عطای بورس را به لقایش بخشیدند و با تالار شیشه‌ای خداحافظی کردند؛ اما گروه دوم در شرایطی حاضر به معامله شدند که قید سهام بزرگ و شاخص‌ساز را زدند. آمارها نیز بر این موضوع تاکید می‌کند. شواهد آماری حاکی از آن است که از ابتدای سال نماگر اصلی بورس در حدود ۱۲درصد بازدهی کسب کرده اما شاخص هموزن بیش از ۳۱درصد بازدهی را در کارنامه خود به ثبت رسانده است که به نوبه خود نشان می‌دهد برخی از سهامداران به دلیل ترس از دستورالعمل‌های دولتی که سهام بزرگ را مورد هدف قرار می‌دهد، به سمت نمادهای کوچک و کم‌ریسک‌تر حرکت کرده‌اند. اشتیاقی با اشاره به وضعیت ورود و خروج پول حقیقی در بازار توضیح داد: در شرایط کنونی نباید انتظار ورود پول به بازار را داشت. رصد تحرکات بازار نشان‌دهنده این است که نقدینگی قابل‌توجهی به سمت صندوق‌های طلا و شمش در حال هدایت است.

با توجه به اینکه دلار و سکه از ابتدای سال وضعیت باثباتی را سپری کردند، تلاطم اخیر در بازارهای مذکور طی روزهای گذشته می‌تواند سرمایه‌گذاران بی‌شماری را به سمت این بازارها سوق دهد. از سوی دیگر با توجه به سیاست‌های دستوری در کنترل نرخ دلار نیمایی، طبیعتا سرمایه‌گذاران به این نتیجه رسیدند که بازار سهام دوباره با کنترلگری مواجه خواهد شد. بنابراین ریسک در این بازار نسبت به طلا و دلار بیشتر است. سرعت رشد قیمت در بازارهای موازی بیشتر از بازار سهام است. در این شرایط ورود پول به بورس با احتیاطی مضاعف انجام خواهد شد. جریان پول در شرایط کنونی به غیر از طلا و دلار جای دیگری نخواهد رفت. حتی می‌توان گفت جنس پول‌های بازار سهام به شکلی است که به‌ندرت به سمت بازارهایی غیر از طلا و ارز (خودرو) می‌رود.

این کارشناس در مورد اینکه آیا متغیرهای مثبت می‌تواند اوضاع را به نفع بورس رقم بزند؛ نیز گفت: پول به صورت موقت از بازار خارج شده است. زمانی که انتظارات تورمی کاهش می‌یابد، بورس‌بازان ترجیح می‌دهند به سمت صندوق‌های با درآمد ثابت کوچ کنند. بنابراین به محض اینکه انتظارات تورمی تغییر مسیر می‌دهد، سهامداران ترجیح می‌دهند فروشنده نباشند و به سمت سهامی بروند که از افزایش قیمت دلار منتفع می‌شوند. به نظر می‌رسد با فروکش کردن نوسانات مثبت در بازار ارز، ترمز بازار سهام نیز کشیده شود و این بازار روند کاهشی به خود بگیرد.

بازار سهام به‌شدت به وضعیت بازارهای موازی وابسته است و بر تدابیر سهامداران اثرگذاری مستقیمی دارد. اگر دلار به سمت سطوح بالاتر حرکت کند، اعتماد سهامداران بازمی‌گردد. در چنین وضعیتی می‌توان گفت در صورتی پول از خارج از بازار وارد می‌شود که بورس به صورت مستمر سبزپوش شود. اما یکی از نکات قابل‌توجه در مورد بورس فعلی این است که تاخیر حرکت در رشد بازار، همسو با بازارهای دیگر دیده نمی‌شود. یعنی به محض رشد قیمتی در بازارهای موازی، برخلاف روال گذشته بورس نیز به انتظارات تورمی خواهد ‌پیوست.

• جاذبه و دافعه در بورس تهران
• پیام تازه‌واردها به بورس
• پرونده باز تلخ‌کامی‌های بورسی
• آینده‌ای مبهم در پس سبزپوشی
• ابزارهای نوین در خدمت بازار سرمایه