روخانه اترک، پنجمین رودخانه بزرگ ایران هم خشک شد

اترک رودی خروشان و سیل گیر با بستر گلی است و با داشتن ۶۶۹ کیلومتر طول، پنجمین رودخانه بلند ایران و طولانی‌ترین رودخانه ترکمنستان است.

اترک از ارتفاعات نزدیک قوچان از کوه‌های سلسله جبال البرز سرچشمه گرفته و با گذر از دشت‌های قوچان، شیروان و بجنورد و ملحق شدن چند شاخه مهم به آن، وارد خاک جمهوری ترکمنستان شده و به دریای خزر می‌ریزد. این رودخانه پس از عبور از بخش اینچه برون به علت شیب کم زمین، در دشت پخش می‌شود که نتیجه آن تشکیل تالاب‌هایی نظیر آلاگل، آلماگل و تنگلی است.

رودخانه اترک پیش از این، پنجمین رود بزرگ ایران بود. از کوه‌های هزار مسجد در خراسان رضوی می‌آمد، قوچان، فاروج، شیروان و بجنورد را طی می‌کرد. جایی نزدیک به اینچه‌برون به مرز ترکمنستان می‌رسید و به این کشور می‌رفت تا در آخر به دریای خزر بریزد. حالا نزدیک به 20 سال است که دیگر بیشتر وقت‌ها تا قوچان هم نمی‌رسد، یعنی به اولین شهری که سر راهش قرار دارد.

سد تبارک ۲۰ کیلومتر قبل از قوچان در سال ۱۳۷۴ بر روی اترک زده شد. اگر همه شرایط نرمال باشد، اترک سالانه باید 250 میلیون مترمکعب آب داشته باشد. مخزن سد تبارک 60 میلیون مترمکعب است، پس اگر رود پر باشد، این سد باید سرریز کند. تا خرداد ماه امسال حجم سد به 14 درصد رسیده بود. با این حال خشکسالی یکی از دلایل خشکی این رودخانه است.

رشد کشاورزی هم در این سال‌ها به بحران خشکی این رودخانه دامن زده است. رودی که طبق توافق قبلی، ۵۰ درصد از حجم آن حقابه ترکمنستان است اما حالا بیشتر اوقات تا مرز ایران هم نمی‌رسد.