علت اصلی خود زشت پنداری چیست؟

پنهان کردن قسمتی از بدن به کمک نوع لباس، حالت بدن، آرایش مو، کلاه و …، مقایسه اعضای بدن خود با با همان اعضا در دیگران، عمل زیبایی مکرر، نگاه کردن مداوم در آینه، دوری کردن از آینه، زیاده‌روی در آرایش و پیرایش، تغییر مداوم و افراطی لباس از جمله رفتار‌های خود زشت انگاران است. محققان می‌گویند درعصر حاضر یکی از اختلالاتی که با شدت بیشتری ظهور و بروز یافته، اختلال خودزشت انگاری است. علت شیوع این اختلال نیز تبلیغات ناسالمی است که زیبایی و زشتی را به شکلی اغراق‌یافته و غیرواقعی و طبق استاندارد‌هایی خاص و نادر برای افراد توضیح می‌دهد.

برخی دیگر نیز به دلیل انواع بیماری‌های روانی به شدت از ظاهر طبیعی خود ناراضی بوده و همین دلیل هم به دنبال تغییرات شدید در ظاهر خود هستند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و معضلات افراد خودزشت‌انگار این است که آن‌ها به شدت نسبت به ظاهر خود و قضاوت دیگران درباره ظاهرشان نگران هستند این موضوع هم باعث می‌شود که این افراد غالبا به راحتی نتوانند در جمع ظاهر شوند و حتی حضور در جمع‌های دوستانه و خانوادگی نیز برای‌شان دشوار می‌شود. در واقع خودزشت انگاری می‌تواند به شدت عملکرد فرد مبتلا در زندگی و روابط او را مختل کند.

ویژگی‌های اختلال خودزشت‌انگاری

به گفته روان‌شناسان اختلال خود زشت‌انگاری، یکی از انواع اختلالات خلقی و در واقع یک اضطراب روانی است که طی آن ذهن فرد مبتلا به صورت دائمی مشغول نقص یا نقایصی است که گمان می‌کند در ظاهر دارد این درحالیست که این نقایص یا خیلی خفیف هستند یا وجود خارجی ندارند یا اینکه دیگران قادر به مشاهده آن‌ها نیستند. مطالعات نشان داده که بیشترین تمرکز خودزشت‌انگاران متوجه نقایص سر و صورت است. آن‌ها درباره پوست، زیبایی صورت، اندازه و فرم بینی و موهایشان حساسیت شدیدی دارند و برای رسیدن به زیبایی و ظاهری بی‌عیب و نقص بار‌ها نسبت به انجام جراحی زیبایی و رژیم‌های شدید لاغری اقدام می‌کنند. آن‌ها دائما درتوهم هستند که دیگران درباره نواقص ظاهری آن‌ها اظهار نظر می‌کنند.

آن طور که متخصصان می‌گویند بیش از ۲۵ درصد از این افراد در مورد تقارن ظاهر خود نگران بوده و گمان می‌کنند که بدنشان نامتقارن است. این بیماران معمولا با اختلالات اضطرابی دیگری مانند جمع هراسی (اختلال اضطراب اجتماعی)، افسردگی، پرخوری یا وسواس فکری – افکار ناخودآگاه و رفتار‌های تکراری ناشی از این اختلالات را تجربه می‌کنند.

زنان قربانیان اصلی خودزشت‌پنداری

غالبا اختلال خودزشت پنداری از نوجوانی شروع شده و شیوع آن میان زنان بیش از مردان است. تحقیقات نشان می‌دهد از هر صد نفر ۲ نفر به این اختلال مبتلا هستند. اختلال خودزشت پنداری در پسران بیشتر به دلیل کم پشت شدن مو‌ها و حجم عضلانی کم بروز می‌یابد؛ در دختران، اما مواردی مانند وزن، فرم و اندازه سینه‌ها، لگن، پا‌ها و مو‌های بیش از حد در بدن باعث اشتغال ذهنی می‌شود.

رفتار‌های خودزشت‌انگاران

ابتلا به این اختلال به دلیل انزواطلبی و جمع‌گریزی فرد می‌تواند به کاهش یا از بین رفتن عزت نفس و حس ارزشمندی فرد می‌شود. این افراد دائما در تلاش برای پنهان کردن عیوب خیالی خود هستند.

پنهان کردن قسمتی از بدن که با آن مشکل دارند به کمک نوع لباس، حالت بدن، آرایش مو، کلاه و …، مقایسه اعضای بدن خود با با همان اعضا در دیگران، عمل زیبایی مکرر، نگاه کردن مداوم در آینه، دوری کردن از آینه، زیاده‌روی در آرایش و پیرایش، افراط در ورزش، تغییر مداوم و افراطی لباس از جمله این رفتار‌ها هستند. دیگر رفتار‌هایی که می‌توان از آن‌ها نام برد شامل؛ کندن پوست صورت یا صدمه زدن به آن، تفکر درباره خودکشی، اختلال در تغذیه، افسردگی و اضطراب، احساس گناه، خجالت، اعتیاد به الکل و مواد مخدر، فرار از جمع و عدم علاقه به دریافت کمک از دیگران است.

نتیجه حاصل شده از برخی مطالعات انجام شده روی مغز این افراد حاکی از آن است که در عملکرد اجرایی و فرایند‌های بینایی افراد مبتلا به این اختلال ایراداتی وجود دارد. یعنی این افراد واقعا خود را زشت می‌بینند. همچنین تحقیقات نشان داده است ۸ درصد از افراد مبتلا به این بیماری یکی از اعضای خانوادشان نیز به این اختلال مبتلاست در واقع ژنتیک نیز یکی از علل ابتلا به این بیماری بوده است.

درمان خود زشت‌انگاری

توجه کنید این اختلال نیز تا حدود زیادی قابل درمان است و راهکار‌هایی در این حوزه وجود دارد برای استفاده از این راهکار‌ها حتما به روان‌درمانگر مراجعه کنید.

درمان شناختی رفتاری یکی از این راهکارهاست که براساس آن درمان‌گر تلاش می‌کند نحوه تفکر، رفتار و باور‌های فرد را تغییر دهد. در این روش فرد متوجه می‌شود چرا اینگونه فکر می‌کند و چگونه این افکار، رفتار او را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در این شیوه درمانی به فرد آموزش داده می‌شود که چگونه افکارمنفی و وسواس‌های ذهنی و رفتاری خود مانند چک کردن مداوم خود در آینه را کنار بگذارد.