تنظیم صحیح دادخواست با راهنمایی وکیل دادگستری

تنظیم و ارائه دادخواست برای شروع رسیدگی به دعاوی حقوقی، طبق ماده 48 قانون آیین دادرسی مدنی ضروری است.

دادخواست، به عنوان یک فرم چاپی خاص، افراد را قادر می‌سازد تا با تکمیل جزئیات مربوطه، دعواهای خود را مطرح کنند. ماده 51 همین قانون، شرایطی مانند ضرورت درج آدرس محل سکونت خواهان و خوانده در دادخواست را مشخص می‌کند.

تنظیم و نگارش دادخواست نکات مهمی را در بر دارد که اگر به آنها توجه نشود، ممکن است منجر به رد دادخواست و عدم بررسی دعوا شود.

از این رو، اهمیت رعایت دقیق الزامات تنظیم دادخواست حائز اهمیت است. در این مقاله به بررسی تنظیم صحیح دادخواست خواهیم پرداخت.

دادخواست چیست؟

تدوین دادخواست به عنوان یکی از اقدامات مهم در فرآیند رسیدگی به دعاوی حقوقی، نقشی مهم دارد.

در این سند اطلاعات اساسی مانند ادعاها، مشخصات طرفین، توضیح دقیق و جزئی ماجرا یا اختلاف، درخواست‌ها و مطالبات حقوقی، شواهد و مدارکی که ادعاها را تقویت می‌کنند، باید ذکر شود.

دادخواست به عنوان نقطه شروع دادرسی، طرفین دعوا را به دادگاه دعوت می‌کند. این سند به طرفین اجازه می‌دهد تا مطالبات، حقوق و تمام جنبه‌های قانونی مورد نیاز را به صورت کامل و واضح ارائه دهند.

اطلاعات مندرج در دادخواست، اهمیت بسیار زیادی در روند قانونی دارند. با تدوین و ارائه دادخواست به دادگاه، طرفین دعوا فرصت دارند که ادعاها و حقوق خود را با دقت و جامع ارائه داده و به تایید اصول حقوقی بپردازند.

بر اساس ماده 48 از قانون آیین دادرسی مدنی، آغاز رسیدگی در دادگاه به تقدیم دادخواست وابسته است. دادخواست به صورت رسمی به دفتر دادگاه ارسال می‌شود.

همچنین، ماده 2 از همان قانون بیان می‌کند که هیچ دادگاهی نمی‌تواند به دعوایی رسیدگی کند مگر آن که اشخاص ذی نفع، وکیل، قائم‌مقام یا نماینده‌های قانونی آن‌ها، درخواست رسیدگی به دعوا را مطابق با قوانین ارائه دهند.

دادخواست باید به زبان فارسی و در قالب چاپی مخصوص نوشته شود. پر کردن دادخواست از نظر شکلی، اهمیت بسیاری دارد و مواردی که باید از نظر شکلی رعایت شوند، در قوانین مشخص شده‌اند؛ عدم رعایت این موارد می‌تواند منجر به رد دادخواست شود.

در حال حاضر، فرم کاغذی دادخواست به روال قبلی موجود نیست؛ به جای آن، متقاضیان باید به دفاتر خدمات قضائی مراجعه کرده و با تکمیل اطلاعات به صورت آنلاین و الکترونیکی، دادخواست خود را ثبت کنند.

سپس دادخواست به معاونت ارجاع داده می‌شود و این معاونت آن‌ها را به ترتیب به شعب ارسال می‌کند.

انواع دادخواست

در فرآیند دادرسی، دادخواست‌ها بر اساس مرجع رسیدگی به دعوا، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی شامل موارد زیر است:

1.دادخواست بدوی: اولین دادخواستی که مطرح میشود دادخواست بدوی است. در این نوع دادخواست، اقدامات ابتدایی برای رسیدگی به دعوا صورت می‌گیرد. دادگاه در این مرحله، به مسائل اولیه مانند تعیین زمان جلسات، اعلام شروع رسیدگی و موارد مشابه پرداخته و تصمیم‌گیری اولیه را انجام می‌دهد.

2.دادخواست مربوط به دیوان عدالت اداری: افرادی که شکایتی درباره عملکرد مقامات یا واحدهای دولتی دارند، دادخواست خود را به دیوان عدالت اداری ارسال می‌کنند. این دادگاه مختص بررسی و رسیدگی به شکایات علیه مقامات دولتی و کارمندان معین است.

3.دادخواست واخواهی: اگر در غیاب فردی حکمی صادر شده و او با آن مخالفت داشته باشد، می‌تواند با ارائه دادخواست واخواهی نسبت به حکم اعتراض کند و درخواست تجدید نظر یا تغییر حکم را ارائه دهد.

4.دادخواست طاری: هنگامی که یکی از طرفین در طول رسیدگی به دعوا، به مواردی پی می‌برد که با موضوع اصلی دعوا ارتباط دارد، او می‌تواند دادخواستی را تهیه کند تا این مسئله مورد بررسی قرار گیرد و در متن دادخواست ذکر شود.

5.تدوین دادخواست اضافی: در طول رسیدگی به دعوا، اگر نیاز به مطرح کردن مسائل فرعی و اضافی باشد که با مسأله اصلی مرتبط هستند، می‌توان دادخواست اضافی را تنظیم نمود.

6.تدوین دادخواست متقابل: در این نوع دادخواست، طرف مقابل دعوا نسبت به دادخواست اصلی که توسط طرف مقابل مطرح شده است، پاسخ خود را ارائه می‌دهد تا دفاع‌ها و اعتراضات خود را بیان نماید.

7.تدوین دادخواست جلب ثالث: طرف معترض می‌تواند با تنظیم دادخواست جلب ثالث، این شخص را به رسیدگی به دعوا دعوت کند.

8.دادخواست ورود ثالث به پرونده: همانطور که از اسمش پیداست، با صدور دادخواست ورود ثالث، فرد ثالث به برای حضور در دادگاه و بررسی پرونده دعوت می‌شود.

قسمت‌های مختلف دادخواست

هر دادخواست از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که می‌بایست به صورت کامل و دقیق تکمیل شود. این موارد عبارتند از:

بخش خواهان: در این بخش، اطلاعات شناسایی خواهان یا شاکی شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی و سایر جزئیات شخصی قید خواهد شد. اگر وکیل یا نماینده قانونی وجود دارد، مشخصات وکیل نیز باید در این بخش ثبت شود.

بخش خوانده: در این بخش، اطلاعات مربوط به خوانده یا متهم وارد می‌شود. این اطلاعات توسط خواهان نوشته شده و شامل مشخصات شخصی و دیگر جزئیات مربوط به خوانده است. در صورت عدم دسترسی به خوانده، حکم غیابی برای او صادر خواهد شد.

بخش خواسته: در این بخش از دادخواست، خواسته‌های کامل خواهان باید به دقت و کامل ذکر شود. هرگونه مطالبه مورد نظر از خوانده، باید به صورت دقیق و واضح نوشته شود. اگر موارد خاصی برای مطالبه وجود دارد، مانند مبالغ بدهی، باید آن‌ها را در این بخش بیان کرد.

بخش مدارک: این بخش از دادخواست برای پیوست مدارک و اسناد مرتبط با دعوا به منظور اثبات ادعاها و مطالبات خواهان به کار می‌رود.

بخش شرح دادخواست: در این بخش، خواهان می‌تواند به صورت کامل و دقیق ادعاها، موضوع دعوا و خواسته‌های خود را شرح دهد. این بخش اهمیت زیادی دارد، زیرا برای ارائه توضیحات کامل و قانونی ضروری است.

امضا و اثرانگشت: این بخش از دادخواست برای تایید اطلاعات و تنظیم دقیق دادخواست، ضروری است. امضا و اثرانگشت خواهان برای تایید صحت اطلاعات باید در دادخواست ذکر شود.

نکات مهم در تنظیم دادخواست

همانطور که گفته شد، تنظیم دادخواست نقش مهمی در قبول یا رد دادخواست دارد، به همین دلیل هنگام تکمیل آن بهتر است به این نکات توجه داشته باشید:

در صورتی که مکان اقامت یا آدرس خوانده (فردی که دعوا علیه او اقامه شده) نامشخص یا مجهول باشد، فرآیند ابلاغ دادخواست به او دشوار می‌شود. به‌طور کلی، ابلاغ دادخواست به خوانده از اهمیت بسزایی برخوردار است تا او از وجود دعوای مطرح شده مطلع شود و فرصت دفاع داشته باشد. به منظور اطلاع‌رسانی به خوانده، دادگاه باید یک بار در روزنامه آگهی منتشر کند و در صورت عدم مراجعه وی، دادگاه به صورت غیابی حکم صادر می‌کند.

اگر هویت خواهان (فرد مطالبه‌کننده) یا محل اقامت او مشخص نباشد، طبق ماده 56 قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست در صورتی که دو روز از تاریخ رسیدن آن به دادگاه، رد می‌شود. این مسئله به دلیل قرای است که مدیر دفتر دادگاه در هنگام غیبت او، صادر می‌کند.

تعیین خواسته و ارزش آن یکی از نکات مهم در فرآیند صدور حکم در دعاوی حقوقی است. خواسته‌ها به دو دسته مالی و غیرمالی تقسیم می‌شوند، به عنوان مثال، اگر ما از یک فرد مبلغی مطالبه داریم، باید مبلغ مورد ادعا را در دادخواست مشخص کنیم. همچنین، اگر فردی همسرش را ترک کرده باشد، در بخش خواسته باید الزام به تمکین همسر را درخواست کند.

دلایل و مدارکی که به همراه دادخواست ارائه می‌شوند، نیز نقش بسیار مهمی در صدور حکم دارند و به عنوان ادله و شواهدی برای اثبات دعوا در امور حقوقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، کپی از سند ازدواج، شهادت‌ شاهدان، گزارش‌های کارشناسی و سوگند می‌توانند جزء دلایل دادخواست باشند که از طریق پیوست‌های دادخواست باید ارائه شوند.

در بخش شرح دادخواست، خود خواهان توضیحات کاملی را درباره دادخواست و خواسته‌های خود ارائه می‌دهد. این توضیحات شامل جزئیات مربوط به ادعاها، موضوع دعوا و خواسته‌های او می‌شود.

همچنین، در این بخش به دلایل و مستنداتی که ادعاها و خواسته‌های مطرح شده توسط خواهان را تأیید می‌کنند، اشاره می‌شود.

همانطور که پیشتر ذکر شده است، تدوین دادخواست از اهمیت فراوانی برخوردار است و در صورتی که مطابق با اصول و مقررات قانونی تنظیم نشود، دادگاه به آن توجه نخواهد کرد.

علاوه بر اهمیت رعایت نکات نگارشی، انتخاب زبان مناسب و شفاف در شرح دادخواست نیز بسیار مهم است. جملات باید به زبان رسمی و قانونی بیان شوند و استفاده از اصطلاحات عامیانه باید اجتناب شود.

رعایت اصول نگارشی نیز حائز اهمیت بوده که شامل موارد زیر می‌شود:

1.استفاده از علائم نگارشی نظیر (، ؛ .)

2.اجتناب از اشتباهات املایی

3.انتخاب نوع و اندازه مناسب فونت

همچنین در صورتی که تعداد خوانده‌ها بیش از یک نفر باشد، باید تمام اسامی و مشخصات آن‌ها در دادخواست ذکر شود.