در دیپلماسی هماهنگ در رسانه ناراحت

رصد واکنش‌ها به عملیات «وعده صادق» ایران علیه مواضع رژیم صهیونیستی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های منطقه نشان می‌دهد غالب کاربران جهان اسلام اقدام ایران را تحت عنوان حمایت از فلسطین تحسین کرده‌اند و کارشناسان معترف به عظمت عملیات ایران هستند. همانطور که وعده داده شده بود ابعاد این عملیات و فضای ایجاد شده پس از آن به گونه‌ای شد که قابلیت پشیمان‌کننده برای سران رژیم در عبور از خطوط قرمز و حمله به کنسولگری ایران در دمشق را رقم بزند. اما در این میان ترکیه فضای رسانه‌ای قابل توجهی نسبت به اقدام ایران داشت. بررسی فضای مجازی و رسانه‌ای این کشور در روز پس از عملیات ایران نشان از چنددستگی در واکنش میان جریان‌های متعدد این کشور داشت. رسانه‌های مسلط و دولتی تلاش کردند مخابره پررنگی از عملیات ایران نداشته باشند و تظاهر به اهمیت کم ماجرا کنند. روزنامه‌های «ینی شفق» ترکیه و «جمهوریت» با تاکید بر کلیدواژه «نمایشی»، سعی در ناموفق خواندن عملیات انتقامی ایران داشتند. در شبکه‌های اجتماعی نیز کاربران حامی دولت اردوغان با واکنشی نزدیک به حامیان رژیم صهیونیستی به توهین و تمسخر توانایی نظامی ایران و نحوه مواجهه آن با اسرائیل پرداختند. جریان دوم اسلام‌گرایی ترکیه که متعلق به احزاب اسلامی منتقد دولت است و همچنین جریان چپ نزدیک به ایران و بخشی از مخالفان دولت اما از اقدام ایران علیه اسرائیل حمایت و تایید کردند ایران در خلال بی‌عملی حاکم در مقابل جنایات رژیم صهیونیستی، کار بزرگی کرده است. روزنامه «آیدینلیک» به عنوان رسانه منتقد مواضع دولت در جنگ غزه در گزارشی که در آن به بررسی ابعاد عملیات ایران پرداخت، عنوان کرد عملیات ایران ذهنیت شکست‌ناپذیر بودن اسرائیل در خاک اشغالی را فرو ریخت. «آلپتکین دورسون اوغلو» کارشناس مسائل منطقه در بخشی از یادداشت خود که به واکنش موشکی - پهپادی ایران پرداخته، ذکر می‌کند اقدام ایران، اسرائیل را مجبور کرد یک‌شبه 10 درصد از بودجه نظامی خود را هزینه کند. حسن سیوری، روزنامه‌نگار ترکیه‌ای نیز با نامیدن اسرائیل به عنوان «اوباش منطقه»، معتقد است ایران با هدف بازدارندگی و به‌رغم تهدیدات آمریکا و هشدارهای وزرای خارجه برخی کشورهای اروپایی توانست این عملیات را علیه اسرائیل انجام دهد.

ایران قبل و بعد از عملیات خود با یک ترافیک دیپلماتیک در سطح منطقه و بین‌الملل جهت رد و بدل شدن پیام‌ها و هشدارها مواجه بود.

در این بین مشخص شد ترکیه به عنوان طرفی که هم با ایران و هم آمریکا روابط خوبی دارد مانند عمان یا قطر در رد و بدل کردن پیام‌ها فعال بوده است. محتوای تماس تلفنی وزرای خارجه ایران و ترکیه در پساعملیات، تاکید بر هماهنگی دستگاه دیپلماسی طرفین به منظور تلاش برای دور ماندن منطقه از تنش بود. در چندین رسانه خبری منتشر شد که این هماهنگی حتی به سطح تحرکات اطلاعاتی و امنیتی رسید و ویلیام برنز، رئیس سازمان سیا از سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه درخواست داشته به واسطه مذاکره با طرف‌های ایرانی و اسرائیلی، جهت جلوگیری از جبهه‌گشایی جدید در منطقه عمل کند.

به نظر می‌رسد بین آنچه دولت ترکیه در فضای رسمی و دیپلماتیک اعلام و اعمال می‌کند و آنچه در فضای رسانه‌های حامی آن دیده می‌شود 2 کارویژه متفاوت تعریف شده است. همزمان که دولت ترکیه با اتخاذ مواضع محافظه‌کارانه تلاش می‌کند در میان طرف‌های درگیر منطقه نقش‌آفرینی کند اما ناخشنودی آنها با واکنشی که طرفداران‌شان در رسانه‌ها و فضای مجازی بروز می‌دهند آشکار است.

دولت اردوغان برخلاف تمام نبرد‌های فلسطین، در پسا توفان‌الاقصی، در مدیریت دوگانه حمایت از فلسطین و حفظ روابط با اسرائیل به چالش کشیده شد. فشار داخلی بویژه آن بخش از آن که در انتخابات محلی ترکیه نمود یافت، دولت ترکیه را مجبور کرد بخشی از کالاهای صادراتی خود به رژیم صهیونیستی را محدود کند. هرچند از این اقدام به دلیل اعمال «محدودیت» نه «تحریم» چندان استقبال نشد اما با قرار گرفتن اخبار چگونگی انتقام ایران در صدر رخدادهای منطقه، فرصت مانور روی این اعلام محدودیت از دولت ترکیه گرفته شد. عملیات «وعده صادق» ایران با امیدافزایی میان ملت‌های مستضعف و تحت ستم استکبار و همچنین روشن‌تر شدن جایگاه ایران در مساله فلسطین برای دولت اردوغان که تحت فشار داخلی و اعتراض ملت‌های مسلمان قرار دارد، اقدامی ناخوشایند است. اردوغان 2 دهه است پروژه رهبری جهان اسلام و تصویرسازی خود به عنوان «اول حامی فلسطین» را دنبال می‌کند و اکنون در مقایسه با حمایت ایران از فلسطین خود را دست‌بسته‌ای بیش نمی‌بیند.

سمیرا کریم‌شاهی