ارمنستان، دروازه ورود به دنیای تجارت آزاد رقابتی

به گزارش تجارت‌نیوز، همایش «توسعه همکاری‌های تجاری ایران و ارمنستان» با حضور فعالان اقتصادی و مقامات مسئول در این حوزه در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد.

در این همایش که با هدف بررسی راهکارهای توسعه مناسبات تجاری ایران و ارمنستان برپا شده بود، بهمن عشقی دبیرکل اتاق تهران، هرویک یاریجانیان رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان و عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، اکبر گداری سرپرست دفتر آسیای میانه، قفقاز و روسیه در سازمان توسعه تجارت و سید غلامرضا موسوی مدیر اجرایی بانک ملت ارمنستان حضور داشتند.

در ابتدای این همایش، معاون امور بین‌الملل اتاق تهران طی سخنانی اهمیت افزایش همکاری‌ها میان این دو کشور را تبیین کرده و زمینه‌های بالقوه همکاری میان تجار ایرانی و ارمنستان را برشمرد. حسام‌الدین حلاج با بیان اینکه این همکاری‌ها قابل تعمیم به رشته فعالیت‌هایی چون شیمیایی و پلاستیک و صنایع خلاق است، ادامه داد: ما به دنبال آن هستیم که با معرفی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود در کشور، صادرات اعضای اتاق به ارمنستان را مضاعف کنیم.

حلاج با اشاره به مزیت‌های تقویت تعاملات میان ایران و ارمنستان، این کشور را مسیر ترانزیت زمینی ایران به اروپا توصیف کرد و گفت که توجه بیش از پیش به این مسیر می‌تواند تجار ایران را به بازار اروپا متصل کرده و در عین حال جایگاه آنان را در این بازار تحکیم ببخشد.

ضرورت بهره‌برداری از ظرفیت‌های بین‌المللی ارمنستان

در ادامه، دبیرکل اتاق تهران در گزارشی ضرورت توسعه همکاری‌های تجاری با ارمنستان را تشریح کرد. بهمن عشقی با تاکید بر لزوم تغییر عادت استراتژیک ایران در نگریستن به منطقه قفقاز جنوبی به منزله منطقه حائل و بازنگری سیاست‌های امنیتی و تجاری در این منطقه با در نظر گرفتن آن به منزله منطقه گذرگاهی افزود: این کشور نقش مهمی در ثبات منطقه قفقاز جنوبی داراست. ارمنستان، دروازه ورود ایران به دریای سیاه، حوزه آناتولی و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بوده و حلقه اتصال حوزه کاسپین به اروپای دریایی و همچنین مسیر جاده ابریشم نوین محسوب می‌شود.

دبیرکل اتاق تهران سپس به اهمیت روابط با ارمنستان از بعد سیاسی و امنیتی پرداخت و گفت: روابط ایران با ارمنستان در میان کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی باثبات بوده و ظرفیت‌های لابی ارمنی در سطح بین‌المللی به واسطه پراکندگی آنها در سطح جهان به ویژه کشورهای روسیه، فرانسه و امریکا بسیار گسترده بوده که ظرفیتی قابل بهره‌برداری است. از طرفی نگرش مثبت متقابل میان ارمنستان و ایران بسیار حائز اهمیت بوده و در عین حال، نقش و جایگاه ارمنستان در ایجاد ثبات بین‌المللی مبتنی بر موازنه قدرت در قفقاز جنوبی قابل توجه است.

عشقی در ادامه به اهمیت روابط با ارمنستان از بعد اقتصادی اشاره کرد و استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ارمنستان در تعامل با سایر کشورها را مهمترین رکن این بخش دانست. او گفت: منافع اقتصادی حاصل از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای کشور ارمنستان در مقایسه با سایر کشورهای عضو اتحادیه قابل توجه بوده و سهم تجارت این کشور با اوراسیا، طی سال‌های پس از شکل‌گیری این اتحادیه معادل 7 واحد درصد رشد داشته است.

دبیرکل اتاق تهران در ادامه تبیین اهمیت ارتباط با ارمنستان از بعد اقتصادی به فرصت‌های تجارت دوجانبه ایران و ارمنستان پرداخت و گفت: در تحلیل روابط تجاری دو کشور توجه به این نکته ضروری است که ایران در میان پنج کشور نخست شرکای تجاری ارمنستان قرار ندارد و ایران در میان مقاصد صادراتی این کشور در جایگاه نهم قرار گرفته و در میان مبادی وارداتی این کشور جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. افزون بر این، اختلاف تراز تجاری دو کشور نیز نگران‌کننده است. اما با وجود این موارد، دسترسی به بازار مصرف حدود 9 میلیارد دلاری ارمنستان، محصور بودن در خشکی و نیاز به توسعه روابط با کشورهای منطقه، سهم نسبتاً بالای ایران در واردات ارمنستان، زمینه‌های صادرات مجدد محصولات ایران به طرف‌های ثالث اوراسیا و اروپا و بهره‌برداری از مناطق آزاد تجاری برای تولید و سرمایه‌گذاری مشترک می‌تواند اهمیت توسعه مراودات با این کشور را نشان می‌دهد.

او رکن سوم اهمیت توسعه ارتباطات با این کشور را به صادرات خدمات فنی و مهندسی معطوف دانست و گفت: طی سال‌های 1402-1399، بیش از 91 درصد از صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران به ارمنستان مربوط بوده است. پروژه‌هایی دیگری نیز در زمینه برق، نفت، گاز و پتروشیمی و آب و فاضلاب در این کشور به اجرا گذاشته شده و این در حالی است که بر اساس آمارهای مرکز تجارت بین‌المللی ظرفیت حداقل حدود 2.5 میلیارد دلاری برای صادرات خدمات تجاری به ارمنستان وجود دارد.

دبیرکل اتاق تهران در ادامه گزارش خود پیشنهاداتی برای ارتقای تجارت کالا و خدمات به ارمنستان ارائه کرد و گفت: اصلاح رویکرد ایران نسبت به ارمنستان از یک کشور کم‌جمعیت محصور در خشکی به دروازه ورود به اوراسیا و اروپای دریایی، تبدیل ارمنستان به‌ هاب تجاری ایران در قفقاز جنوبی، تقویت چندجانبه‌گرایی با محوریت ایران و ارمنستان و مشارکت جمهوری آذربایجان، گرجستان و ترکیه، تقویت اقتصاد مرزنشینی و حمایت از سهولت دسترسی ارمنستان به بنادر و مرزهای ساحلی ایران از جمله دریای خزر از جمله این پیشنهادات است.

پیشنهاد دیگر عشقی به بهبود وضعیت سرمایه‌گذاری اختصاص داشت که در این باره توضیح داد: مدل مشارکت دو کشور می‌تواند به این شکل باشد که در بخش‌های کشاورزی و مواد غذایی بخش خصوصی ایران با بخش خصوصی ارمنستان مشارکت کنند، در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر بخش خصوصی ایران با بخش دولتی ارمنستان همکاری کند و در بخش خودرو و قطعات نیز این مشارکت میان بخش خصوصی ارمنستان با دولت ایران شکل بگیرد.

ارمنستان، دروازه ورود به دنیای تجارت آزاد

رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان نیز طی سخنانی موقعیت این کشور را چنین توصیف کرد که ارمنستان پل ارتباطی بین ایران و اروپا محسوب می‌شود؛ کشوری با قدمت سه هزار ساله که در سال 301 میلادی مسیحیت را به عنوان دین رسمی خود پذیرفت و می‌توان گفت کلیسا به نوعی ریشه در فرهنگ و اصالت آن‌ها دارد . پس بدین ترتیب ارمنستان همسایه مسیحی ما شناخته می‌شود .

به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، هرویک یاریجانیان با بیان اینکه بیش از یک‌سوم کل جمعیت ارمنستان در ایروان، پایتخت این کشور جای گرفته‌اند، ادامه داد: ایروان مرکز فرهنگی صنعتی و اداری کل کشور و از مراکز مهم صنعتی شوروی سابق محسوب می‌شود. این شهر مرکز بازرگانی و فرآورده‌های کشاورزی بوده و افزون بر این مراکز صنعتی این شهر در زمینه فرآورده‌های فلزات، ماشین‌افزار، لوازم برقی، شیمیایی، بافندگی و غذایی و فناوری اطلاعات فعالیت دارد.

او با تشریح روابط ایران و ارمنستان توضیح داد: پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اعلام استقلال و تاسیس جمهوری ارمنستان در سال 1991 جمهوری اسلامی ایران جزو اولین کشورهایی بود که استقلال ارمنستان را در 25 دسامبر 1991 به رسمیت شناخت و روابط همه‌جانبه سیاسی، دیپلماتیک، فرهنگی و اقتصادی برقرار کرد. بیانیه روابط دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان در تاریخ 9 فوریه 1992 در تهران به امضا رسید.

او افزود: از آنجا که یکی از اصول سیاست خارجی ایران، ارتقای روابط دوستانه با کشورهای همسایه است در این چارچوب، جمهوری ارمنستان از جایگاه خاصی در بین همسایگان ایران برخوردار است و به رغم تفاوت‌های دینی و مذهبی، این دو کشور رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند.

این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به چالش‌ها و مشکلات عمده صادرات به ارمنستان گفت: فقدان زیرساخت‌های اقتصادی از قبیل روابط بانکی دو جانبه و روابط کارگزاری بانکی و مشکلات در انتقال وجه کالاهای صادراتی و وارداتی، ضعف در اطلاع‌رسانی و نبود شناخت کافی نسبت به توانایی‌های هر دو طرف و مبهم بودن ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بازار ارمنستان برای فعالان تجاری دو کشور، بالا بودن هزینه حمل کالاهای ایرانی به ارمنستان، وجود مشکلاتی در زمینه همکاری‌های ترانزیتی به دلیل وجود تعرفه‌ها، نوسانات و التهابات بالای نرخ ارز و مشکل نقل و انتقال ارز در سیستم بانکی از جمله این مشکلات است.

به گفته او «نهادینه شدن تجارت آزاد در کشور در نتیجه الحاق به سازمان تجارت جهانی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و انعقاد موافقت‌نامه تجارت ترجیحی با کشورهای دارای منافع مشترک»، «مناسب بودن فضای کسب‌وکار و فرآیند اداری کوتاه برای انجام امور تجاری نظیر ثبت شرکت»، «وجود اتمسفر مثبت به تجارت با ایران در میان تجار ارمنی»، «برخورداری ایران از مزیت نسبی برای حضور در بازارهای مواد غذایی، شوینده‌ها، پوشاک، مواد معدنی، مصالح ساختمانی ، آهن و فولاد، ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی، تابلوهای برقی فشار قوی و ترانسفرماتور» به عنوان مزیت‌های صادرات به ارمنستان شناخته می‌شود.

رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان سپس راهکارهای عملی جهت افزایش صادرات به ارمنستان را مورد اشاره قرار داد و گفت: تشکیل شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشترک جهت اجرای پروژه‌های خدمات فنی و مهندسی، حمایت از راه‌اندازی مرکز تجاری و ‌هاب توزیع کالاهای ایران در ارمنستان، ورود برند‌های موفق فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایران به شبکه توزیع ارمنستان به منظور توزیع مستقیم کالاها و محصولات ایرانی در بازار این کشور، پیش‌بینی تخصیص یارانه برای برگزاری نمایشگاه‌ها و اعزام هیئت‌های تجاری، برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی و تخصصی در دو کشور و ایجاد شرکت‌های مشترک و استفاده از ظرفیت‌های مناطق آزاد به ویژه منطقه آزاد ارس بخشی از این راهکارهاست.

هرویک یاریجانیان گفت: پتانسیل بسیار خوبی برای تولید مشترک بین دو کشور وجود دارد. در عین حال، عضویت ارمنستان در اتحادیه اقتصادی اورآسیا و استفاده از مزیت تجارت آزاد، همسایه بودن با ایران و داشتن روابط حسنه با تهران و همچنین دسترسی به تعرفه‌های تشویقی اتحادیه اروپا و ایالات متحده برای صادرات کالا از ظرفیت‌های بالای تجاری ارمنستان است؛ ضمن آنکه، اکثر شرکای تجاری ارمنستان عضو سازمان تجارت جهانی هستند.

به گفته او، کشور ارمنستان در تجارت با ایالات متحده و کانادا، اتحادیه اروپا و ژاپن از مزیت معافیت از حقوق گمرکی GSP برخوردار است که بر اساس آن محموله‌های صادراتی ارمنستان به این ممالک مشمول تعرفه‌های پایین‌تری هستند؛ برخورداری از این امکان و مزیت، توان و پتانسیل صدور 7هزار محصول به بازار آزاد گمرکی اتحادیه اروپا را می‌دهد .

بازار ارمنستان به بازارهای اتحادیه اروپا شباهت دارد

در ادامه اکبر گداری، سرپرست دفتر آسیای میانه، قفقاز و روسیه در سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه «ما در سه دهه اخیر دو خطای استراتژیک در ارمنستان داشته‌ایم» توضیح داد: اولین خطا این بوده که به ارمنستان از بعد جمعیتی نگاه کردیم. به طور مثال برای بررسی بازارهای تجاری وقتی به ارمنستان برخورد کردیم، چون جمعیت کمی داشت از آن چشم‌پوشی کردیم.

گداری افزود: دومین خطا در زمان شکل دادن به روابط تجاری اتفاق افتاد. در تجارت با ارمنستان همان‌طور عمل کردیم که با پاکستان و دیگر کشورهای طرف تجاری رفتار کردیم. در صورتی که بازار ارمنستان یک بازار رقابتی است و شباهت زیادی به بازارهای اتحادیه اروپا دارد.

او با اشاره به اینکه «رقابتی شدن این بازار به دلیل سیاست‌های تجاری ارمنستان و مهاجران زیادی که در دنیا دارد رخ داده است» ادامه داد: ارمنستان سه میلیون جمعیت در داخل کشور و 9 میلیون مهاجر در دنیا دارد که هم از نظر ارزآوری و هم نظر رقابتی به ارمنستان کمک می‌کنند.

گداری در ادامه به تجار و کسانی که قصد دارند در ارمنستان فعالیت اقتصادی و تولیدی انجام دهند، چند توصیه را مطرح کرد: از آنجا که ارمنستان منابع محدودی دارد، قوانین سختی را برای مالیات‌گیری وضع کرده است. همین موضوع برای تجار هم مهم است، چرا که باید اسناد و مدارک لازم را در اختیار داشته باشند. مساله بعدی که تجار باید به آن توجه کنند این است که در ارمنستان زبان انگلیسی چندان رایج نیست. بنابراین، زبان ارمنی و زبان روسی بیشترین کاربرد را دارد. بنابراین در نامه‌نگاری‌ها و برای تجارت باید یا از زبان ارمنی یا از زبان روسی استفاده شود. همچنین کالاهایی که به این کشور صادر می‌شود باید کاتالوگ روسی یا ارمنی داشته باشد.

او افزود: ثبت شرکت در ارمنستان به سادگی و در زمان کمی انجام می‌شود که هزینه چندانی هم در برندارد، اما تجار چه برای ثبت شرکت و چه برای انجام کارهای تجاری باید مراقب گروه‌های سودجو باشند و هزینه بالایی را متحمل نشوند. نکته مهم دیگر برای ثبت شرکت در ارمنستان این است که به محض ثبت برند و شرکت، برای فرد کد مالیاتی صادر می‌شود. بنابراین باید دقت شود که ثبت شرکت حتما برای انجام کار تولیدی باشد. این‌طور تصور نشود که با ثبت شرکت می‌توان اقامت گرفت.

سرپرست دفتر آسیای میانه، قفقاز و روسیه در سازمان توسعه تجارت در پایان به موضوع هزینه‌های تجاری در ارمنستان پرداخت و گفت: کسانی که قصد صادرات و واردات به ارمنستان را دارند باید توجه داشته باشند که علاوه بر هزینه حمل‌ونقل، تعرفه گمرکی و دیگر هزینه‌های تجاری باید 20 درصد هم مالیات پرداخت کنند.

خدمات ملت بانک ارمنستان به تجار

پس از آن، سید غلامرضا موسوی مدیر اجرایی بانک ملت ارمنستان در توضیحاتی، خدمات این بانک به تجار را تشریح کرد و با اشاره به تاریخ تاسیس و استقلال شعبه این بانک در ارمنستان گفت: این امکان وجود دارد که صادرکنندگان ایرانی وجوه صادراتی خود را از این بانک به صورت نقد دریافت کنند و با ارائه صورت‌حساب صادراتی خود، این وجوه را وارد ایران کنند.

به گفته موسوی به دلیل اتصال ملت بانک ارمنستان به سیستم روابط مالی روسیه، امکان انتقال وجوه صادراتی به بانک‌های روسیه نیز وجود دارد. او همچنین گفت که امکان تسهیلات‌دهی به تجار در ازای وثایقی که در ایران ارائه می‌کنند نیز وجود دارد.

در بخش پایانی این نشست نیز سخنرانان به پرسش‌های شرکت‌کنندگان در این حوزه پاسخ دادند.