گزارشی از بزرگداشت سعدی در ترکمنستان

به گزارش ایران اکونومیست، در این مراسم که شنبه اول اردیبهشت‌ماه با حضور علی مجتبی روزبهانی سفیر جمهوری اسلامی ایران، نوید رسولی رایزن فرهنگی، مقصد بگنجوویچ چاری یف، رییس دانشگاه دولتی زبان‌های خارجی دولت محمد آزادی، معاونان و استادان، دیپلمات‌های سفارت، جمعی از فارسی‌آموزان و پرسنل آموزشی رایزنی فرهنگی و دانشجویان آن دانشگاه برگزار شد، مقصد بگنجوویچ چاری یف، رییس دانشگاه ضمن خوشامدگویی به افتتاح دپارتمان زبان فارسی در دانشگاه در سال ۱۹۹۰ اشاره کرد که نقش مهمی در تربیت استادان، زبان‌شناسان و مترجمان ماهر داشته است.

او در بخشی دیگر از سخنان خود ضمن قدردانی از سفیر و رایزن فرهنگی کشورمان افزود: برگزاری بزرگداشت مشاهیر به اتفاق برادران ایرانی به یک رسم اصیل مبدل شده است. امروز، بزرگداشت استاد سخن سعدی شیرازی را که در دنیای شعر و شاعری از اعتبار بالایی برخوردار است، برگزار می‌کنیم. محتوای غنی اشعار سعدی شیرازی در مورد عدالت و آبادانی است. بنابراین، عقاید سعدی شیرازی قرن‌ها بعد بر روی مختومقلی فراغی و دولت محمد آزادی تأثیر گذاشته است به طوری که این دو، سعدی را استاد خود می‌دانستند و آرزو داشتند که در زمینه شعر و شاعری به سطح او برسند.

چاری یف با اشاره به کتاب جدید رئیس‌جمهوری ترکمنستان با عنوان «آنو، سرزمین برخاسته از هزاره‌ها» گفت: امروزه استادان سخنی چون سعدی، حافظ، دولت محمد آزادی و مختومقلی فراغی، اقیانوس بیکران صلح و ثبات و بشردوستی هستند.

سپس علی مجتبی روزبهانی سفیر جمهوری اسلامی ایران با اشاره به سعدی به عنوان «استاد سخن» یا «افصح المتکلمین» گفت: سعدی به نحوی استادانه، عالی‌ترین مفاهیم اخلاقی و انسانی را چنان به نظم و نثر درآورده است که در عین شیوایی، برای همه مخاطبان قابل فهم است، به گونه‌ای که اگرچه ۷۰۰ سال از سرایش این ابیات می‌گذرد، اما این آثار همچنان برای نسل امروز نیز واجد معنا و قابل درک و همچنان زنده است و با گذشت قرن‌ها همچنان اثرگذاری خود را حفظ کرده است.

او در بخشی دیگر از سخنان خود با اشاره به جایگاه رفیع سعدی افزود: از سعدی علاوه بر ادیب و شاعر، به عنوان مدرس و استاد اخلاق نیز یاد می‌کنند. کافی است به عناوین ابواب بوستان نگاهی بیاندازید تا دریابید حیات طیبه و اخلاق‌مدارانه از چه جایگاهی نزد این ادیب ایرانی برخوردار بوده است. چنانکه می‌دانید ابواب بوستان عبارتند از: عدل و تدبیر، احسان، عشق و شور، تواضع، رضای الهی، قناعت، تربیت، شکرگزاری، توبه و راه صواب و مناجات پروردگار. سعدی در گلستان هم اخلاق را سرلوحه اشعار خود قرار داده و گاهی از فضائل قناعت و نوع‌دوستی گفته، گاه آداب سخن را برشمرده و گاهی دیگر رفتارهایی چون پرگویی، حرص و کبر را مذمت کرده است.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان در پایان ضمن ابراز امیدواری به تداوم و گسترش هرچه بیشتر همکاری‌های فرهنگی میان دو کشور خصوصاً جامعه دانشگاهی ایران و ترکمنستان و با اشاره به سعدی به عنوان شاعر صلح و نوع‌دوستی، گفت: موضوع قابل توجه در نگاه سعدی به صلح است؛ از نظر او صلح نه فقط از جنبه سیاست‌ورزی و حکمرانی، که از نگاه انسانی و دینی نیز حائز اهمیت است. سعدی چنانکه خود می‌گوید، آحاد بشر را «اعضای یکدیگر» و «در آفرینش، ز یک گوهر» می‌داند و همواره بر نوع‌دوستی و مراعات حال هم‌نوعان، خصوصاً ضعفا تأکید می‌کند.

نوید رسولی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز خشنودی از برگزاری بزرگداشت سعدی و نیز رونمایی از کتاب فرهنگ اصطلاحات روزمره ترکمنی به فارسی در دانشگاه دولت محمد آزادی گفت: ادبیات‌ هر قوم‌ بازتاب‌ زندگی‌، رنج‌ها و آمال آنان است‌ و کلیات‌ سعدی در این‌ زمینه‌ سرآمد آثار ایرانی‌ و جهانی‌ است‌. حکیمی چون سعدی‌ در ذهن‌ و زبان‌ و فرهنگ جهانی‌ جایگاه‌ ویژه‌ای دارد. سعدی،‌ پایه‌گذار مکتب‌ ادبی‌ شیراز است‌ و آثارش‌، کلیدی‌ترین‌ باورها و اندیشه‌های‌ انسانی را بازتاب می‌دهد. رمز و راز شکوه‌ و ماندگاری‌ آثار سعدی‌ در آن‌ است‌ که‌ براساس‌ نیازهای‌ زمانه‌، به‌ ارزش‌های‌ فرهنگی، ‌معنای‌ تازه‌ای‌ بخشیده‌ است‌ و هم‌اینک‌ نیز پس‌ از گذشت‌ بیش از ۷۰۰ سال،‌ آرزوهای‌ انسانی‌ را در آن‌ می‌یابیم‌ و می‌کوشیم‌ که‌ آنها را با شیوه‌های‌ زندگی‌ مردم‌ زمانه‌ و نیازهای‌ آنان‌ وفق‌ دهیم‌. ‌

او در بخشی دیگر از سخنان خود به رواج بیش از ۱۹۶۵ ضرب‌المثل از «کلیات سعدی» در میان مردم و متون ادبی و وجود ۱۱۳۱ نسخه خطی در صدر نسخ خطی ایران به زبان فارسی و تأثیرپذیری و دلبستگی شخصیت‌های جهانی به وی اشاره کرد و افزود: گلستان، اولین کتاب ادبی فارسی است که در سال ۱۶۳۶م. توسط «آندره دوریه» به زبان فرانسوی ترجمه و منتشر می‌شود و پس از این است که بزرگان جهان، دلبسته اندیشه و نگاه سعدی می‌شوند؛ بزرگانی چون پوشکین، گوته، بالزاک، ولتر و ویکتور هوگو که نه تنها از آثارش تأثیر پذیرفته که در ستایش او سروده‌اند. این تأثیرپذیری به حدی بود که یکی از رهبران فرانسه در قرن هفدهم نام سعدی را بر نوه خود می‌گذارد و او با همین نام یعنی «سعدی کارنو» حاکم فرانسه می‌شود. مختومقلی شاعر بزرگ ترکمن که به زبان و ادبیات فارسی تسلط داشته از شعرایی چون سعدی تأثیر پذیرفته است، او آنگاه که از سعدی سخن می‌گوید به «بوستان» اثر جاودان وی اشاره می‌کند و تأکید می‌ورزد بر آنکه این کتاب را خوانده و فهمیده است. سعدی از شاعرانی است که آشکارا مخاطب خود را اندرز می‌دهد و آدمی را بی‌نیاز از پند نمی‌داند، این ویژگی تقریباً در تمامی اشعار مختومقلی دیده می‌شود.

رسولی در پایان با اشاره به ثبت «کلیات سعدی» در حافظه‌ جهانی یونسکو و این که کلام سعدی قرن‌ها پیش از این، در ذهن و زبان مردمان و در حافظه تاریخی آنها به ثبت رسیده است، ابراز امیدواری کرد که با توجه به وجود کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه آزادی، بتوانیم با همکاری یکدیگر و با مشارکت دانشگاه‌های ایران، گام‌های مؤثری را در تقویت و توسعه این زبان در دانشگاه برداریم.

این مراسم با خواندن شعر و مقاله و حکایاتی از سعدی توسط دانشجویان دانشگاه و فارسی‌آموزان رایزنی فرهنگی و رونمایی از کتاب فرهنگ اصطلاحات روزمره ترکمنی – فارسی که اخیراً توسط رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان به چاپ رسیده است و اعطای هدایایی به استادان و دانشجویان دانشگاه و فارسی‌آموزان رایزنی فرهنگی و پذیرایی با شرینیجات دو کشور به پایان رسید.