سیگنال اتمی خرازی به آمریکا کارساز از آب در خواهد آمد؟

سخنان اخیر کمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی واکنش‌های متعددی را در ایران و آمریکا به دنبال داشته است. خرازی می‌گوید که تهدید هسته‌ای ایران، موجب تغییر دکترین هسته‌ای تهران خواهد شد.

قاسم محبعلی، مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت خارجه، درباره اظهارات اخیر خرازی درباره احتمال تغییر دکترین هسته‌ای در ایران به «انتخاب» گفت: بخشی از صحبت‌های ایشان که راجع به تمایل به مذاکرات است، مطلب جدیدی نیست. اینکه چرا خرازی به آن اشاره کرده است، قابل بحث و شاید پیامی به آمریکایی هاست. پیامی که نشان می‌دهد در سطوحی بالاتر از دولت عده‌ای تمایل به مذاکره دارند. بحث رفتن به سراغ تولید سلاح هسته‌ای بحث چالش برانگیزی است و بازدارندگی آن همواره مطرح بوده است. اتهاماتی که به ایران برای رفتن به شورای امنیت‌زده شد، بابت همین مسأله بود. مسأله‌ای که خسارت‌های بسیاری به ایران زد.

وی در ادامه درباره ایده بازدارندگی با سلاح هسته‌ای بیان کرد: حتماً نمی‌توان اثبات کرد که بازدارندگی همراه با بمب اتم است. اسراییل هم با داشتن سلاح هسته‌ای، نتوانست بازدارندگی داشته باشد و با حماس درگیر شده است. ایران هم به سمت اسراییل با وجود تمامی قدرت هایش، سیصد موشک زد. فروپاشی شوروی با وجود سلاح هسته‌ای و حتی نمونه جنگ اوکراین و پاکستان و هندوستان نشان می‌دهد که باید در راهبرد داشتن سلاح هسته‌ای باید تامل کرد. برخی از مباحث بیشتر به جای اینکه امنیت ملی را افزایش دهد، موجب خواهد شد که امنیت ملی کشور هزینه‌های بیشتری ببیند و زمینه افزایش رقابت‌های تسلیحاتی در منطقه را به دنبال داشته باشد. ایران در این بین آش نخورده و دهن سوخته می‌شود و فرصتی را برای عربستان و ترکیه ایجاد می‌کند.

او افزود: سیاست ایهام هسته‌ای و یا علنی‌سازی هسته‌ای، می‌تواند هزینه‌های بیشتری برای ایران تولید کند و بیش از ۲ تریلیون دلار خسارت وارد کرده است.

محبعلی درباره نگاه برخی پیرامون تغییر دکترین هسته‌ای برای آوردن غرب به پای میز مذاکره گفت: یکی از نگاه‌ها همین است، اگر مذاکره نکنید ما به سمت سلاح هسته‌ای می‌رویم. این سیاست می‌تواند قابل بحث باشد. کره شمالی هم از این سیاست بار‌ها استفاده کرده، اما توفیقی به دست نیاورده است. کره شمالی هربار خواسته است که با تهدید هسته‌ای، آمریکا را وادار به گفتگو کند، اما جواب نداده است. فرصت دیپلماسی همواره برای ایران وجود دارد و حتماً نیازی به تهدید هسته‌ای شدن ندارد.

حسن بهشتی پور، کارشناس بین‌الملل نیز درباره احتمال تغییر دکترین هسته‌ای ایران به «انتخاب» گفت: آنچه می‌توان حدس زد این است که ایران انتظار دارد تحریم‌ها پایان پیدا کند. منتهی طرف غربی انتظار دارد که ایران بدون استفاده از مزایای برجام، آن را اجرا کند. در این بین مسأله این است که ایران تا چه زمان می‌تواند مسیر فعلی را ادامه دهد. عده‌ای معتقدند که اگر این اقدامات غرب در رابطه با فشار روی ایران از لحاظ سیاسی، اقتصادی، نظامی و دفاعی منجر به این شود که موجودیت جمهوری اسلامی ایران به خطر بیوفتد، در آن شرایط ایران به سمت تجدیدنظر در دکترین اتمی می‌رود. عده‌ای که اینطور فکر می‌کنند، معتقدند که داشتن بمب هسته‌ای خاصیت بازدارندگی دارد و اگر ایران می‌خواهد رفتار غرب را تغییر دهد، باید به سمت سلاح هسته‌ای برود. عده‌ای دیگر معتقدند که بمب هسته‌ای بدون توسعه سیاسی و اقتصادی جنبه بازدارندگی ندارد. همچنان که داشتن بمب هسته‌ای برای کره شمالی، موجب بازدارندگی نشده و تحریم‌ها پا برجاست. بلکه فشار‌ها بر کره شمالی بیشتر شده است. اگر حمایت چین نبود، قاعدتاً شاهد تغییرات وسیعی در کره شمالی بودیم.

وی در ادامه درباره هشدار هسته‌ای به غرب بیان کرد: بحث مهم این است که بیشتر افرادی که بر تغییر دکترین هسته‌ای تأکید دارند، در مرحله هشدار هستند. آن‌ها می‌گویند اقدامات رادیکال شما در تحریم‌ها و تهدید‌های نظامی، موجب می‌شود گرایش‌های رادیکال در ایران اقدامات رادیکال‌تری انجام دهند. در حال حاضر بحث تغییر دکترین هسته‌ای، در مرحله هشدار است. در نتیجه شرایط منطقی برای غرب بازگشت به برجام و رفع تحریم است. ایران بار‌ها اعلام کرده که اگر طرف مقابل تعهدات برجامی را اجرا کند، ایران هم تعهدات خود را انجام می‌دهد

وی اظهار داشت: پاسخ ایران به اسراییل نقشی در تغییر نگاه هسته‌ای نداشته است. ایران ناچار بود به اسراییل پاسخ دهد؛ بنابراین ایران در موضوع حمله به اسراییل، یک پاسخ متقابل داده است، چون اسراییل آغازگر این جنگ بود.

او درباره تأثیر تاثیر دکترین هسته‌ای بر روی مذاکرات غیررسمی با آمریکا اشاره کرد: تفاوت مهمی بین مذاکره و گفتگو وجود دارد. ما چیزی به نام گفتگو داریم، مثل کاری که ما الان انجام می‌دهیم؛ بین کشور‌ها نیز این گفتگو انجام می‌شود و ثمری ندارد. مذاکره دستور و چارچوب و روند زمانی و هدف‌گذاری دارد. الان گفتگو غیرمستقیم بین ایران و آمریکا وجود دارد و مذاکره‌ای در کار نیست. ایران و آمریکا از طریق کشور‌های دیگر با هم گفتگو دارند. من بعید می‌دانم در این گفتگو‌ها، با تهدید هسته‌ای تبدیل به یک مذاکره رو در رو شود.

بهشتی پور ادامه داد: فعالیت‌های هسته‌ای ما زیرنظر آژانس است و حتی گرم اورانیوم غنی شده را هم می‌دانند و هر سه ماه گزارش می‌دهند. حتی این گزارش‌ها خلاف اساسنامه آژانس، منتشر هم می‌شود. در نتیجه ایران چیزی برای مخفی کردن نداشته است. بحث ایران این است که اگر موجودیت ما به خطر بیوفتد شاید از این روند خارج شویم. همچنان فتوا رهبری درباره تولید و نگهداری سلاح هسته‌ای پابرجاست.