ژوکوند با دی‌ان‌ای لبخند می‌زند

به بهانه ساختن نسخه کوچک مونالیزا توسط محققان آمریکایی،

مونالیزا، شاهکار جاودان لئوناردو داوینچی که هم‌اکنون در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود، برخلاف تصورات رایج تابلویی کوچک است و تنها 76 سانتیمتر ارتفاع دارد. اما محققان آمریکایی موفق شده‌اند کوچک‌ترین نسخه این اثر هنری را با استفاده از دی‌ان‌ای بسازند. در این نسخه طول تابلو به تنها چند صد نانومتر رسیده است و لبخند ژکوند هم به اندازه 100 نانومتر است. با این وصف می‌توان گفت تابلوی جدید مونالیزا تقریباً برابر با یک باکتری اشریشیا‌کلی است.

روشی که دستمایه محققان برای خلق نسخه جدید این اثر شده است، «اریگامی» دی‌ان‌ای است که در آن رشته های ژن را تا کرده و به شکل خاصی درمی آورند.

نسخه جدید مونالیزای داوینچی متشکل از مربع‌های کوچکی است که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. هر یک از این مربع‌ها، درواقع یک رشته دی‌ان‌ای هستند که ساختارشان دستکاری شده است. بعد از این، کافی است که رشته ها در کنار یکدیگر قرار بگیرند و این کار با قرار دادن هر رشته در تیوب تست انجام می‌شود. بعد از قرار دادن مربع های 4x4، 2x2 و در نهایت 8x8 کنار یکدیگر، چهره مرموز مونالیزا نمایان می‌شود.

با خلق نسخه کوچک مونالیزا توسط تیم کالتک، ثابت می‌شود که نرم‌افزارها و سیستم‌های کنترل خودکار مایعات می توانند ابزاری برای خلق چنین نقاشی‌های کوچکی باشند.

اما باید دانست که نسخه مونالیزای کالتک تنها به لحاظ نمایشی دارای اهمیت نیست، بلکه می‌توان امیدوار بود که می‌توان با استفاده از این روش، نانوساختارهایی مبتنی بر DNA به وجود آورد که به ساخت مدارهای بسیار چگال و مواد ارگانیک غیربومی کمک می‌کنند و می توانند در آزمایش واکنش‌های مولکولی و شیمیایی مفید واقع شوند.

مونالیزا که به لبخند ژوکوند نیز شهرت دارد، نام یکی از معروف‌ترین تابلوهای نقاشی لئوناردو داوینچی هنرمند مشهور ایتالیایی است که با رنگ روغن بر روی صفحه چوب سپیدار نقاشی شده ‌است. این اثر استثنایی در طول تاریخ چندین بار ربوده شده و با این‌که بیش از ۵۰۰ سال از زمان خلقش می‌گذرد اما آسیب چندانی ندیده‌ است. تابلوی مشهور لبخند ژوکوند به دلیل لبخند بسیار مرموز مونالیزا و همچنین سبک نوین نقاشی لئوناردو داوینچی در آن زمان، به شهرت جهانی رسیده است.

گزارش: غزال غضنفری