تهرانگردی با مملیکا| موزه داراباد

برنامه هفتم تهرانگردی با مملیکا هم برگزار شد و با یک گروه ۱۴ نفره به موزه حیات وحش داراباد رفتیم و با توضیحات خیلی خوب خانم کاظمی عزیز راجب پستانداران و پرندگان و خزندگان و گربه سانان موجود در ایران و خارجه! کلی اطلاعات جالب و مفید کسب کردیم.
من یسری اطلاعاتی که یاد گرفتیم رو میگم که بعضیاش خیلی واجبه بدونیم ولی اکثرا از روی ناآگاهی رعایت نمی کنیم و امیدوارم از این به بعد رعایت کنیم.? ولی قبلش یه نکته مهم اینکه بیاین بچه ها رو از سنین کم به موزه های مختلف ببریم و با روش های جذاب سعی کنیم آگاهشون کنیم چون بچه ها هم خیلی کنجکاوند و هم خیلی باهوشن و با این کار میتونید زمینه های علاقه مندیشون رو بشناسین و در آن حوزه ها بیشتر براشون وقت بزارید تا در آینده هم بهتر بتونن در زمینه هایی که دوست دارن فعالیت کنن?(من به آتنا کوچولو که پایه ثابت تهرانگری های مملیکاس افتخار میکنم که همیشه میاد و خیلی هم خوب گوش میده?)

مثلا من با این سنم فرق بین ببر و پلنگ رو نمیدونستم!?(شِیم آن می?) حالا ایراد نداره هیچوقت برای یادگیری دیر نیست!? خب دیگه توصیه های ایمنی بسه! بریم داخل موزه:)

اول اینکه دسته بندی سالن های موزه براساس زیستگاه‌های کشورمونِ، ما کشورمون به دلیل تنوع آب و هوایی، تنوع زیستگاهی زیادی داره و تنها کشوریه که در آن ۱۰ گونه گربه سان داشتیم. اولین گربه سان که ۷۰سال پیش وجود داشته، شیر ایرانی بوده که در دشت ارژنگ اهواز از بین میره و ۵۰ سال پیش ببر مازندران داشتیم که الان متاسفانه در کشور ما وجود نداره. قبل از اینکه سازمان محیط زیست شکل بگیره، شاه های ایرانی علاقه زیادی به شیرکشی، ببر کشی، خرس کشی و کلا حیوانات گربه سان داشتند چون حس قدرت بهشون میداده! ببر مازندران هم قربانی همین قضیه بوده. دلیل دوم اینکه محل زندگیشون تالاب بوده چون به آب خیلی نیاز دارند، ولی همه تالاب ها را برای کشت برنج به شالیزار تبدیل کردند، و آخرین گونه ای که از ببر شکار شد سال ۴۲ بوده و دیگه از آن زمان به بعد مشاهده نشده.??
بزرگترین گربه سانی که در کشور ما وجود داره، پلنگ ایرانی هست که بزرگترین پلنگ دنیاست و بعد از پلنگ(از نظر ارتفاعی) یوزپلنگ هست. گربه پالاس، گربه وحشی و سیاه گوش(که شبیه پلنگه و از دور فکر میکنن بچه پلنگه!) هم از انواع دیگر گربه سانان هستند.

خب حالا میریم سراغ گوزن ها:
اول بگم که گوزن ها از خانواده گوزن ها هستند ولی آهوها از خانواده گاوسانان هستند:)
ما در کشورمون ۳گونه گوزن داریم: اولیش گوزن مرال هست که در اروپا به آن گوزن قرمز میگن. این مرال ها هرسال بین ۱۵شهریور تا ۱۵مهر آواز گاوبانگی را دارند که بین جنس های نر، قوی ترینشون انتخاب میشه و بعد از اینکه درگیری انجام میده، صداهایی تولید میکنه برای تشکیل حرمسرا!? بعد از اینکه حرمسرا تشکیل میده، درهمین حوالی شاخ نر میفته و هرسال گوزن نر شاخ جدید درمیاره. تا یه سنی شاخک هاشون اضافه میشن ولی از آن سن به بعد یسری شاخک هارو دیگه ندارن، بنابراین سن گوزن مرال رو بیشتر از دندانشان تشخیص میدهند.

کوچکترین گوزن ایران هم شوکا هست که شاخِ سه شاخ داره. بین گوزن مرال و گوزن شوکا، گوزن زرد ایرانی هست که متاسفانه منقرض شده در طبیعت، ولی در باغ وحش ارم و یسری دیگه از باغ وحش های ایران نگه داری میشن.

حیوان هایی که در باغ وحش هستند چون استرس کمتری دارند و مدام تغذیه میشن،سنشون بیشتر از حیواناتی هست که در طبیعت زندگی میکنند و جزء گونه های حیات وحش حساب نمیشن. اگر میگیم حیوانی منقرض شده ولی در اسارت هست یعنی مثلا مثل گوزن زرد در اسارت تکثیر میشه ولی در طبیعت زیستگاهی براش وجود نداره که بخواد بطور طبیعی زندگی کنه و محل زندگیش در طبیعت کاملا تخریب شده.
دوستان سوال میکنن که منطورتون باغ وحش های خارجه که حیوونا دیرتر میمیرن دیگه؟! چون تو ایران باید افسرده شن زودتر بمیرن!? خانم کاظمی هم اشاره کردند که باغ وحش ارم خداروشکر داره پیشرفت میکنه و دامپزشکشون که دکتر معماریان هستند، دائم میرن دانمارک و آلمان و آفریقای جنوبی دوره میبینن و الان خیلی دارن زیستگاه سازی میکنن حتی گفتن فیلشون امسال حامله شده(اوخی??) و این خیلی اتفاق بزرگیه، دوتا شامپانزه هم داشتن که بچه دار شدن تازه? درکل, باغ وحش ارم داره سعی میکنه جدیدترین متدها را بکار ببره.

حالا بریم سراغ قوچ ها:
به گوسفند وحشی میگن قوچ.? ما تنوع قوچ در کشورمون خیلی زیاد داریم. شمال شرق کشور(یعنی شمال خراسان) قوچ اوریال را داریم که شاخ حلزونی هست و ریش بلندی داره. هرچقدر از شمال شرق به سمت شمال غرب بریم، این شاخ ها عقب میرن و ریش هاشون کوتاه تر میشه،بطوری که قوچ ارمنی یک گونه کاملا متفاوت با قوچ اوریال هست و حد واسط بین این قوچ ها هم قوچ البرز هست که الان در ارتفاعات شمالی تهران وجود دارن و میتونیم مشاهده کنیم. سن قوچ ها را هم از روی گره هایی که روی سرشون هست نشان میدن.

بعد رفتیم سراغ جغدها:
ما در کشورمون جغدی داریم بنام مرغ هق که در تابستان سمت کوه های داراباد و یا پارک جمشیدیه و بعضی اوقات هم در پارک ملت هم دیده میشن و موقعی که خیلی فضا ساکت باشه صدای هَق هقش شنیده میشه.? یه جغد سفید هم بود که بهش میگن جغد انبار. مثل همون جغدس که تو هری پاتره:) و کلا توی انبار زندگی میکنه. جغدها در کل چون حس شنواییشون خیلی قویه و حساسن براشون سخته که در محیط شهری زندگی کنن.
جغد شومه؟! این حرف کاملا خرافات، جغدها بیشتر به خرابه ها میرن چون جونده ها بیشتر در خرابه ها وجود دارند ولی مردم میگفتن چون به جاهای متروکه میره پس شومه! درصورتی که در افسانه های ایران جغد دانا داریم و یعنی جغد نشانه دانایی هست? تازه دید ۳۶۰ درجه هم داره و میتونه همه جا رو ببینه:)

در سالن بعدی گورخر ایرانی وجود داشت که برخلاف تصورمون راه راه نبود! چرا؟ به دلیل اینکه زیستگاهش بیابانی و نیمه بیابانی هست و برای سازگاری با زیستگاهش راه راه نداره. گورخر ایرانی را معمولا با موتور دنبالش میکنن و خستش میکنن و بعد شکارش میکنن? و از روغنش برای درد مفاصل استفاده میکنن ولی این هنوز اثبات نشده و چیزی هست که از خودشون درمیارن!?
گونه فوق العاده زیبا و جالبی هست و درحال حاضر در منطقه بهرام گور و توران(البته حفاظت شده هستند) نگه داری میشن.

یاد این شعر جامی افتادم:
بهرام که گور میگرفتی همه عمر
دیدی که چگونه گور بهرام گرفت
گور اول:گورخر، گور دوم: قبر!?

خب بریم سراغ فرق بین پلنگ و یوزپلنگ:
?خوب حواستون رو جمع کنین این قسمت خیلی مهمه??
پلنگ گربه سانی هست که خال های مشکی گل مانند داره و دست و پاهاش قوی و کوتاه و کاملا عضله ای هست و میتونه ۳برابر و حتی ۴برابر وزن خودش را شکار کنه.? ولی متاسفانه در خطر انقراض هست و تعدادشون داره روز به روز کمتر میشه.

یوزپلنگ ایرانی خال های مشکی تو پر داره و در صورتش هم خط اشک داره که از گوشه چشمش تا گوشه دهانش کشیده شده و مثل عینک آفتابی عمل میکنه براش. خط اشک ضریب شکست نور را میگیره برای اینکه نور داخل چشمش نره و راحت تر بتونه شکار کنه.??
حالا چرا سریع ترین حیوان دنیاست؟! چون چندتا سازگاری داره: اول اینکه سوراخ بینی هاش در بالاترین قسمت از بدنش قرار گرفتن و خیلی بزرگن(از دور شبیه سگ دیده میشه)، دوم اینکه شش بی نهایت بزرگی نسبت به بدنش داره که بتونه اکسیژن بیشتری را وارد بدنش کنه، و سوم اینکه قلبش ۳برابر قلب شیر است که پمپاژ بیشتری برای خون داشته باشه.
دست و پاهاش کاملا به صورت دورانی حرکت میکنه و مثل فنر ضربه میزنه و تنها گربه سانی هست که در رد انگشت هاش، ناخن دیده میشه.
یوزپلنگ متاسفانه در معرض انقراض و نه تنها تو ایران بلکه در کل دنیا داره منقرض میشه چون کلا گربه سان ضعیفی هست و نمیتونه با کفتار رقابت کنه(چون کفتار ها دسته جمعی حمله میکنند و طعمه ی یوزپلنگ را میگیرند) و چون توانایی رقابت نداره داره به مرور حذف میشه. (راز بقا همینه دیگه نخوری، میخورنت!??)

حالا از خانواده سگ سانان، ما شغال و روباه و گرگ را داریم که خیلی در طبیعت مهم اند و از خانواده کفتارها در ایران یک کفتار داریم بنام کفتار راه راه.
معمولا مردم به گراز و کفتار دید خیلی بدی دارن ولی بیاین راجبشون یکم بیشتر بدونیم:
گراز فوق العاده حیوان خوبیه و اصطلاحا بهش میگن باغبان طبیعت چون با دندان هایی که داره کل خاک را شخم میزنه و باعث میشه هوا و اکسیژن به بذرهایی که میخوان تازه سبز بشن برسه و علاوه بر این یسری حیوان ها که از بذرها تغذیه میکنن، میتونن از این بذرها تغذیه کنن. پس عملکرد حیوانات در طبیعت کاملا مفیده و اگر در چرخه آنها دخالت کنیم، آن حیوان تبدیل به آفت میشه مثل تَشی که حالا بهتون میگم.
به کفتار هم دید بدی دارن و در کارتون ها میگن بدذات و اذیت میکنه ولی اصلا اینطور نیست. کفتار رفتگر طبیعت است. در بالاترین رأس هرم غذایی قرار گرفته، یعنی از همه چی تغذیه میکنه(جارو میکنه طبیعت رو!?) از لاشه و جمجمه حیوانات تغذیه میکنه و این باعث میشه که آن محیط را از آلودگی پاک کنه. قوی ترین آرواره را در گوشتخواران داره و اینکه اسید معدش هم فوق العاده قوی هست و این باعث میشه حتی شاخ قوچ را هم کاملا بخوره! توانایی حمله کردن به آدم ها را نداره، فرم دست و پاهاش حالت پرانتزی داره و نمیتونه شکار کنه. کلا فیزیک بدنش طوری هست که فقط لاشه خواری میکنه و با انسان درگیری نداره ولی متاسفانه ما در کشورمون با همه حیوانات ستیز داریم!

بریم سراغ خرس ها:?

در ایران دو گونه خرس داریم: یکی خرس سیاه بلوچی که در قسمت های شمالی و جنوبی استان سیستان و بلوچستان وجود داره و یکی خرس سیاه قهوه ای که در رشته کوه های البرز و زاگرس وجود داره. خرس اگر محاصره بشه یا تازه از خواب زمستانی بیرون آمده باشه و ذخیره غذایی نداشته باشه یا اینکه توله هاش گیر افتاده باشن، با انسان درگیر میشه وگرنه درحالت عادی سعی میکنه از محیط انسان ها دور بمونه. اگر خرس ایرانی بهمون حمله کنه، اینکه بدوییم و اینها فایده نداره و خورده میشیم!?چون فوق العاده قوی هست. خرس ها در ایران از درختچه های زرشک و آلوچه تغذیه میکنند.(وِگه کلا!?) و ممکنه دریک وعده غذایی ۱۲کیلو سیب بخوره!(سیب دوست داره!)
اگر با خرس ایرانی مواجه شدیم باید بی نهایت تولید صدا بکنیم و به جایی ضربه بزنیم مثل قابلمه! و کلا لوازم کمپینگ را باید به هم بکوبیم!????!

گفتم راجب تشی بهتون میگم: تَشی بزرگترین جونده ایران هست(جوجه تیغی یا خارپشت حیوان کوچکی هست که خار داره و گوشتخواره و از حشرات تغذیه میکنه، با تَشی فرق داره) تشی باید از ساقه و ریشه درختان و غده زیرزمینی گیاهان استفاده کنه ولی الان متاسفانه تبدیل به آفت شده و به زمین های کشاورزی آسیب میزنه. چون دشمن طبیعیش که پلنگه خیلی کم شده و تعداد تشی ها خیلی زیاد شده و هیچ حیوان دیگری وجود نداره که بخواد این حیوان را از بین ببره، البته شمالی ها بعضی هاشون این حیوان را میخورن!

خب اینها اطلاعاتی بود که راجب حیواناتی که تاکسیدرمی شده بودند فهمیدیم بعدش رفتیم سراغ ماهی ها و حیوانات زنده و بعد قسمت جذاب لمس خزندگان?
راستی اینم بگم که علارقم اینکه میگن تاکسیدرمی بده چون حیوانات را میکشن، اتفاقا خیلی هم خوبه!
هدف از تاکسیدرمی: اول اینکه ما فرصت نمیکنیم بریم در طبیعت همه حیوانات را ببینیم و اطلاعات لازم را راجبشون بدست بیاریم.
دوم اینکه بعدها بعنوان یک ذخیره ژنتیکی ازشون استفاده میکنیم. چون یسری حیوان ها درحال انقراض اند، یسری گونه ها شب فعال اند و یسری گونه ها ممکنه دیگه اصلا در این سایز وجود نداشته باشن، ولی با علم تاکسیدرمی میتونیم داشته باشیمشون.?

قسمت حیوانات زنده با یسری ماهی ها و خزندگان آشنا شدیم و لوس مار را لمس کردیم:)

بعدم در بیرون سالن با یه آدم برفی مواجه شدیم که کلی ذوق کردیم و باهاش عکس دسته جمعی گرفتیم و بعد تو راه هم یکم برف بازی کردیم و برنامه به خوبی و خوشی به پایان رسید. ?