عید هزینه‌ها یا عید نوروز؟

برای هزینه‌های نوروزی برنامه‌ریزی داشته باشیم.

معمولاً بودجه‌بندی برای ایام عید و تعطیلات کار راحتی نیست؛ به‌ویژه برای خانواده‌هایی که بچه هم دارند و البته برای خانواده‌هایی که برنامه‌ریزی برای ایام عید ندارند؛ زیرا نداشتن برنامۀ قبلی مانع از پیش‌بینی هزینه‌های ایام عید می‌شود؛ برای مثال اگر تقویم امسال را دیده باشید، برای کارمندانی که باید در ایام عید در محل کار حضور داشته باشند، دو بخش تعطیلات داریم، پنچ روز اول و چهار روز در انتها. این‌گونه تعطیلات موجب می‌شود که برخی خانواده‌ها برای سفر دو بار برنامه بریزند، یعنی یک بار در ایام ابتدایی نوروز و بار دیگر در انتها. نکته هم اینجاست که معمولاً یکی از این سفرها برنامه‌ریزی قبلی دارد و سفر دوم به سبب اصرار دوستان و فرزندان و جوی که ایجاد می‌شود شکل می‌گیرد. همین سفرها و این دست تفریحاتی که کاملاً برنامه‌ریزی‌نشده پیش می‌آید، موجب آن است که حساب‌وکتاب اقتصاد خانواده دچار مشکل شود. البته می‌توان با استفاده از راهکار‌هایی ساده برای عید بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی کرد که در ادامه به بررسی نمونه‌ای بسیار ساده از آن می‌پردازیم.

داشتن برنامه برای عید مهم‌ترین عامل برای این است که بتوان هزینه‌ها را شناسایی کرد. این برنامه‌ها بر حسب زمان به سه دسته تقسیم خواهند شد:

پیش‌از عید

بسیاری از هزینه‌هایی که مربوط به نوروز است قبل‌از شروع سال جدید به‌وجود می‌آیند. هزینۀ لباس و کفش عید، هزینۀ خرید اقلام مورد نیاز جهت عیددیدنی (به‌ویژه برای بزرگ‌ترها)، هزینۀ خرید عیدی (اگر به‌شکل کالا باشد) و همچنین برخی هزینه‌های سفر (خرید تور یا خرید بلیت اتوبوس و قطار و هواپیما) معمولاً پیش‌از عید رخ می‌دهد؛ یعنی زمانی‌که خانواده بیشترین موجودی را در حساب خود دارد. همین مسئلۀ وجود پول آن هم به میزان زیاد موجب می‌شود، به‌ویژه در بخش خرید البسه و برخی مایجتاج، اسراف صورت بگیرد؛ همانند خرید کفش و لباسی که چندان مناسب نیست و پوشیده هم نمی‌شود یا خرید مایحتاج عید بیش‌از مورد نیاز که معمولاً تا پایان فروردین هم خورده نمی‌شود و گاه دور ریخته می‌شود.

مهم‌ترین چالش پیش‌از عید همین خریدهایی است که بیش از نیاز است یا هزینه‌کرد برای آن‌ها بیش از آنی است که باید باشد. مسئله هم همان‌طور که گفته شد از این ناشی می‌شود که منابع مالی در این برهه زیادتر است و با فراغت بیشتری هزینه‌ها رخ می‌دهد. تجربیات سال‌های گذشته و دقت در خرید این اقلام می‌تواند این هزینه‌ها را به‌شکل معقولی کاهش دهد.

ایام نوروز و عید

مهم‌ترین هزینه‌هایی که در نوروز رخ می‌دهد، هزینۀ سفر و تفریح است. همین عنوان کافی است که درک کنیم این دو هزینه جزو پیش‌بینی‌نشده‌ترین هزینه‌ها هستند. مهم‌ترین هزینۀ سفر اقامت است. معمولاً در مسافرت‌هایی که پیش‌از عید برای‌شان برنامه‌ریزی می‌شود، هزینۀ اقامت چالش کمتری دارد تا وقتی‌که در همان ایام عید تصمیم به سفر گرفته شود. غیر از این هزینه، باقی هزینه‌های سفر هزینه‌های معمول است (خورد و خوراک و گشت و خرید) که البته ‌باید حدودی هم برای آن تعیین شود. معمولاً خورد و خوراک و گردش درحینِ سفر آن‌چنان متغیر نیست و هزینه‌های آن معمول و قابلِ‌پیش‌بینی است؛ اما اگر مسافرت به مناطقی صورت گیرد که خرید جزوی از سفر محسوب می‌شود، آن موقع است که باید از پیش‌تر این هزینه‌ها را برآورد کرد و برای آن بودجه‌ای درنظر گرفت.

البته هزینه‌های ایام نوروز اگر مسافرتی برای آن برنامه‌ریزی نشود، معمولاً کمتر است؛ اما اگر همین هم برنامه‌ریزی شده باشد و تفریحاتی که مدنظر است مشخص باشد، بهتر می‌توان برای آن‌ها پیش‌بینی کرد.

پس‌از عید و ایام نوروز

بزرگ‌ترین چالش در این ایام کمبود منابع است. به‌طبع در این ایام هزینه‌های تفریح و سفر دیگر وجود ندارد؛ اما سایر هزینه‌های عادی زندگی هست. مشکل اینجاست که چنانچه برنامه برای ایام عید و قبل‌از آن وجود نداشته باشد و همچنین هزینه‌کرد خانواده بدون کنترل‌های مناسب انجام گیرد، در این ایام چالش جدی پیش خواهد آمد و باید به‌گفتۀ ابتدای این نوشته برگردیم که متولدان پایان فروردین به همین دلایلی که گفته شد برای دریافت کادوی مناسب در مهجوریت هستند! راهکار مناسب برای این منظور این است که دقیق هزینه‌های این ایام را که هزینه‌های معمول زندگی است، به‌اضافۀ مبلغی احتیاطی در حسابی جداگانه کنار گذاشت و آن را ندید گرفت و برای مبلغ باقیمانده هزینه‌های پیش‌از عید و عید را برنامه‌ریزی کرد.

به‌طور کلی می‌توان گفت که پیش‌بینی هزینه آن هم برای مسافرت و تفریح و ایام تعطیل کار آسانی نیست و شاید برای همه مقدور نباشد و خطای محاسباتی آن‌ها را افزایش دهد؛ اما کنترل هزینه کار خیلی سختی نیست. بخشی از این کنترل هزینه در جایی صورت می‌گیرد که افراد بتوانند از تفریحات ارزان‌تر بهره ببرند. می‌توان تفریح را از صِرف پول خرج کردن بیرون آورد و با استفاده از دورهمی‌های کم‌هزینه و فعالیت‌های ورزشی و بدنی آن هم در هوای مطبوع ابتدایِ سال تفریحات را کم‌خرج‌تر و بهتر و بانشاط‌تر کرد. بخش بزرگی از کنترل هزینه هم آنجا شکل می‌گیرد که قرار است عوامل هزینه ایجاد شود؛ یعنی در جایی‌که تصمیم برای تفریح و سفر و خرید شکل می‌گیرد، سرپرست خانواده ‌باید از میان احساسات ایجادشده بین سایر اعضا (به‌ویژه فرزندان) و منطق هزینه یکی را انتخاب کند یا راه میانه‌ای برگزیند.

نویسنده: احسان عسکریان‌دماوندی