تحلیل فیلم Big Fish ساخته تیم برتون ، در ستایش خیال پردازی و جدال بین حقیقت و خیال.

Share

Tweet

Share

Share

Email

Comments

Big Fish یا ماهی بزرگ نام فیلمی فانتزی، کمدی و درام ساخته‌ی تیم برتون بر اساس داستانی از دانیل والاس است. این فیلم در سال ۲۰۰۴ نامزد جایزه ی بهترین موسیقی متن اسکار شده است. در این فیلم آلبرت فینی، یوان مک گرگور، بیلی کروداپ، ماریون کوتیار و هلنا بونهام کارتر به ایفای نقش پرداخته اند. Big Fish پانزدهمین فیلم بلند تیم برتون است. این فیلم به مانند اغلب فیلم های تیم برتون فضایی اسرارآمیز و شگفت آور دارد و یکی از اولین حضورهای ماریون کوتیار در سینما است. در ادامه با تحلیل این فیلم با نت نوشت همراه باشید.

“یه ماهی‌ هایی هستند که نمیشه گرفتشون، نه اینکه از ماهی‌ های دیگه سریع‌ تر یا قوی‌ تر باشن. بلکه تحت تأثیر یک قدرت فوق‌ العاده هستند.”

ادوارد بلوم یک فروشنده ی دوره گرد است. او تمامی زندگی اش را به تعریف قصه هایی شگفت انگیز و غیرقابل باور گذرانده است و بارها و بارها آن ها را تکرار کرده است. فرزند او ویل در تضاد با پدر قرار دارد. او روزنامه نگار است و در جست و جوی حقیقت. زمانی که ویل در آستانه ی پدر شدن قرار دارد و مرگ پدر را نزدیک می بیند به نزد او باز می گردد و حقیقت پشت داستان ها را جویا می شود. او امیدوار است که بتواند با فهمیدن حقیقت زندگی پدرش هم او را از ابتدا دوست داشته باشد و هم پدر مناسبی برای فرزندش باشد. ماهی بزرگ را می توان جدال بین انسان امروزی با پیشینه اش دانست. جدال بین حقیقت و خیال.

اگه بخوام داستان زندگی پدرم رو تعریف کنم، جدا کردن حقیقت از تخیلات و انسان از اسطوره محاله.

این جمله‌ی فیلم Big Fish تا حد زیادی حقیقت فیلم را روایت می کند. ادوارد بلوم به نوعی نماینده ی گذشته ی انسان است. زمانی که هر اتفاقی یک منشاء ماوراء الطبیعه داشت و برای هر پدیده ی طبیعی داستانی اسرار آمیز وجود داشت. پسرش ویل به نوعی نماینده ی انسان معاصر است. او این گذشته را نمی پذیرد و در بین آن به دنبال حقیقت می گردد. او سعی می کند به همه چیز کاملا علمی و منطقی نگاه کند و چیزهایی که توجیه منطقی و علمی ندارند را غیر واقعی می داند. او به قصه ها باور ندارد.

ولی فیلم Big Fish معتقد است که باید به خیالات همان گونه ای نگاه کرد که به اساطیر نگاه می کنیم. اسطوره ها بخش بسیار مهمی از گذشته ی انسان و هویت او هستند و زمینه های ذهنی و ناخودآگاه او را توضیح می دهند. “ماهی بزرگ” معتقد است که خیالات برای واقعیت همان اسطوره برای انسانند. لازم و غیرقابل تفکیک.

ادوارد بلوم کسی است که انتخاب کرده است مدلی دیگر به جهان نگاه کند و آن را به گونه ای که زیباتر است ببیند. او برخلاف پسرش یک فرد کاملا تجربه گراست. او مدام به دنبال یافتن چیزهای جدید گشته است و سعی کرده است همه چیز را تجربه کند و هر بار که به مرگ نزدیک شده است این جمله را به کار می برد که “من این گونه نخواهم مرد.” و تلاش برای زندگی را از سر می گیرد. ویل روزنامه نگار است. این حرفه علاوه بر اینکه باعث شده او به دنبال حقیقت باشد نمی گذارد که خودش بخشی از حقیقت باشد. او به نوعی ناظر زندگی است تا بخش های حقیقی آن را انتقال بدهد. می توان این گونه برداشت کرد که ادوارد نسل تجربه است و ویل عصر نظریه.

فیلم Big Fish علاوه بر این به ارتباط قطع شده ی میان دو نسل می پردازد. نافهمی ای که میان حرف های پدر و پسر اتفاق افتاده است و تلاش می کند تا زبان مشترکی میان این دو قرار بدهد چون یک نسل در حال از بین رفتن است و نسلی دیگر در حال تولد.

فیلم با نگاهی نه چندان بی طرف این دو نگرش را بررسی می کند. از طرفی دیگر ادوارد بلوم شاید یک فرد عادی باشد که زندگی ساده و بدون معجزه اش را با خیال پردازی و داستان سرایی به یک زندگی شگفت انگیز تبدیل کرده است تا برایش قابل تحمل باشد و ویل روشی دیگر برای ادامه ی زندگی انتخاب می کند. فیلم به نوعی ادوارد بلوم را پسندیده تر می داند. “ماهی بزرگ” داستان های شگفت آوری را به عنوان واقعیاتی که رخ داده است تعریف می کند و از خیالات، خاطره می سازد. با این وجود همیشه پس زمینه ی ذهن شنونده و بیننده این احتمال قرار دارد که “شاید همه ی این ها واقعی باشد. شاید ادوارد بلوم یک زندگی شگفت انگیز و پر از جادو را پشت سر گذاشته است.”

Big Fish یا “ماهی بزرگ” فیلمی است در ستایش قصه و داستان گویی. در ستایش لعاب جادو به حقیقت دادن و بازخوانی اتفاقات به نحوی که شگفت انگیز باشند. این فیلم در ستایش دروغ های زیبا از حقیقت های نا زیباست. فیلم سرشار از رنگ و لعاب و موجودات خارق العاده و داستان های افسانه ای شبیه قصه های پریان است.

فیلم در انتها دیدگاه پدر و پسر را ترکیب و تعدیل می کند و پیشنهادی برای نسل بعدی می دهد. زندگی ای که خالی از جادو و قصه پردازی و خیالات نیست ولی منطق و واقعیت هم در آن حرف هایی برای گفتن دارد.

نوعی درام وجود دارد که به آن درام اشک آور گفته می شود. در این درام پایان بندی به نوعی است که می توان آن را گریه دار نامید. ولی نه گریه ای از سر غم و نه اشک هایی از سر شوق حتی. چیزی میان این دو. در این درام تراژدی ای رخ نمی دهد و این رستگاری شخصیت داستان است که انسان را به گریه می اندازد و می توان گفت که پایان این فیلم هم به نوعی درام اشک آور است.

اصرار انسان برای باز روایت شدن و جاودانگی نیز بخشی از این فیلم است. شاید بتوان خیلی خلاصه عنوان کرد که “ماهی بزرگ” سعی دارد که با ورود به تخیل و داستان هایی که انسان تعریف می کند او را بشناسد. ترس هایش را ببیند و ناخوشایندی هایش را درک کند و شادی هایش را دریابد و به این شکل او را بفهمد.

“وقتی شما داستان تعریف میکنید ، خودتون هم تبدیل به داستان میشید و بعد از شما هم این قصه رو نقل میکنند. و اینگونه است که جاودان میشید.”