پیوه ژن دهکده جواهرات ایران

پیوه ژن دهکده جواهرات ایران

حسین کوه‌زاد

روستای پیوه ژن با توجه به پتانسیل‌های بوم گردی و گردشگری و همچنین استعداد و ظرفیت‌ پیوه ژنی‌ها درزمینه‌یطلاو جواهر در سطح کشور به‌طوری‌که تعداد کثیری از شاغلین و هنرمندان بازار گوهرسنگ‌ها مشهد و حتی تهران متعلق به این روستا می‌باشند ما را برآن داشت تا در این شماره این روستای خاص و جالب را که قابلیت‌های فراوانی برای تبدیل به روستایی ملی و دهکده جواهر دارد را معرفی می‌کنیم که باهم می‌خوانیم.

جاذبه‌های گردشگری
در دامنه‌های کوه بینالود در ۶۵ کیلومتری شهر مشهد روستای زیبا و دیدنی به نام پیوه ژن در ارتفاع ۱۷۲۰ متری از سطح دریا و با حدود …… جمعیت قرار دارد که به خاطر موقعیت و زیبایی‌هایش طبیعت دوستان فراوانی را به خود جلب می‌کند. روستای ییلاقی پیوه ژن با مردمانی نیک‌سیرت و مهربان، از توابع بخش احمدآباد شهرستان مشهد است.
روستای زیبا، سرسبز و تماشایی پیوه ژن که با زیبایی‌هایش هر نگاهی را افسون می‌کند و با آرامشش برای گردشگران لحظات فراموش‌نشدنی را به ارمغان می‌آورد، پیوه ژن به علت قرار گرفتن در کوه‌های بینالود دارای ۶۱ قنات و ۲۲ چشمه است. کار و پیشه مردمان آن باغداری، پرورش دام و طیور و صنایع‌دستی است و یکی از مهم‌ترین محصولات باغات سرسبز این روستا که شهرت جهانی دارد و در کتاب‌های مختلف بانام همین روستا آمده است آلوبخاراست که در کنار سایر محصولات باغی باکیفیت همانند سیب، گلابی، گیلاس، آلبالو، انگور، گردو و … کشت و کار می‌گردد.
این روستا همه‌چیزش متفاوت است، جایی که به هنگام صبح با نوازش دست گرم خورشید می‌شود چشم‌باز کرد و تا به هنگام غروب رهسپار کوچه‌پس‌کوچه‌هایش شد و با هر قدم می‌توان جاذبه‌های تازه را کشف و از آن لذت برد. در این روستا هر دقیقه‌اش از کار و تلاش پر است و عشق در ثانیه ثانیه‌اش جریان دارد. مهربانی و محبت با چاشنی لبخند درمی‌آمیزد تا زیباترین چهره‌ها درپیش رویتان قرار گیرد.

جاذبه‌های مذهبی
این روستا همچون نگینی بر دامنه‌های بینالود علاوه بر جاذبه‌های گردشگری ازنظر جنبه‌های مذهبی نیز حائز اهمیت و موردتوجه دوستداران اهل‌بیت است. شخصیت‌های مدفون در بنای امام‌زادگان هاشم و محتشم(ع) می‌باشد که نسبت این دو امامزاده بزرگوار به نوادگان امام سجاد و فرزندان اظهر بن امام زین‌العابدین (ع) می‌رسد.

تاریخ پیوه ژن
عده‌ای قدمت این روستا را به زمان ترکان غزنوی نسبت می‌دهند و برخی قدمت آن را هم‌زمان با ورود امام رضا (ع) می‌دانند. دکتر پسندیده در کتاب تاریخ خود تاریخ پیوه ژن را به ۶ هزار و ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نسبت می‌دهد. اسناد موجود درباره مرمت حمام تاریخی روستا که به حدود ۴۰۰ سال پیش می‌رسد و هم‌زمان با مرمت مسجد جامع با دستور شاه حسین صفوی صورت گرفته نیز موجود است. هم‌اکنون حمام پیوه ژن جزء آثار ملی ثبت‌شده می‌باشد. این روستا به خاطر مقبره دو امامزاده و نیز مسجد جامع تاریخی واقع در آن، وقفیات بسیار زیادی دارد. سنگ نصب‌شده وقفیات پیوه ژن در حرم امام رضا (ع) و کشفیات سکه‌های قدیمی مربوط به ولیعهدی امام رضا (ع) در دوره مأمون عباسی از نکات بارز این روستاست.

وجه‌تسمیه
کلمه پیوه ژن از دو بخش پایاب +ژن تشکیل‌شده است که پایا به معنی چشمه و ژن به معنی زن است که گفته می‌شود آناهیتا الهه معبد زرتشت به‌منظور غسل به این مکان می‌آمده است که این نظریه در کتاب‌های موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی مستند می‌باشند و نیز وجود قبرستان زرتشتیان در ابتدای این روستا گواه دیگری بر تاریخ پر قدمت آن است.

پیوه ژن دهکده جواهر
یکی از مشخصاتی که باعث معروفیت پیوه ژن شده است، اشتغال تعداد زیادی از افراد این روستا در صنف طلا، جواهر و نقره است به‌طوری‌که می‌توان گفت پیوه ژن مهد اساتید جواهرسازی است. مرحوم محمدعلی آموزگار فرزند حاج‌آقا آموزگار (جناب میرزا) اولین فردی بود که در دهه ۴۰ وارد حرفه‌ای جواهرسازی گردید. حاج اسماعیلی عبداللهی اولین مخراج کار پیوه ژنی و استاد بزرگ این حرفه نیز اهل این روستاست. حضور این اساتید در این حرفه باعث گرایش و علاقه جوانان روستا به این هنر صنعت شد و مشهد و تهران را برای آموزش انتخاب نمودند. اکنون بیش از ۵۰ سال است که پیوه ژنی‌ها به این حرفه اشتغال دارند و در تمام رشته‌های آن صاحب‌نظر بوده و اساتید بنامی را به جامعه معرفی نموده‌اند. به‌طوری‌که می‌توان به جرات گفت از استخراجطلاگرفته تا قالب‌سازی، جواهرسازی کاردست، کارگاه‌های ریخته‌گری متعدد و بنام، مخراج کاران و مرصعکاران زبردست، آبکاری، تاجران سنگ و ویزیتورهای قدرتمند، طراحی جواهرات، دستگاه پرینتر سه‌بعدی، فروش ابزار و طلافروشان و جواهرفروشان به نام فرزندان پیوه ژن که هر یک سرآمد صنف خود گردیده‌اند.

آشنایی با پیشکسوتان
مرحوم محمدعلی آموزگار (پدر صنعت جواهرسازی پیوه ژن)
استاد رضا آموزگار که خود نیز از اساتید و پیشکسوتان این هنر صنعت است، در رابطه با برادر بزرگ‌تر خود، بنیان‌گذار صنعت جواهرسازی پیوه ژن می گوید: محمدعلی درس طلبگی می‌خواند و از عاشقان امام حسین(ع) بود که حتی دهه اول محرم هم در پیوه ژن منبر رفته بود و چون قصد درآمدزایی از این راه را نداشت و از سویی ذاتاً هنرمند بود تا جای که معلمش در پیوه ژن که هنر و استعداد اورا در خطاطی می‌بیند او را به استاد مهدی زاده در مشهد معرفی می نماید که این نقطه عطفی در شروع این صنعت در پیوه ژن شد.
وی هم‌زمان با آموختن هنر جواهرسازی، فراگرفتن هنر خطاطی را نیز شروع کرد و پس از دو سال فعالیت و یادگیری فنون این حرفه نزد استاد مهدی زاده، برای تکمیل هنر خود به تهران رفت و با مظفریان های بزرگ همکار شد. مرحوم محمدعلی آموزگار به‌غیراز هنر جواهرسازی و خطاطی، در حکاکی بر روی نگین نیز استاد بزرگی بود.
استاد رضا آموزگار در ادامه افزود: بعد از برگشت برادرم از تهران باهم در پاساژ سعدی مغازه زدیم و کم‌کم هم بچه‌های پیوه ژنی را اطراف خودمان جمع کردیم. هنر، استعداد، امانتداری و خبره بودن جوانان پیوه ژن در این حرفه سبب شد جواهرفروشان مشهد این جوانان را نزد خود برده و از همکاری با آنان استقبال نمایند به‌طوری‌که امروزه افراد برخاسته از این روستا قطب صنعت جواهرسازی کشور شده‌اند.

اسماعیل عبداللهی (اولین مخراجکار پیوه ژن)
این استاد در مورد خود می‌گوید: که کلاس ششم را که تمام کردم به مشهد آمدم. ابتدا جواهرساز بودم، سپس اندک‌اندک به مخراج کاری رو آوردم. دو سالی را در مشهد پیش آقای سهرابی به آموزش این حرفه پرداختم، اما احساس کردم هنوز خیلی چیزها را باید بیاموزم، با دوستان که مشورت کردم به این نتیجه رسیدم که عزیمت به تهران می‌تواند شروعی بر پیشرفت من باشد. کوله‌بار سفر را بستم، در تهران افتخار هم‌خانه شدن با شهید حسین نوعدوست اولین شهید جواهرساز پیوه ژنی را داشتم، دوسال را نزد استاد عنایتی به آموزش و فراگیری فنون پرداختم. برای آموزش بیشتر، دو سال دیگر نیز نزد استاد داود خسروی که فن مخراج کاری ایشان شهره و آوازه جهانی داشت به تجربه‌اندوزی مشغول گردیدم. در اوایل سال ۱۳۵۵ بعد از ازدواج با پیشنهاد دوستانم محمدرضا و محمدعلی آموزگار در پاساژ سعدی مغازه‌ای دایر نمودم که مصنوعات تولیدیشان را مخراج کاری می‌کردم.
هنر و آوازه استاد اسماعیل عبداللهی در سوار کردن الماس بر روی پایهطلادر ایران پیچیده است. ایشان یکی از بهترین اساتیدی است که الماس را بدون نقص سوار می‌کردند. وقتی از این بزرگوار درباره هنرشان توضیح بیشتری خواستم یک جمله زیبا شنیدم عشق، علاقه و تعهد، این سه کلمه ملکه ذهنم بود که توانستم با لطف ایزدمنان در انجام سخت‌ترین و پیچیده‌ترین مخراجکاری‌ها موفق عمل نمایم.

پیوه ژن برندی در حوزه صنایع فلزات گران‌بها و سنگ‌های قیمتی
محمدابراهیم افشاری، دبیر کمیسیون برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا وارزاستان خراسان رضوی، طی بازدید که از روستای پیوه ژن داشت پیرامون این بازدید چنین بیان نمود: سال گذشته فرصتی پیش آمد تا برای اولین بار از روستای پیوه ژن بازدیدی داشته باشم. روستایی با مردمانی خونگرم پرتلاش و هنرمند. مردمی که علاوه بر کشاورزی و باغداری در صنایع‌دستی نه‌تنها در سطح استان بلکه در کشور جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده‌اند. حضور چشمگیر هنرمندان صنایع‌دستی خصوصاً در بخش طلا، جواهر، نقره و سنگ‌های قیمتی این روستا را به یک برند منطقه‌ای تبدیل کرده است و آوازه هنرمندان این روستای کهن نه‌تنها در کشور، بلکه در مناطقی از خاورمیانه که امروز به‌عنوان کشورهای پیشرو در این صنعت می‌باشند، مطرح نموده است و این جای بسی افتخار دارد. ان شاءالله با تلاش این عزیزان و کیفیت‌بخشی و به‌روزرسانی تولیدات می‌توان امیدوار بود که قاچاق زیورآلاتطلاو نقره در استان و کشور به حداقل رسیده و جای اجناس بی‌کیفیت خارجی را با برندهای باکیفیت پیوه ژن در سطح کشور و جهان پر نماید و این روستا را باهمت جوانان آن به روستای گردشگری توریستی در حوزه صنایع، فلزات گران‌بها و سنگ‌های قیمتی تبدیل نمایند.

بررسی صنعت تولیدطلاو جواهر
در روستای پیوه ژن با حضور مسئولین ذی‌ربط
جمعی از مسئولین ذی‌ربط صنعتطلاجواهر و نقره مشهد در مهرماه سال ۹۶ با حضور در روستای پیوه ژن به بررسی کارشناسانه‌ی این صنعت پرداختند. بدین‌منظور با این عزیزان گفتگویی داشتیم و نظرشان را جویا شدیم.
معبودی نژاد رئیس اتحادیه طلا، جواهر و نقره مشهد اظهار نمود: با توجه به ظرفیت، مهارت و استاد پروری روستای پیوه ژن، این روستاها قابلیت ایجاد و تبدیل به یک شهرک صنعتی بسیار عالی و موفق در زمینه جواهرات را داراست. ما نیز به‌نوبه خود به‌منظور تحقق این هدف، سعی می‌کنیم بتوانیم در راستای دستیابی در این روستای زیبا و خوش آب‌وهوا به آنچه لیاقتش را دارد گامی عملی و مؤثر برداریم.
مهندس پیش‌بین، رئیس کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی نیز با اشاره به بازدیدش از پیوه ژن گفت: این منطقه را بسیار مستعد پیشرفت دیدم به‌خصوص که تأمین بخش اصلی نیروی انسانی و فنی مشهد و حتی بعضی از جواهرسازی‌های تهران، بر عهده این روستا می‌باشد، بی‌شک اینجا استعداد آن را دارد که به یک منطقه گردشگری و صنعتیطلاو جواهر تبدیل گردد. امیدوارم با پیگیری‌ها و نیز توجه ویژه مسئولین که انجام خواهد شد، پیوه ژن به‌عنوان یک منطقه روستایی الگو در کل کشور معرفی گردد.
رضا وفادار، نایب‌رئیس اتحادیه طلا، جواهر و نقره مشهد معتقد است که زیربنا و شالوده طلا، جواهر و نقره مشهد از پیوه ژن نشأت گرفته است و اکثر هنرمندان ما در مشهد در این زمینه پیوه ژنی هستند که این خود باعث افتخار است.
خانم سلطانی، مسئول دبیرخانه مشهد شهر جهانی صنایع دستی گوهرسنگ‌ها نیز گفت: با درنظرگرفتن پیشینه پیوه ژن و با توجه به پشتوانه نیروی انسانی خود، هم به لحاظ تجربی و هم به لحاظ مالی این پتانسیل را دارد تا از پروسه زنجیره‌وار طراحی و تراش سنگ تا تولید محصول را در خود انجام دهد.
دریادل، رئیس گروه تأمین مالی سرمایه‌گذاری و خوشه‌های صنعتی استان نیز در ادامه افزود: خداوند را شکر می‌کنم که فرصتی پیش آمد تا بتوانم از نزدیک با زیبایی‌ها و ظرفیت‌های روستایی پیوه ژن آشنا شوم و به درک درستی از شناخت و پتانسیل‌های فوق‌العاده این روستا برسم، چرا که این محل، از آن دسته روستاهایی است که انسان با قرار گرفتن در فضای بکر آن آرامش گرفته و می‌تواند با ذهنی باز به خلق ایده‌های نو بپردازد.
خانم داوطلب، مسئول حوزه حمایت از تولید صنایع‌دستی استان نیز گفت: روستای پیوه ژن با توجه به موقعیت مکانی بسیار عالی و آب‌وهوا خوش با اقلیم کوهستانی این قابلیت را دارد که با تعبیه امکانات لازم به‌عنوان روستای هدف گردشگری معرفی گردد، ضمن اینکه در این روستا از دیرباز صنایع‌دستی رواج داشته و ظرفیت این را دارد که توسعه پایدارتری پیدا کند. اگر تمام مسئولین بزرگوار در سطح استان دست‌به‌دست هم دهند می‌توان صنعتطلاو جواهر را در این روستا راه‌اندازی نمود.
در پایان مهدی لوحی، رئیس کمیسیون سازندگان اتحادیه طلا، جواهر و نقره مشهد بیان نمود هدف از گردآوری مسئولین در روستای پیوه ژن این است که بتوانیم تمام ظرفیت‌های بخش دولتی را در راستای مجهز سازی و برندسازی این روستا چه در زمینه صنایع‌دستی و چه در زمینه صنایع تولیدی طلا، جواهر و نقره به‌کارگیریم تا با جذب سرمایه، در راه تحقق معرفی پیوه ژن نه‌تنها به ایرانیان بلکه به جهانیان گامی عملی و مؤثر برداریم.