قاچاق سوخت؛ پردرآمدترین شغل مرزنشینان

کنترل مرز به بهانه تولید داخلی

هم اکنون طبق آمار غیر رسمی میزان قاچاق سوخت 20 میلیون لیتر در روز اعلام شده است که اگر این میزان حداقل با 7 برابر قیمت هم در خارج از مرز فروخته شود، بنزین یارانه‌ای کشور هر روز 14 میلیارد تومان برای قاچاقچی درآمدزایی می‌کند.

رییس شورای امنیت کشور در جلسه پنج شنبه هفته گذشته گزارشی از میزان کشفیات فراورده‌های قاچاق نفتی ارایه کرد و اعلام کرده بود بر اساس آخرین آمار، میزان کشفیات فراورده نفتی قاچاق در چهار ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۸۲ درصد افزایش داشته است که این رقم شامل سوخت هم می‌شود.

برخی عدم کنترل درست مرزها، نبود کارت سوخت و تفاوت قیمت فاحش با فوب خلیج فارس را علت اصلی قاچاق این فرآورده می‌دانند. عده‌ای وزارت نفت را مسوول و بعضی نیز مسوولان امنیتی و انتظامی را مقصر می‌دانند.

جواد نوفرستی، یک استاد دانشگاه در این خصوص به ایلنا گفت: دلیل اصلی آن تفاوت قیمت داخل و خارج از کشور است که حتی قبل از این هم که ارزش پول ملی یک سوم شود خروج سوخت از مرزها جذابیت داشت. اکنون تفاوت قیمت با لب مرز بسیار بالاست و هیچ کسب و کاری بالاتر از قاچاق نیست.

نوفرستی کمرنگ شدن نقش کارت سوخت را نیز دلیل اصلی افزایش قاچاق سوخت عنوان کرده و گفت: کارت سوخت به نوعی سامانه نظارتی است. تک نرخی کردن و حذف سامانه سوخت منجر به افزایش قاچاق سوخت شده است.

وی تصریح کرد: مصوبه مجلس، دولت را ملزم کرده که کارت سوخت را اجرا کنند و این یک پیشنهاد نیست. حدود 7 ماه قبل که دولت در بودجه 97 پیشنهاد افزایش قیمت بنزین را از 1000 به 1500 ارایه کرد، بنده قویا اعلام کردم که جامعه گنجایش پذیرش آن را ندارد، تورمی که ایجاد خواهد کرد کمکی به افزایش قیمت نمی‌کند، ما به آزاد سازی قیمت‌ها باور داریم اما در حال حاضر نمی‌توان در قیمت‌ها تغییری حاصل کرد. زیرا قیمت از 1000به 1200 یا 1500 تومان تبدیل شود کمکی به حل موضوع نمی‌کند، چون فاصله قیمتی فروش در مرزها تا 7 برابر است بنابراین حتی اگر قیمت 2000 تومان هم بشود ضمن اینکه جامعه اصلا تحمل ندارد باز هم سه برابر با آن سوی مرز فاصله دارد.

این کارشناس حوزه انرژی تاکید کرد: بنابراین با یک سوم شدن ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید جامعه اثر روانی افزایش قیمت بنزین بسیار بالاست و دولت نیز این ریسک را نمی‌پذیرد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در هر حال اگر امروز قیمت بنزین به فرض محال 2000 تومان هم بشود هیچ کمکی به کاهش قاچاق و مصرف نمی‌کند، چون فاصله قیمتی زیاد است ضمن اینکه نه رای می‌آورد و نه دولت ریسک می‌کند.

او به نقد راهکار دیگر مبنی بر کنترل مرزها هم پرداخته و می‌گوید: بستن مرزها برای کنترل قاچاق امکانپذیر نیست، چقدر نیرو باید باشد و چه تعداد کشته شوند که جلوی قاچاق گرفته شود؟ در افزایش قیمت هم به هیچ عنوان جامعه کشش ندارد زیرا نرخ داخل و مرزها در حدی هست که حتی دو برابرشدن هم کمکی به حل موضوع نمی‌کند و باز هم قاچاق به صرفه است، تنها راهکاری که دیر یا زود دولت و مجلس باید آن را بپذیرند کارت سوخت است چه با سهمیه بندی و چه بدون سهمیه بندی.

وی یادآور شد: در مورد احیای کارت سوخت هم افراد باید ملزم به استفاده از کارت خودشان شوند یعنی هزینه استفاده از کارت جایگاه دار بالا برود تا کسی غیر از کارت شخصی استفاده نکند.

ممنوعیت صادرات کالاهای اساسی از تمامی مرزهای کشور

چندی پیش عبدالرضا رحمانی فضلی، نماینده رییس جمهور در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و وزیر کشور از ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز خواست کمیته ویژه ای را به منظور ارایه راهکارهای اجرایی و پیشنهادات لازم برای مقابله با قاچاق و مصرف بنزین در جلسه آتی ستاد ارایه کند.

وی تاکید کرد: تصمیمات اتخاذ شده در این جلسه توسط دستگاه های مسوول اجرا و ستاد مقابله مبارزه با قاچاق کالا و ارز گزارشی از عملکرد این دستگاه ها در جلسه آتی ارایه کند.

وزیر کشور در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: نیروهای انتظامی و امنیتی نسبت به خروج کالا و فرآورده های سوختی از مرزها مراقبت و کنترل های بیشتر و جدی تری داشته باشند همچنین دبیر مناطق آزاد ظرف یک هفته آینده برنامه مشخصی به منظور جلوگیری از خروج کالاهای اساسی و ضروری در مناطق آزاد ارائه کند.

رییس شورای امنیت کشور با بیان اینکه صادرات از مبادی رسمی برقرار است، گفت: صادرات کالاهای اساسی و ضروری از تمامی مرزهای کشور ممنوع است، استانداران، گمرک و دستگاه های مسوول با همکاری یکدیگر موظف هستند از خروج کالاهای اساسی جلوگیری کنند.

کنترلی بر راه‌های خروج غیر رسمی ارز وجود ندارد

احسان خان دوزی، مدیر دفتر اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: علاوه بر قاچاق و سفته بازی روش‌های دیگری برای خروج ارز از کشور وجود دارد که دولت سیاستی برای کنترل و ممانعت از خروج آنها ندارد. بی نظمی موجود اقتصاد و شفاف نبودن این بخش سبب مدیریت ناپذیر شدن اقتصاد شده است.

وی رقم قاچاق را طبق اعلام دولت ۱۲.۵ میلیارد دلار دانست و گفت: ۵ تا ۱۰ میلیارد دلار نیز همراه با بیماران، دانشجویان و موارد دیگر به صورت رسمی از کشور خارج می شود که این اعداد نشان دهنده بزرگتر بودن رقم قاچاق، ورود کالا غیر قانونی و خروج ارز از کشور و خارج از سیستم ارزی است.

مدیر دفتر اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با تاکید بر لزوم تصمیم گیری و سیاست گذاری بانک مرکزی برای این نوع تجارت، ادامه داد: در شرایط تحریم، قاچاق بیشتر خواهد شد درحالی که دولت تصمیم موثری برای مقابله با آن نگرفته است.

خان دوزی اظهار کردن دلیل برداشت حجم بالای پول از بانک و محل خرج کردن آن از سوی صاحب حساب را یکی از راهکارهای کنترل نقدینگی دانست و گفت: اگر مردم نمی خواهند شخصی ۲ تن طلا خریداری کند و سبب ایجاد اختلال در اقتصاد شود می توانند با اظهار کردن برداشتهای خود از بانک موافقت کنند زیرا در این روش اگر شخصی بیش از یک رقم مشخصی از حساب خود پول برداشت کند موظف به اظهار آن به بانک شود دیگر امکان فعالیت های اقتصادی ضربه زننده نخواهد شد.

وی این روش را دربرخی از کشورهای اروپایی فعالیتی رایج دانست و افزود: اگر شخصی ۱۰۰۰ یورو را از حساب خود برداشت کند باید علت برداشت و محل خرج کردن آن را به بانک اعلام کند.

مدیر دفتر اقتصادی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تا زمانی که این ابزار نباشد کنترلی هم وجود نخواهد داشت، ادامه داد: مشکل مهار ناپذیری و سیاست ناپذیری اقتصاد ایران به دلیل نبود تصمیم جدی برای منظم شدن اقتصاد است.

راه صیانت از تولید داخلی کنترل مرزها نه بستن آنهاست

امیر خجسته، نماینده مردم همدان و فامنین در واکنش به حرف‌های اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره بستن مرزها گفت: سالانه میلیاردها تومان کالای قاچاق آن هم با چند هزار تریلی وارد کشور می‌شود. کنترل مرزها باید برای جلوگیری از ادامه این وضعیت باشد. در حالی که فعالیت کولبران به گفته مقام معظم رهبری نباید مصداق قاچاق کالا تلقی شود.

وی افزود: راه صیانت از تولید داخلی کنترل مرزها برای مبارزه با قاچاق کلان است و نه بستن کامل مرزها.

خجسته با تاکید بر اینکه برای رسیدن به یک هدف مهم نباید معیشت عده‌ای از محروم‌ترین مردم تحت شعاع قرار بگیرد، گفت: کسانی که در مناطق مرزی زندگی می‌کنند واقعا از سر ناچاری به کولبری می‌پردازند، هیچ کس دلش نمی‌خواهد برای پولی ناچیز زندگی‌اش را به خطر بیندازد اما این مردم جانشان را کف دستشان می‌گذارند. پس اگر می‌خواهیم ورود کالاها را ساماندهی کنیم نباید این کار با بی‌توجهی به معیشت عده‌ای از شریف‌ترین مردم همراه باشد.

نماینده مردم همدان و فامنین ادامه می‌دهد: البته باید تاکید کنم که کنترل مرزها و مبارزه با قاچاق کالا اگرچه یکی از راه‌های مهم و اساسی تقویت تولید داخلی است اما تنها راه نیست. اقدام‌های ضروری دیگری هم وجود دارد که باید انجام شود که یکی از مهم‌ترین‌های آنها فرهنگ‌سازی است.