شکل و محتوای رای موقت دیوان لاهه؛ به نفع ایران

شفقنا- دکتر نصرت الله تاجیک در سرمقاله روزنامه ستاره صبح نوشت: زبان بین‌المللی ازجمله گویش‌های زبان سیاست و حکومت است که اگر آن را پاس داشته و اصولش را رعایت کنیم، خیلی از دردسرهایمان کم می‌شود! جدای از ترتیب اجرائی حکم موقت دیوان لاهه، نفس بازنده شدن و تبعات منفی‌اش برای آمریکا، نشان اراده ما برای گرامیداشت این زبان در صحنه بین‌المللی و همزیستی مسالمت‌آمیز با جامعه جهانی است.با استفاده از این زبان و به‌منظور مصالحه سیاسی و صدالبته با استفاده از ابزارهای قدرت، سیاست خارجی ایران توانست در کمتر از شش ماه آمریکا را در سه پایتخت مهم چندجانبه‌گرائی؛ یعنی بروکسل (اتحادیه اروپا)، نیویورک (سازمان ملل) و لاهه (دیوان بین‌المللی دادگستری) شکست دهد. یعنی هم حمایت سیاسی و عملی اتحادیه اروپا را جلب کرد، هم در سازمان ملل نه‌تنها توانست از ایجاد اجماع علیه ایران توسط آمریکا و رژیم صهیونیستی جلوگیری کند، بلکه با کاربرد زبان بین‌المللی علیه آمریکا نیز اجماع ایجاد کرد و هم از دیوان لاهه حکم موقت مؤثر گرفت و این یعنی بازی شش‌ماهه سیاست بین‌المللی دولت ایران در مقابل دولت ترامپ سه- هیچ!صبح روز چهارشنبه، یازدهم مهرماه، دیوان لاهه در هلند، برای بررسی شکایت دولت جمهوری اسلامی ایران علیه دولت ایالات‌متحده به دلیل اِعمال مجدد تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه علیه ایران و درخواست از دیوان برای صدور قرار موقت، برگزار و دیوان بین‌المللی دادگستری قرار موقت خود را به‌اتفاق آراء صادر و طی آن، ضمن احراز صلاحیت خود برای رسیدگی به این دعوا که مورد تردید و اعتراض مسئولان دولت ترامپ بود و اینکه قرار صادره الزام‌آور بوده و موجد تعهدات بین‌المللی برای مخاطبین آن است، اعلام کرد که دولت ایالات‌متحده ملزم است طبق تعهدات بین‌المللی خود وفق عهدنامه ۱۳۳۴ مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی، موانع ناشی از اقداماتش به‌موجب تصمیم ۸ می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) در ارتباط با صادرات اقلامی ازجمله دارو و تجهیزات پزشکی، اقلام غذایی و کشاورزی، قطعات و تجهیزات هواپیما و خدمات تأمین و نگهداری لازم برای ایمنی هواپیمایی را برطرف کند. به‌رغم این‌که این موضع دیوان لاهه در چارچوب قرار موقت تعریف می‌شود، اما نباید از کنار این مهم به‌سادگی گذشت که دادگاه به‌صراحت صلاحیت خود را درباره تصمیم‌گیری دراین‌باره اعلام کرده است و خود این امر یک پیروزی برای ایران و دارای عواقب مثبت برای ما و تبعات منفی برای دولت آمریکاست. البته ترامپ قبلاً به‌صراحت اذعان داشته که خود را به آرای .بین‌المللی که منافع آمریکا را مراعات نکنند، ملزم نمی‌داند. کما اینکه دولت آمریکا درگذشته نیز درباره رأی مشابه صادره به نفع نیکاراگوئه و علیه این کشور خود را برای رعایت الزامات متعهد ندانست و این مسئله مسبوق به سابقه است.حتی در مورد جنایات نیروهایش در افغانستان این دادگاه را تهدید کرد که در صورت بررسی آن موارد، از آن خارج می‌شود! البته سابقه خروج آمریکا از موافقت‌نامه‌های چندجانبه همچنان ادامه داشته و این رویکردی است که ترامپ در پرتو شعار «آمریکا اول» انتخاب کرده است! آمریکا اصلاً قائل به صلاحیت دیوان لاهه برای ورود نه شکلی و نه محتوایی به شکایت ایران نبود و همین تائید صلاحیت، شکست اول برای آمریکا بود.حکم اولیه دیوان به آمریکا که «بر اساس تعهدات مصرح در پیمان مودت، به نحو مقتضی محدودیت‌های اعمال‌شده درزمینه اقلام دارویی، بشردوستانه، هوانوردی و کشاورزی بر اساس تصمیم ۸ می ۲۰۱۸ علیه ایران را رفع کند» نیز شکست دوم آمریکا تلقی می‌شود.به‌وضوح هم شکل و هم مفاد حکم موقت به زیان آمریکاست و هم واکنش تند و فراتر از حد انتظار آمریکا، نشان از آن دارد که برونداد دیوان لاهه در این زمینه می‌رود و به یک تله سیاسی، حقوقی و حیثیتی برای آمریکا تبدیل شده و این خودزنی آمریکا و جر زنی‌هایی که کرده و می‌کند! و آن‌گونه که بولتون گفته «آمریکا از همه موافقت‌نامه‌های مربوط به دیوان بین‌المللی خارج می‌شود» درصحنه بین‌المللی برای سیاست خارجی ما می‌تواند با استفاده از فرصت‌ها مفید واقع شود؛ زیرا جدای از ترتیبات بعدی اجرایی مترتب بر رأی دادگاه لاهه که با کار حقوقی بیشتر که زمینه‌های آن نیز وجود دارد، این رأی موقت به لحاظ روانی، حقوقی و نسبی در قدم اول به نفع ایران بوده و نه‌تنها به هم اردوگاهی‌های ایران بلکه کلیه کشورهایی که از روش یک‌جانبه‌گرایانه ترامپ و دولت کنونی آمریکا گزیده شده‌اند، امید می‌بخشد تا به چندجانبه‌گرائی وفادار مانده و با اقدامات ترامپ مخالفت کنند.