جزیره‌هایی که سلیقه‌ای کار می‌کنند

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا نصوری که در آستانه اربعین حسینی با ایسنا گفت‌وگو می‌کرد، در ادامه مطلب بالا خاطرنشان کرد: متاسفانه دستگاه رسانه‌ ما از آن نکته‌ای که امام فرمودند صداوسیما یک دانشگاه است، حالت سراشیبی گرفته که به نظرم بدون برنامه و نظارت، برنامه‌های تلویزیون به سمت‌وسوی دیگر می‌رود و از حالت تاثیرگذاری و پیام‌های خوب و مثبت خارج شده و بیشتر به دنبال پرکردن آیتم‌های خود هستند؛

البته من نمی‌خواهم زحماتی را که صداوسیما می‌کشد و جایگاهش را زیر سوال ببرم. کار خود را خوب انجام می‌دهد، اما در برخی موارد به نیاز جامعه، پویایی، به‌روز بودن و کاربردی بودن در برنامه‌های خود توجهی ندارد. در حالی که این برنامه‌ها به راحتی می‌تواند از طریق رسانه، آرامش اعتقادی، روحی و روانی جامعه را تضمین کند. اما متاسفانه این فضا درست مدیریت نمی‌شود و بیشتر نگاه‌های سیاسی و جناحی خود را غلبه می‌دهند. به نظرم سیاست‌های کلانی که مقام معظم رهبری انتظار دارند، وجود ندارد و رویکردهای مسائل مذهبی و اعتقادی در برنامه‌ها کم است.

او با اشاره به اطلاعات مذهبی برنامه‌سازان و بازیگران ادامه داد: معمولا برنامه‌سازان، تهیه‌کنندگان و حتی بازیگران، از ادبیات مسائل اعتقادی مطلع نیستند یا آگاهی عمیقی ندارند که بتوانند به مخاطب انتقال دهند. اگر شخصیت اکثر نویسنده‌های سریال‌ها را ببینیم متوجه خواهیم شد که کارشناس مذهبی و اعتقادی یا متخصص نیستند. البته بیشتر بهانه گرفته می‌شود که بودجه نیست. این در حالی است که از ظرفیت‌های صداوسیما استفاده درستی نمی‌شود؛ برای مثال مرکز پژوهش صداوسیما در قم است که ما هم در قم هستیم اما تعامل و ارتباطی وجود ندارد، در واقع یک فضای جزیره‌ای ایجاد شده که باعث خروج مطالب و محتواهای بی‌هویت است. به دلیل اینکه برنامه و نگاه درستی ندارند؛ افراط و تفریط در برنامه‌ها وجود دارد؛ یعنی صداوسیما در ماه‌های محرم و صفر مخاطب را به گریه می‌اندازد و در مناسبات شاد به جشن و پایکوبی می‌پردازد. همچنین کسانی را که به عنوان کارشناسان در مناسبت‌ها به برنامه‌ها می‌آورند که یا به مسائل اعتقادی وارد نیستند یا خودشان مشکلاتی دارند. در مسائل سیاسی و تربیتی هم این اتفاق می‌افتد.

این کارشناس مهدویت درباره‌ی سریال‌های مذهبی تلویزیون اظهار کرد: سریال‌ها بر اساس نیازهای روز جامعه ساخته نمی‌شود، در حالی که این سریال‌ها باید مردم را نسبت به فرهنگ‌سازی تهییج کنند و همچنین رفتارها و مسائل اعتقادی را مهندسی کنند؛ این کارها بر عهده رسانه است، اما اگر کارهای درستی در این راستا انجام نشود، طبیعی است که مخاطب نیز با تکثیر بسیاری از کانال‌ها ارضا نمی‌شود، چون مطالب خود را آنجا نمی‌گیرد؛ بنابراین به شبکه‌های معاند روی می‌آورد که خروجی آن در جامعه و در عرصه‌های مختلف که فضای بی‌بند و بار ایجاد می‌شود، نشان می‌دهد.

او با اشاره به سریال‌هایی با موضوع اربعین حسینی ادامه داد: برای اربعین سریال‌هایی ساخته می‌شود که می‌توانند از زندگی برخی از یاران امام حسین (ع) استفاده یا مطالبی از این دست را در سریال‌ها و برنامه‌های کودک ایجاد کنند، زیرا ساخت این برنامه‌های هنری بر اساس مسائل اعتقادی تاثیرگذاری و ماندگاری خود را دارد. ما بازیگران و نویسنده‌های خوب و فاخری داریم که جنبه اعتقادی و مذهبی پایینی دارند که باید آن را ارتقاء دهند. ما می‌توانیم نماز، ساده‌زیستی و برخی اعتقادات دیگر را در سریال‌ها نشان دهیم، اما مغز فکری مناسبی در صداوسیما جریان‌سازی نمی‌کند و این مساله در همه مسائل خود را نشان می‌دهد.

نصوری اضافه کرد: اربعین با جریان عاشورا و امام حسین (ع) گره خورده است و چه بخواهیم و چه نخواهیم جریان عاشورا با جریان انتظار حضرت مهدی (عج) گره خورده است. عبرت‌ها و درس‌هایی که از عاشورا می‌گیریم، ماندگاری آن و فعالیت‌هایی که برای تخریب عاشورا انجام می‌شود، باید بررسی شود؛ بنابراین ابتدا باید سوژه‌یابی جریان عاشورا را بر اساس نیازهای روز جامعه انجام دهیم و سوژه‌یابی را هنرمندان و اندیشمندان در کنار هم می‌توانند به سرانجام برسانند؛ هنرمند می‌تواند از دل یک واقعه سوژه پیدا کند و اندیشمند هم مطالب ناب را ارائه می‌دهد به این معنی که دور از خرافات، نگاه غلوآمیز و افراط و تفریط باشد. اما در حال حاضر همه جزیره‌ای کار می‌کنند و خروجی آن سلیقه‌ای می‌شود.

عضو هیات مدیره انجمن علمی مهدویت حوزه علمیه قم ادامه داد: من در این چند سال ندیدم که کسی تاریخچه پیاده‌روی اربعین را توضیح دهد که بنیان‌گذار و دلیل آن را بدانیم. همچنین به این مساله پرداخته نشده که اربعین در کدام سال بوده است. به نظرم کارشناسان باید به زبان‌های متعددی این مسائل را تبیین کنند؛ اگر مخاطب ما کودک است با ادبیات کودکانه این کار را انجام دهند و حتی نویسندگان و شاعران و دیگر هنرمندان به این جریان وارد شوند. در نهایت باید جریان‌شناسی تاریخ اربعین را بیان کنند اما به دلیل این‌که برنامه‌سازان سوژه‌یابی مناسبی ندارند، خروجی سلیقه‌ای می‌شود.

نصوری در پایان گفت: برای مثال فیلم «روز واقعه» گوشه‌ای از جریان روز عاشورا را نشان داده بود. درباره حضرت زینب (س) که خود جریان‌ساز بود و درباره یاران ایشان، هیچ فیلم و سریالی نساختیم. ما باید به جریان عاشورا بپردازیم و بگوییم چه پیامی داشته و آن پیام‌ها را باید نسبت به امام زمان (عج) داشته باشیم. در واقع جریان‌سازی را علما، اندیشمندان و هنرمندان می‌توانند انجام دهند و خروجی آن به ساخت سریال می‌انجامد. البته نه سریال‌هایی که حتی مسائل خانوادگی و اجتماعی هم در نگاه عاشقانه و فضای افراطی و غیر زیبا بیان می‌شود. مغز فکری در برنامه‌ریزی مهم است که این مسائل را به یک خروجی مناسب تبدیل کند.