عذر بدتر از گناه مدیران صدا وسیما/ دور تند سریال های مذهبی به فاصله یک دهه

«ثار ا...» محصول سال ۸۱، نام پروژه بلندپروازانه‌ای است که بعد از ۱۰۰ دقیقه فیلمبرداری و هزینه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی متوقف شد.

پس از موفقیت شگفت‌انگیز سریال «امام علی(ع)» بسیاری میرباقری را به این متهم می‌کردند که دارد نان تصویرکردن داستانی درباره امیرالمومنین(ع) را می‌خورد.

ماجرای کمبود بودجه به عنوان بزرگ‌ترین عامل عدم‌تولید سریال فاخر، از سوی مدیران سازمان معرفی می‌شود، تا جایی‌که چرخه دوباره آن‌را تنها با معجزه مالی امکان پذیر می‌دانند.

دو سریال الف ویژه «سلمان فارسی» به کارگردانی داوود میرباقری و «حضرت موسی(ع)» به کارگردانی جمال شورجه ،چندی است که در دستور کار تلویزیون اما در هاله‌ای از ابهام است

شاید یکی از اصلی‌ترین رسالت های رسانه ملی در کشوری با مختصات ایران، این باشد که در کنار ساخت سریال های کمدی، ملودرام های خانوادگی و مجموعه های تاریخی، بخشی از آنتن خود را نیز به پخش سریال هایی با تم مذهبی اختصاص بدهد. به این دلیل که یکی از راه های موثر در انتقال مفاهیم مهم اخلاقی،انسانی و مذهبی،ساخت فیلم و سریال‌های مذهبی و تاریخی است.

همان‌طور که تجربه ساخت و پخش سریال هایی چون «مختارنامه» ثابت کرده،پخش آثاری از این دست، به دلیل جذابیت هایی که در بطن آن وجود دارد، همواره مورد توجه مخاطبان بسیاری قرار گرفته است.با این وجود گویی تولید این برنامه‌ها از اهمیت افتاده‌اند و مدیران تلویزیونی نیز از این مهم غافل مانده‌اند.گویا مشکلات تامین بودجه تولید این سریال ها باعث شده تا روند تولید سریال هایی از این دست به کندی صورت بگیرد.البته باید اشاره کرد که دو سریال الف ویژه «سلمان فارسی» به کارگردانی داوود میرباقری و «حضرت موسی(ع)» به کارگردانی جمال شورجه،چندی است که در دستور کار تلویزیون است.اما به گفته سازندگان این آثار،تولید این دست سریال ها در سطح الف، به دلیل هزینه های هنگفتی که باید صرف ساخت و تولید آن شود و همچنین نیاز به تخصص و تیم تحقیق و پژوهشی که در ساخت آن وجود دارد باعث می شود هر فیلمسازی ریسک ساخت چنین آثاری را انجام ندهد.هزینه هایی چون ساخت دکور، طراحی گریم،لباس و صحنه،دستمزد بازیگران و مسائلی از این دست که اجتناب ناپذیرند.

با تمام این اوصاف،سرنوشت ساخت این دو سریال به ویژه «حضرت موسی(ع)» کماکان در هاله ای از ابهام قرار دارد.شورجه بنا به دلایلی که به آن اشاره شد در حال حاضر ساخت این پروژه را به تعویق انداخته و برای ساخت فیلم سینمایی جدیدش در الجزایر به سر می برد.اما داوود میرباقری مقدمات ابتدایی کار را فراهم کرده،بازنویسی فیلمنامه را انجام داده و به دنبال انتخاب لوکیشن برای ساخت این سریال است.

عذر بدتر از گناه مدیران

اما از آنجا که تولید سریال‌های «الف‌ویژه» به نوعی به مدیران سیما اعتبار می‌دهد،در هر دوره ،هر مدیری که وارد سیما می‌شود ، وعده تولید سریال‌های فاخر،مذهبی و ملی از اولین و مهم ترین برنامه‌های او به شمار می‌آید که در نهایت این وعده هم سرنوشت دیگر وعده های داده شده توسط دولت را پیدا می‌کند!توجیه مطرح شده تمام مدیران هم که در کنار جمله‌های تکراری و حفظ‌شده‌ دیگر، مدام تکرار و به نوعی بهانه‌جویی تلقی می‌شود،کماکان یک چیز است؛ کمبود بودجه! اما این ادعا در حالی مطرح می‌شود که هنوز بسیاری از بدهی‌های میلیاردی رسانه ملی تسویه نشده و بیان می شود که چطور می‌توان هزینه‌های تولید یک سریال الف‌ویژه آن هم با نرخ تورم روزانه را تامین کرد؟!عذر بدتر از گناه که می گویند دقیقا همین است!در نهایت ماجرای کمبود بودجه به عنوان بزرگ‌ترین عامل عدم‌تولید سریال فاخر، از سوی مدیران سازمان معرفی می‌شود، تا جایی‌که چرخه دوباره آن‌را، تنها با معجزه مالی امکان پذیر می‌دانند و همه مدیران، تهیه‌کنندگان و رسانه‌ها هم بر این امر تاکید می‌کنند.

با این حال در کارنامه بلند بالای رسانه ملی ایران،از دهه ۶۰ تاکنون،نام آثار فاخر و ارزشمند بسیاری به چشم می خورد که همچنان آبروی این رسانه محسوب می شوند.آثار ماندگاری که همواره نام‌شان در حافظه این مرز و بوم خواهد ماند.هنوز هم به‌رغم فاصله گرفتن از مسیر آن سبک سریال سازی،چشم مخاطبان انتظار اثری چون «سربداران» را می کشد و با فرارسیدن ایامی چون ماه محرم یا رمضان،پای گیرنده های‌شان می‌نشینند تا شاید سریالی در سبک «ولایت عشق» یا «امام علی (ع)» ،دوباره مهمان خانه‌های‌شان شود.در گفتار پیش رو در نظر داریم به بهانه بازپخش چندباره این آثار از تلویزیون،نگاهی به سهم سریال های فاخر و مذهبی در قاب رسانه ملی داشته باشیم؛سهمی که ثابت است ولی ناچیز!

دور تند سریال های مذهبی به فاصله یک دهه

از سال ۶۳ تا اواخر دهه ۷۰،شاهد دور تند سریال‌های فاخر و مذهبی در رسانه ملی بودیم که نقطه شروع آن سریال «سربداران» است.محمد علی نجفی،سینماگر با سواد و دانسته ای است که شاید بتوان یکی از ماندگار ترین و خوش ساخت ترین آثارش را،سریال «سربداران» قلمداد کرد.

سریالی که شماری از کارشناسان ارزش و اهمیت آن را در تقدم تاریخی‌اش در قیاس با دیگر سریال‌های تاریخی تلویزیون بعد از انقلاب و نیز جذابیت دراماتیک رخدادهای تاریخی که دستمایه ساختش قرار گرفته‌اند، می‌دانند که می‌توان هر دو این دلایل در باب ماندگاری سریال فاخر سربداران را پذیرفت و افزون بر آن نجفی هنرمندانه تمام آن چیزهایی را که برای خلق اثری ماندنی لازم بوده، یک جا گرد آورده و در نتیجه کاری حاصل آمده تا اکنون که بیش از سه دهه از نخستین نمایشش می‌گذرد، هنوز هم جذابیت و تازگی خود را در ذهن و دل تماشاگرانش حفظ کرده است.داستان سربداران در قرن هشتم در سبزوار رخ می‌دهد و محور رخدادهای آن قیام سربداران خراسان به رهبری شیخ حسن جوری علیه حضور مغول‌ها در ایران است.

یک سال بعد و در سال ۶۴ «روایت عشق» با کارگردانی مشترک علاء الدین رحیمی و انوشیروان ارجمند ساخته می شود که شاید بتوان آن را اولین سریال بزرگ درباره کربلا دانست که درست به اصل فاجعه می‌پردازد. این سریال با هزینه سه میلیون تومان و در بیدخت گناباد جلوی دوربین رفت و برای همین هم اکثر بازیگرانش از اهالی مشهد بودند.مثل خود انوشیروان ارجمند که نقش ابن سعد را بازی کرد و همین طور مرحوم رضا سعیدی که ابن زیاد بود و نقش کوتاه اما موثرش، او را به خیلی‌ها شناساند.سریال، صحنه‌های جنگی چندانی نداشت و اشقیا روی تپه‌ای که مثلا به میدان جنگ مشرف بود برای هم تعریف می‌کردند که چه کسی به میدان آمده و چه می‌کند. اما در میان صحنه‌های ماندگار این سریال، صحنه‌هایی مانند برهنه شدن غلام سیاه(علی اوسیوند) شهادت حر و شهادت خود امام هم در نوع خودش تازگی داشت.

جهش سریال‌سازی با «امام علی (ع)»

اما سال ۷۰ بود که جهشی تازه در سریال سازی رسانه ملی رخ داد و داوود میرباقری کار تولید مجموعه تاریخی «امام علی (ع)» را با متنی از خود آغاز کرد و برای ایفای نقش‌های اصلی این سریال بازیگرانی چون داریوش ارجمند، زنده‌یاد مهدی فتحی، بهزاد فراهانی، محمدرضا شریفی‌نیا،‌ پرویز پرستویی، سیروس گرجستانی، ویشکا آسایش، اصغر همت،‌ اکبر عبدی، کریم اکبری مبارکه، کامران فیوضات و ... را مقابل دوربین برد.این مجموعه به تهیه‌کنندگی محمد بیگ‌زاده به پنج سال تنهایی و دوران خلافت و زندگی حضرت علی بن ابی‌طالب (ع) می‌پرداخت و ساخت آن تا سال ۷۵ ادامه داشت. از این مجموعه تلویزیونی نسخه سینمایی نیز تهیه شد که حتی عوامل پشت صحنه آن نیز همگی از شاخص‌ترین چهره‌های حرفه خود بودند.

از جمله آهنگ‌سازی سریال با فرهاد فخرالدینی، تدوین‌ با مهرزاد مینویی و تصویربرداری با مازیار پرتو بوده و طراحی گریم درخشان عبدا... اسکندری در این سریال که اولین بار در سال ۷۵ از شبکه یک سیما روی آنتن رفت، هنوز در یادها مانده است.سریال «امام علی (ع)» در زمان ریاست علی لاریجانی برای تلویزیون ساخته شد و در ابتدای کار در مرحله متن دچار بازنویسی‌های متعدد شد تا سرانجام در سال ۷۳ با حضور ۱۵۰ بازیگر اصلی و بیش از پنج هزار هنرور از نیروهای ارتش مقابل دوربین رفت.جالب است بدانید داوود میرباقری کارگردان سریال، می‌خواست نقش مالک اشتر را محمدعلی فردین بازیگر فیلم‌های پیش از انقلاب بازی کند، ولی در نهایت وزارت ارشاد به او مجوز نداد و سازندگان سریال، نقش مالک اشتر را به داریوش ارجمند سپردند.

نیمه دهه ۷۰ و تداوم سریال‌های فاخر

«تنهاترین سردار» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده، نخستین بار در سال ۷۵ از شبکه اول پخش شد و به دلیل جذابیتی که داشت، به یکی ازآثار ماندگار تلویزیون تبدیل شد. این سریال روایتی از زندگی امام حسن مجتبی(ع) و قضیه صلح او با معاویه و شرایط جامعه اسلامی و شیعیان، پس از درگذشت امام حسن(ع) است که فخیم زاده به زیبایی توانست آن را در قاب تلویزیون به تصویر بکشد.

محمد اصفهانی نیز با ملودی زیبایی از مجید انتظامی موسیقی تیتراژ پایانی این سریال را به قدری زیبا اجرا کرد که به یکی از مهم‌ترین جذابیت ها و ویژگی های مثبت سریال برای مخاطبان تبدیل شد.بازیگران بنام و توانمندی هم در این سریال ایفای نقش کردند که خود فخیم‌زاده هم توانست یکی از نقش‌های منفی سریال را به خوبی بازی کند.

ادامه با مردان آنجلس

از میان حدود ۱۱۵ قصه ای که در قرآن روایت شدند،«مردان آنجلس» جزو نخستین هایی بود که در ایران رنگ تصویر به خود گرفت.در آن سال فرج‌ا... سلحشور ۱۰سریال را برای ساخت انتخاب کرده بود که حضرت موسی(ع) ،یوسف پیامبر،اصحاب کهف و حضرت عزیر جزو آن ها بودند.در این میان گویا «اصحاب کهف» محصول سال ۷۵ با توجه به شرایط آن روزها،موقعیت مناسب تری برای ساختن داشت.این سریال به سبب قصه متفاوت در آن سال توانست نبض ۹۰ درصد از مخاطبانش را به دست بگیرد.

یکی از نقاط مثبت این کار زمان تولید آن بود که به گفته عوامل سریال در ۶ ماه ساخته شد و در آن دوره برای تلویزیون ایران یک رکورد به شمار می آمد.چهار سال بعد،سریالی باز هم به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده با نام «ولایت عشق» که در سال ۷۹ از شبکه اول پخش شد. می توان به جرات گفت سریال های فاخری از این دست در دهه ۷۰ و شبکه اول پخش می شد. اما موضوع سریال «ولایت عشق» درباره زندگی علی بن موسی الرضا (ع) و آوردن او به مرو و دوران سخت نیابت وی و کشته شدنش است. یکی دیگر از سریال‌های فاخر و موفق و پرمخاطبی که از شبکه اول پخش شد و در این سریال از صدا و بازی فرخ نعمتی برای تجسم تصویری امام رضا (ع) استفاده شد.

زنده یاد بابک بیات ساخت موسیقی سریال را برعهده گرفت و محمد اصفهانی خواننده تیتراژ پایانی سریال بود که این اثر او نیز جزو کارهای ماندگار این خواننده شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت. فخیم زاده در انتخاب بازیگران این سریال هم به مانند کار قبلی خود از بازیگران حرفه ای دعوت به همکاری کرد. به خصوص انتخاب محمد صادقی برای نقش مامون که بهترین انتخاب او برای این نقش بود و گویا پیش از این بازیگر قرار بود فریبرز عرب نیا ایفاگر این نقش باشد که به گفته فخیم زاده در مساله مالی به توافق نرسیدند و این نقش به محمد صادقی رسید.مهدی فخیم زاده در مرور خاطراتش از ساخت این سریال در مصاحبه‌ای گفت: «تصویربرداری سریال «تنهاترین سردار» که تمام شد آقای لاریجانی (رییس وقت سازمان صدا و سیما) دستور دادند سریال امام رضا(ع) را بسازم. آقای لاریجانی گفتند تمام نیروهایی که در پروژه «تنهاترین سردار» حاضر بودند به سریال «ولایت عشق» بروند.با توجه به اینکه سریال «امام علی(ع)» سریالی موفق بود، اما به دلیل حاشیه هایی که ایجاد کرد از همان ابتدا از من خواستند که «ولایت عشق» را بدون حرف و حدیث جمع کنم. مثلا گفتند، زن مامون خیلی زیبا نباشد». اتفاق و حاشیه ای که برای ویشکا آسایش در نقش قطام در آن سریال افتاد.

بازگشت میرباقری

داوود میر باقری نیز پس از ساخت سریال موفق امام علی (ع)،در سال ٧٩ با «مسافر ری» سعی کرد به کوشش خود مبنی بر ساخت آثار جذاب مبتنی بر داستان‌های مذهبی ادامه دهد. او در این فیلم‌ـ سریال، داستانی قدیمی را که در هاله‌ای از رمز و ابهامات تاریخی قرار داشت، انتخاب کرد و برای جذاب تعریف کردن آن و تحمیل الزامات دراماتیک این وقایع، تلاش بسیاری به خرج داد.

حضور بازیگرانی که در سریال امام علی (ع) موفق جلوه کرده بودند، تمهید دیگر داوود میرباقری برای موفقیت «مسافر ری» بود.سال ٧٩ اماکماکان در ساخت سریال هایی با تم مذهبی،دست پر بود.سریال «مریم مقدس» به کارگردانی شهریار بحرانی و تهیه کنندگی محمد سعید بهمن پور و با حضور بیش از ۹۰ بازیگر در این سال ساخته شد که به ادعای کارگردان آن،در یک کشور آفریقایی باعث صلح میان مسلمانان و مسیحیان شده بود.نسخه سینمای این سریال نیز در همان سال ٢۶۵ میلیون تومان فروش در گیشه داشته است.

دهه ۸۰؛ پوست اندازی تلویزیون در ساخت سریال‌های مذهبی

دهه ۸۰ را می توان پربار ترین دهه در تلویزیون ایران به لحاظ ساخت سریال های مذهبی دانست.در آغاز این دهه و در محرم ٨۰ ، «شب دهم» به کارگردانی حسن فتحی باز هم از شبکه یک سیما پخش شد.در سریال«شب دهم» آنچه بیش از هر چیز دیگری جذابیت داشت پرداختن به داستان عاشقانه در فضای حکومت پهلوی و نمایش گوشه‌هایی از تعزیه است که درنهایت در روز دهم عاشورا به پایان می‌رسد و عاشق به معشوقش نمی‌رسد.

کتایون ریاحی، رویا تیموریان، ثریا قاسمی و حسین یاری ازجمله بازیگران اصلی سریال «شب دهم» بودند.این سریال به رغم بازپخش چندباره در تلویزیون بویژه در ایام محرم هنوز هم مخاطبان خود را دارد. یک سال بعد ،مجموعه تلویزیونی «سفر سبز» به کارگردانی محمد حسین لطیفی از شبکه سه سیما پخش شد.محمدحسین لطیفی ازجمله کارگردان‌هایی است که در حوزه سریال سالی چندبار در حوزه کارهای مذهبی بخت‌آزمایی کرده و البته کارگردان به نسبت موفقی هم در این حوزه به‌حساب می‌آید.او بعد از «سفر سبز» که ارتباط غیرمستقیمی با عاشورا داشت ، در سال ۸۵ سراغ ساخت سریال مذهبی دیگری به نام «وفا» رفت که هانیه توسلی و پوریا پورسرخ بازیگران اصلی‌اش بودند. البته سریال «وفا» ویژه محرم ساخته نشد اما ازآنجا‌که نوروز و اربعین حسینی مقارن شده بودند، باید سریال‌هایی برای نوروز ساخته می‌شد که هم‌شأن اربعین را حفظ کنند و هم به‌حال‌وهوای نوروز بیایند. احمد امینی نیز در سال ٨۱ سریال «باران عشق» را برای پخش از شبکه تهران آماده کرد.

این سریال که به‌صورت اپیزودیک ساخته شد، در هر شب روایت یکی از برندگان این جایزه را در خود داشت.اما «ثار‌ا...» محصول سال ۸۱، نام پروژه بلندپروازانه‌ای است که بعد از ۱۰۰ دقیقه فیلمبرداری و هزینه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی متوقف شد. این سریال که قرار بود در ۳۲ قسمت تولید شود به‌دلیل اعتراض بعضی مراجع و علما به نحوه نمایش امام حسین(ع) و واقعه عاشورا، متوقف ماند. علی لاریجانی، رییس وقت سازمان صداوسیما بعد از هشت ماه، پیش تولید این سریال را در اسفند ۸۱ در بیابان‌های یزد کلید زده بود.با وجود این ها، این سریال راه را به‌جایی نبرد تا با تغییر رییس سازمان و رفتن بودجه به سمت سریال «مختارنامه» و همین‌طور ساخت فیلم «ملک سلیمان» توسط شهریار بحرانی این سریال، پرونده‌ای نیمه مختومه پیدا کند.یک سال بعد اما داوود میرباقری با سریال «معصومیت ازدست‌رفته» دوباره به تلویزیون بازگشت.

داستان این سریال که از شبکه سه سیما پخش شد، به سده نخست هجری برمی‌گردد و با محوریت شخصیتی به نام شوذب شکل می‌گیرد. شوذب از یاران حضرت علی(ع) است، منتهی اکنون خزانه‌دار کوفه و امویان شده است. میرباقری شوذب را در میانه عشق بین دو زن ترسیم می‌کند.به‌این‌ترتیب سریال میرباقری در یک عرصه دوسویه شکل می‌گیرد: سویه‌ای که نهایتش به سعادت ختم می‌شود و سویه‌ای که فرجامش جز شقاوت نیست و اکنون شوذب باید بین این تنگنا راهی را برگزیند.این سریال میرباقری به زعم بسیاری از سریال دوستان از کیفیت کمتری برخوردار بود و نتوانست آنچنان نبض مخاطبان را به دست بگیرد.

سریال‌های مناسبتی پیشی می‌گیرند!

دهه ۸۰ بدون شک دهه پوست‌اندازی تلویزیون در تولید سریال‌های مناسبتی و مذهبی است که البته با استقبال زیادی هم مواجه شده است.این استقبال در دوره‌ای اتفاق می‌افتد که ماه رمضان با سریال‌های کمدی پیوند محکمی داشت اما یکباره سریال های مذهبی هم ‌توانستند نگاه مخاطب در این ماه را به سمت خود بچرخانند.

«پرده عشق» به کارگردانی جمال شورجه و محصول سال ۸۴ نیز جزو سریال هایی است که در ایام محرم به طور مکرر بازپخش می شود.فیلمنامه این اثر به قلم علی موذنی بر اساس متنی از حمید خاکبازان به نگارش درآمده است و زندگی ابراهیم مهدوی، هنرمندی عارف مسلک و نگارگر پرده‌های مذهبی را به تصویر می‌کشد. او که از جانبازان شیمیایی جنگ تحمیلی است، در پی وخامت حالش برای معالجه و نیز شرکت در نمایشگاهی که در لندن برگزار می‌شود، به همراه همسرش عازم انگلستان می‌شود. در لندن برای او و پسرش صادق که دانشجوی مقیم انگلستان است، حوادثی پیش می‌آید.

سامان مقدم هم یکی از کارگردان‌هایی است که در «پریدخت» به تم مذهب در سریال‌سازی پرداخته و اشاره‌ای به واقعه عاشورا و البته عزاداری مردم در دوران رضاخانی دارد.داستان در ‌سال ١٣١۴ رقم می‌خورد، جایی که پریدخت در دوراهی انتخاب خواستگار قرار دارد.قصه با فرازوفرود زندگی پریدخت جلو می‌رود تا فاجعه مسجد گوهرشاد و کشف حجاب رقم می‌خورد. مرحله دوم زندگی پریدخت با تبعید رضاشاه و روی کار آمدن محمدرضا پهلوی آغاز می‌شود، قصه‌ای که تا بعد از کودتای ٢٨مرداد ادامه دارد.«بشارت منجی» نیز سریالی به کارگردانی نادر طالب زاده است که با محوریت داستان مسیح در سال ۸۷ ساخته و دو سال بعد از شبکه یک پخش شد.

در این سریال برخلاف سریال های قبل با کمتر بازیگر بنام و سرشناسی روبه‌رو بودیم. به خصوص نقش مسیح که احمد سلیمان نیا ایفاگر این نقش بود. گرچه «بشارت منجی» چندان سریال پرمخاطب و موفقی نبود اما بخشی از مصایب مسیح در این سریال به تصویر کشیده شد. اما این سریال حواشی بسیاری نیز در پی داشت. از جمله پخش سریال از دو شبکه لبنانی «المنار» وابسته به حزب‌ا... و «ان بی ان» وابسته به جنبش امل، می‌رفت تا باعث شعله ور شدن بحرانی مذهبی- سیاسی در لبنان شود، اما این دو شبکه پس از پخش قسمت اول این سریال تصمیم به توقف پخش آن گرفتند! ضمن اینکه برخی مسیحیان به این سریال معترض بودند و دلیل آن هم اقتباس فیلمنامه این مجموعه تلویزیونی از «انجیل برنابا» بود.اما تنها سریالی که در ماشین زمان، زمان حال را به محرم ۶۱ پیوند داده بود سریال «آخرین دعوت» حسین سهیلی زاده محصول سال ۸۷ بود.یوسف (فرامرز قریبیان) نماینده سابق مجلس در جاده‌ای به‌طور اتفاقی سر از کوفه سال ۶۱ هجری در می‌آورد. کوفه‌ای که در آستانه مهمان‌کشی است.این فضا تقریبا شبیه همان فضایی بود که قریبیان در فیلم «سفیر» (۶۱/ فریبرز صالح) تجربه کرده بود. او آنجا نقش قیس بن مسهر سفیر امام حسین(ع) را بازی می‌کرد که در کوفه غریبه بود و اینجا در آخرین دعوت هم نقش مردی غریبه در کوفه را بازی می‌کرد.

دهه ۸۰ با دو سریال ماندگار

«یوسف پیامبر» سریالی به نویسندگی و کارگردانی زنده یاد فرج ا... سلحشور است که در سال ۸۷ از شبکه اول پخش شد. سریالی که به واسطه داستانش که یکی از زیبا ترین داستان های قرآنی است، مورد توجه رسانه های مختلف قرار گرفت. به خصوص سکانس جذاب و مهم رویارویی زلیخا و یوسف که منجربه پاره شدن پیراهن یوسف می‌شد.این سریال جزو معدود سریال هایی است که در کشورهای دیگر از جمله پاکستان، افغانستان و تاجیکستان پخش شد و مورد توجه هم قرار گرفت.اما آنچه مسلم است این سریال به واسطه حاشیه‌های کارگردانش،یکی از پرحاشیه ترین سریال‌های مذهبی است که حواشی بسیاری را در پی داشت که سلحشور در یادداشتی در این باره نوشت: «آقای لاریجانی به زیاد بودن قسمت ها اعتراض داشت و از بنده قول گرفت که قسمت ها را به ۲۷ قسمت تقلیل دهم . بنده به شرط آنکه اعضای نقد و بررسی سیما فیلم بگویند کدام قسمت ها و کجاهای متن سریال کوتاه شود پذیرفتم. ۱۱ ماه تمام درهفته دو،سه جلسه در سیما فیلم با حضور رضا بالا مسئول فرهنگی و پنج نفر از برادران سیما فیلم و آقای ابراهیمی تشکیل شد و تمام ۴۰ قسمت سریال مطالعه و مورد نقد و بررسی قرار گرفت و بخش هایی از آن اصلاح شد و در نهایت نه تنها از متن سریال و تعداد قسمت ها کم نشد که مقداری هم اضافه شد.

این موضوع نشان از استحکام متن داشت که به سادگی قابل تغییر و حذف و اضافه نبود و به اقرار برادران سیما فیلم تا آن زمان برای هیچ متنی این‌همه مطالعه و بررسی صورت نگرفته بود». اما برخی از روحانیون در این باره نکات مهمی داشتند. شیخ حسین انصاریان بر برخی از بخش های سریال ایراداتی را وارد کرد و این انتقادات با پخش اولین بخش های سریال حضرت یوسف اتفاق افتاد. آیت‌ا... سبحانی نیز از منتقدان این سریال بود.

حسن ختام؛ مختارنامه

اما آخرین کار به نمایش درآمده از داوود میرباقری با هر متر و معیاری،بهترین و قدرتمندترین کار کارنامه این سینماگر و سریال‌ساز صاحب سبک محسوب می‌شود.«مختارنامه» را همچنین می‌توان اوج قدرت‌نماییِ سازنده‌اش نیز دانست.پس از موفقیت شگفت‌انگیز سریال «امام علی(ع)» بسیاری میرباقری را به این متهم می‌کردند که دارد نان تصویرکردن داستانی درباره امیرالمومنین(ع) را می‌خورد وگرنه تلاش‌ها و توانایی‌های خودش به‌عنوان کارگردان ملاک نیست.

درواقع منتقدان میرباقری چنین عقیده داشتند که سریال «امام علی(ع)» به دلیل تقدس و محبوبیت کاراکترهای اصلی‌اش در دل‌ها در هر شرایط و با هر کیفیتی محبوب و پرتماشاگر می‌شد و هر کس با هر کیفیتی آن را می‌ساخت تفاوتی در این موضوع ایجاد نمی‌شد.«معصومیت از دست رفته» هم البته این باور را تقویت کرده بود.اما میرباقری با ساخت «مختارنامه» موفق شد یک سریال تاریخی- مذهبی درجه یک حاصل آورد که یک سر و گردن از دیگر آثار تاریخی- مذهبی تلویزیون بالاتر بود.سریال «ملکوت» محمد رضا آهنج نیز ، پس از فراز و فرودهایی که سریال‌های ماورایی در سال‌های قبل، از سر گذرانده بودند، ساخته شد،این بار اما به زعم بسیاری یک فاجعه‌ در سریال‌سازی تلویزیون اتفاق افتاده بود.

باز‌‌ همان جریان نخ نمای هبوط روح به دنیای انسان‌ها و تماشای خصایل درونی آن‌ها محور ماجرا بود، البته سریال از این طریق قصد عبرت‌آوری داشته و پرواضح بود که بدون یک روایت داستانی جذاب، این تجربه، حالت شعاری به خود گرفت و نتوانست آنچنان که باید دیده شود.

دهه ۹۰ در سراشیبی

دهه ۹۰ اما بیش از آنکه دهه ساخت آثار تازه باشد،دهه بازپخش آثار فاخر گذشته است.

در سال های بعد تاکنون هم سریال تاریخی درخور توجه که بتوان از آن نام برد به چشم نمی‌خورد.خبر پروژه های در حال ساخت فاخر کماکان داغ است اما از پخش آن‌ها هنوز هم خبری نیست.گویا شرایط اقتصادی به این مقوله هم اثر گذاشته و همین می‌شود که کارگردان مربوطه نیز ریسک تولید را نمی‌پذیرد و از بار مسئولیت و تولید چنین پروژه‌هایی شانه خالی می‌کند. در نتیجه با تلویزیونی سرد و مخاطب‌زده روبه‌رو می‌شویم که بیننده رغبتی برای تماشای برنامه‌های دست چندم آن ندارد.حتی اگر اثر فاخری چون «مختار نامه» باشد!