چاپ کتابی درباره زیبایی‌شناسی ژان ژنه در تئاتر

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «زیبایی‌شناسی نمایشی ژان ژنه» شامل مجموعه‌ای مقاله، نامه‌ و گفتگو، به تازگی با گزینش و ترجمه مهتاب بلوکی توسط نشر بیدگل منتشر و راهی بازار نشر شده است. این کتاب، پانزدهمین عنوان از مجموعه «تئاتر: نظریه و اجرا» است که توسط این ناشر چاپ می‌شود.

ژان ژنه نویسنده و نمایشنامه‌نویس فرانسوی متولد سال ۱۹۱۰ و درگذشته به سال ۱۹۸۶ است که نمایشنامه «کلفت‌ها»یش در ایران آوازه زیادی دارد. ترجمه این نمایشنامه برای اولین‌بار در دهه ۱۳۴۰ در ایران چاپ شد و چندین مرتبه روی صحنه رفت. با وجود ترجمه «سیاهان» و «بالکن» در دهه‌های ۸۰ و ۹۰، هنوز این دو نمایشنامه و نمایشنامه‌ای چون «پاراوان‌ها» در ایران گمنام هستند. ژنه همیشه نویسنده‌ای جنجال‌برانگیز بود و چند رمان، اشعار و نمایشنامه‌هایی در کارنامه دارد.

عناوین اصلی کتاب «زیبایی‌شناسی نمایشی ژان ژنه» به غیر از مقدمه، به این ترتیب‌اند:

خلاصه‌ای از پنج نمایشنامه ژان ژنه، واژه غریب... (۱۹۶۷)، چگونه کلفت‌ها را اجرا کنیم (۱۹۶۲)، چگونه بالکن را اجرا کنیم (۱۹۶۲)، پیشگفتار چاپ‌نشده سیاهان، نامه‌هایی به رژه بلن (۱۹۶۷)، نامه‌هایی به ژان ژاک پُوِر (۱۹۵۴)، نامه‌هایی به برنارد فرچمن (۱۹۵۶- ۱۹۶۲)، نامه‌هایی به پاتریس شِرو (۱۹۸۳)، مورد ژان ژنه (۱۹۴۹)، گفت و گو با آندره آکار (در دهه ۱۹۸۰) و گفت و گو با ماریا کاسارس (در دهه ۱۹۸۰).

در مطالب این کتاب، همه به غیر از «واژه غریب» نوشته‌هایی نظری درباره هنر نمایش نیستند. این مطالب، متونی پراکنده و انتخاب‌شده از یادداشت‌ها و توصیه‌های اجرایی ژنه به کارگردانان و بازیگران آثارش و نامه‌های او به ناشرانش هستند.

ژان ژنه متناقض می‌نوشته و تناقض محور اصلی اندیشه‌های او بوده است. ژنه در مورد حرکات و گفتار بازیگران روی صحنه بسیار حساس و دقیق بوده است. از نظر او حرکات بازیگران نباید هماهنگ با گفتار آن‌ها باشد و حتی از آن‌ها می‌خواست نوسانات تن صدای خود را از زمزمه به جیغی بلند تغییر دهند. از ژنه و آثارش هیچ‌گاه نباید توقع شفافیت داشت. ژنه پیچیده‌انگار و پیچیده‌نویس است اما دنیای او هربار که خود را نشان می‌دهد، مفاهیم جدیدی را به رخ می‌کشد.

در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:

دفعات بسیاری، از روی خستگی، به اعتراضات شما و بارو تن دادم. آگاهی شما از نمایش می‌تواند مانع از کج‌سلیقگی شما شود: ناآگاهی من از این حوزه باید مرا به سوی آن رهنمون می‌شد.

نمی‌گویم متن نوشته‌شده نمایش آن‌قدر با ارزش است، اما می‌توانم برای نمونه، قطعا به شما بگویم که هیچ‌یک از شخصیت‌هایم را تحقیر نکردم؛ نه سِر هارولد را، نه ژاندارم را و نه چتربازان را. این را خوب بدانید که هیچ‌گاه در جست‌وجوی درک آن‌ها نبودم، اما، یک‌بار که آن‌ها را خلق کردم، روی کاغذ برای صحنه، دیگر نخواستم حذفشان کنم. آنچه که مرا به آن‌ها پیوند می‌زند مقوله‌ای غیر از هجو یا تحقیر است. رسالت آن‌ها هم این است که مرا شکل دهند. هیچ‌گاه از زندگی تقلید نکردم (از یک واقعه یا یک فرد، از جنگ الجزایر یا از استعمارگران) اما زندگی به شیوه‌ای کاملا طبیعی باعث شد تا تصاویری که در من، یا با خلق یک شخصیت یا با یک عمل، تبلور پیدا کرده بودند، شکوفا شده یا واضح‌تر شوند. پاسکال مُنو، یکی از دانشجویان افسری، پس از آخرین اجرا،‌ به من گفت که ارتش آن‌قدرها هم خنده‌دار نیست که من نشان داده‌ام. فرصت نکردم به او بگویم که ارتش برای من در این نمایشنامه ارتشی رویایی بوده است؛ رویایی که روی کاغذ طرح‌ریزی شد و خوب یا بد، برای مثال روی صحنه‌ای با کفی چوبین که زیر قدم‌های بازیگران به صدا آید، به اجرا درآمد.

این کتاب با ۱۲۴ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان منتشر شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «زیبایی‌شناسی نمایشی ژان ژنه» شامل مجموعه‌ای مقاله، نامه‌ و گفتگو، به تازگی با گزینش و ترجمه مهتاب بلوکی توسط نشر بیدگل منتشر و راهی بازار نشر شده است. این کتاب، پانزدهمین عنوان از مجموعه «تئاتر: نظریه و اجرا» است که توسط این ناشر چاپ می‌شود.

ژان ژنه نویسنده و نمایشنامه‌نویس فرانسوی متولد سال ۱۹۱۰ و درگذشته به سال ۱۹۸۶ است که نمایشنامه «کلفت‌ها»یش در ایران آوازه زیادی دارد. ترجمه این نمایشنامه برای اولین‌بار در دهه ۱۳۴۰ در ایران چاپ شد و چندین مرتبه روی صحنه رفت. با وجود ترجمه «سیاهان» و «بالکن» در دهه‌های ۸۰ و ۹۰، هنوز این دو نمایشنامه و نمایشنامه‌ای چون «پاراوان‌ها» در ایران گمنام هستند. ژنه همیشه نویسنده‌ای جنجال‌برانگیز بود و چند رمان، اشعار و نمایشنامه‌هایی در کارنامه دارد.

عناوین اصلی کتاب «زیبایی‌شناسی نمایشی ژان ژنه» به غیر از مقدمه، به این ترتیب‌اند:

خلاصه‌ای از پنج نمایشنامه ژان ژنه، واژه غریب... (۱۹۶۷)، چگونه کلفت‌ها را اجرا کنیم (۱۹۶۲)، چگونه بالکن را اجرا کنیم (۱۹۶۲)، پیشگفتار چاپ‌نشده سیاهان، نامه‌هایی به رژه بلن (۱۹۶۷)، نامه‌هایی به ژان ژاک پُوِر (۱۹۵۴)، نامه‌هایی به برنارد فرچمن (۱۹۵۶- ۱۹۶۲)، نامه‌هایی به پاتریس شِرو (۱۹۸۳)، مورد ژان ژنه (۱۹۴۹)، گفت و گو با آندره آکار (در دهه ۱۹۸۰) و گفت و گو با ماریا کاسارس (در دهه ۱۹۸۰).

در مطالب این کتاب، همه به غیر از «واژه غریب» نوشته‌هایی نظری درباره هنر نمایش نیستند. این مطالب، متونی پراکنده و انتخاب‌شده از یادداشت‌ها و توصیه‌های اجرایی ژنه به کارگردانان و بازیگران آثارش و نامه‌های او به ناشرانش هستند.

ژان ژنه متناقض می‌نوشته و تناقض محور اصلی اندیشه‌های او بوده است. ژنه در مورد حرکات و گفتار بازیگران روی صحنه بسیار حساس و دقیق بوده است. از نظر او حرکات بازیگران نباید هماهنگ با گفتار آن‌ها باشد و حتی از آن‌ها می‌خواست نوسانات تن صدای خود را از زمزمه به جیغی بلند تغییر دهند. از ژنه و آثارش هیچ‌گاه نباید توقع شفافیت داشت. ژنه پیچیده‌انگار و پیچیده‌نویس است اما دنیای او هربار که خود را نشان می‌دهد، مفاهیم جدیدی را به رخ می‌کشد.

در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:

دفعات بسیاری، از روی خستگی، به اعتراضات شما و بارو تن دادم. آگاهی شما از نمایش می‌تواند مانع از کج‌سلیقگی شما شود: ناآگاهی من از این حوزه باید مرا به سوی آن رهنمون می‌شد.

نمی‌گویم متن نوشته‌شده نمایش آن‌قدر با ارزش است، اما می‌توانم برای نمونه، قطعا به شما بگویم که هیچ‌یک از شخصیت‌هایم را تحقیر نکردم؛ نه سِر هارولد را، نه ژاندارم را و نه چتربازان را. این را خوب بدانید که هیچ‌گاه در جست‌وجوی درک آن‌ها نبودم، اما، یک‌بار که آن‌ها را خلق کردم، روی کاغذ برای صحنه، دیگر نخواستم حذفشان کنم. آنچه که مرا به آن‌ها پیوند می‌زند مقوله‌ای غیر از هجو یا تحقیر است. رسالت آن‌ها هم این است که مرا شکل دهند. هیچ‌گاه از زندگی تقلید نکردم (از یک واقعه یا یک فرد، از جنگ الجزایر یا از استعمارگران) اما زندگی به شیوه‌ای کاملا طبیعی باعث شد تا تصاویری که در من، یا با خلق یک شخصیت یا با یک عمل، تبلور پیدا کرده بودند، شکوفا شده یا واضح‌تر شوند. پاسکال مُنو، یکی از دانشجویان افسری، پس از آخرین اجرا،‌ به من گفت که ارتش آن‌قدرها هم خنده‌دار نیست که من نشان داده‌ام. فرصت نکردم به او بگویم که ارتش برای من در این نمایشنامه ارتشی رویایی بوده است؛ رویایی که روی کاغذ طرح‌ریزی شد و خوب یا بد، برای مثال روی صحنه‌ای با کفی چوبین که زیر قدم‌های بازیگران به صدا آید، به اجرا درآمد.

این کتاب با ۱۲۴ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان منتشر شده است.

کد خبر 4451022

صادق وفایی